ایران در مسیر توسعه زراعت و باغداري

خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: ایران نخستین کشور دنیاست که در آن کشاورزی و زراعت آغاز شده‌است. تقریباً یک سوم زمین‌های ایران قابلیت کشاورزی را دارند اما به دلیل خاک نامرغوب و نامناسب بودن توزیع آب در بیشتر نواحی، در اکثریت زمین‌های قابل کشت در ایران کشت و زرعی انجام نمی‌شود. فقط ۱۲ درصد از وسعت ایران تحت عملیات کشاورزی می‌باشند (شامل باغات، تاکستان‌ها و زمین‌های قابل کشتکاری) اما کمتر از یک سوم از زمین‌های قابل کشتکاری تحت آبیاری بوده و مابقی تحت کشاورزی خشک می‌باشند. شمال و شمال‌غرب ایران دارای خاک حاصلخیز هستند.

ایران در زمینه کشاورزی و باغداری، در خصوص برخی تولیدات دارای رتبه‌های بالایی است. بنا بر آمار سال ۲۰۰۷، این کشور در تولید خیار در جهان دارای مقام دوم، بادام مقام چهارم، سیب مقام پنجم گیلاس سوم، انجیر مقام سوم، پسته مقام اول، طالبی مقام چهارم، گردو مقام چهارم، زردآلو مقام دوم، خرما مقام دوم، نخود مقام چهارم، هندوانه مقام پنجم می‌باشد.

بنابراین گزارش، ارزش تجارت محصولات غذایی و کشاورزی ایران در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۱ بالغ بر ۱۸ میلیارد و ۴۱۲ میلیون دلار بوده و از این مقدار ۵٫۲ میلیارد دلار مربوط به صادرات غذایی و کشاورزی و ۱۳ میلیارد و ۲۱۴ میلیون دلار نیز مربوط به واردات محصولات غذایی و کشاورزی کشور بوده است.

۱۰ محصول عمده صادرات غذایی و کشاورزی کشور در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۱ به شرح زیر بوده است انواع پسته خندان (۷۰۶٫۳ میلیون دلار)، رب گوجه فرنگی (۱۶۹٫۹ میلیون دلار)، مغز پسته تازه یا خشک (۱۵۱٫۴ میلیون دلار)، ماست بجز فراورده‌های تعذیه کودکان شیرخوار (۱۴۴٫۷ میلیون دلار)، بستنی و سایر شربتهای یخ‌زده حتی دارای کاکائو (۱۴۰٫۹ میلیون دلار)، شیرینی همچنین شکلات سفید بدون کاکائو (۱۳۷٫۸ میلیون دلار)، تیزابی بی‌دانه انگور خشک کرده (۱۳۳٫۶ میلیون دلار)، هندوانه (۱۳۰٫۱ میلیون دلار)، بیسکویتهایی که به آنها مواد شیرین‌کننده افزوده‌اند (۱۲۷٫۲ میلیون دلار) و پنیر (۱۲۵٫۱ میلیون دلار).

۱۰ محصول عمده واردات غذایی و کشاورزی کشوردر سال ۱۳۹۲-۱۳۹۱ به شرح زیر بوده است: برنج (۲٫۳ میلیارد دلار)، کنجاله سویا (۱٫۸۲۷ میلیارد دلار)، دانه ذرت دامی (۱٫۵۲۶ میلیارد دلار)، دانه سخت گندم (۱٫۲۷۳ میلیارد دلار)، شکر تصفیه نشده (۸۳۲٫۲ میلیون دلار)، روغن خام سویا (۷۶۵٫۶ میلیون دلار)، پالم اولئین (۶۳۷٫۸ میلیون دلار)، قطعات گوشت بی استخوان یخ زده از نوع گاو (۳۷۸٫۶ میلیون دلار)، موز سبز تازه یا خشک کرده (۳۵۲٫۸ میلیون دلار) و کره بسته‌بندی شده به صورت بسته‌های بیش از ۵۰۰ گرم (۲۶۸٫۲ میلیون دلار).

این گزارش می افزاید: ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از ۶/۵ میلیارد دلار در سال ۹۳ به ۵/۶ میلیارد دلار در سال ۹۴ رسید. متوسط قیمت پایه صادراتی محصولات این گروه نیز یک سنت و اقلام وارداتی ۵ سنت کاهش یافته است. این در حالی است که ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی نیز از ۱۲ میلیارد دلار در سال ۹۳ به حدود ۹ میلیارد دلار در سال ۹۴ کاهش یافته است. بر این اساس، صادرات این بخش طی سال گذشته نسبت به سال ۹۳ از لحاظ ارزش ۱۴ درصد و از حیث وزنی ۱۳ درصد کاهش نشان می‌دهد. واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی نیز در این سال در مقایسه با سال ۹۳ از حیث ارزش ۲۷ درصد و از لحاظ وزنی ۲۰ درصد افت داشته است. تراز صادرات و واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال ۹۴ منفی ۳/۴ میلیارد دلار بوده است. تولید محصولات کشاورزی درسال ۹۴ از ۱۰۳ میلیون تن به ۱۱۲ میلیون تن رسید.

در این راستا مرکز آمار ایران در جدیدترین گزارش خود در زمینه قيمت توليد كننده زراعت و باغداري نوشه است: "درصد تغيير شاخص قيمت توليد كننده زراعت، باغداري و دامداري سنتي چهار فصل منتهي به فصل تابستان 1394 نيز نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن (نرخ تورم سالانه) برابر با 3.20 درصد است. تغييرات شاخص بخش هاي زراعت، باغداري و دامداري سنتي نيز به شرح ذيل است:

شاخص گروه 'غلات' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 257.78 است كه نسبت به فصل قبل از آن 10.53 درصدافزايش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل تابستان 1394 نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) نيز برابر با0.13 درصد است.

شاخص گروه 'سبزيجات' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 243.95 است كه نسبت به فصل قبل از آن 4.52 درصدكاهش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل تابستان نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن (نرخ تورم سالانه) كاهش 12.08 درصدي نشان مي دهد.

شاخص گروه 'ميوه ها و ميوه هاي آجيلي' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 225.65 است كه نسبت به فصل مشابه سال قبل 0.45 درصد افزايش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل تابستان گذشته نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن (نرخ تورم سالانه) نيز برابر با 8.86 درصد است.

شاخص گروه 'دانه ها و ميوه هاي روغني' در فصل تابستان سال 1394 برابر با186.93 است كه نسبت به فصل مشابه سال قبل 5.86 درصدافزايش يافته است.

ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل تابستان گذشته نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) نيز برابر با 2.77 درصد است.

شاخص گروه 'محصولات نوشابه اي و ادويه اي' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 389.48 است كه نسبت به فصل مشابه سال قبل26.73 درصدافزايش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل تابستان گذشته نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) نيز برابر با 24.41 درصد است.

شاخص گروه 'توتون و تنباكو' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 143.35 است كه نسبت به فصل مشابه سال قبل6.59 درصد كاهش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل جاري نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) كاهش 0.96 درصدي را نشان مي دهد.

شاخص گروه 'مواد خام طبقه بندي نشده' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 300.87 است كه نسبت به فصل قبل از آن 22.37 درصد افزايش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل جاري نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) نيز برابر با 22.04 درصد است.

شاخص گروه 'حيوانات و محصولات حيواني' در فصل تابستان سال 1394 برابر با 207.05 است كه نسبت به فصل قبل از آن 2.6 درصد افزايش يافته است. ميزان تغييرات چهار فصل منتهي به فصل تابستان 1394 نسبت به دوره مشابه سال قبل (نرخ تورم سالانه) كاهش 1.78 درصدي نشان مي دهد."

یادآور می شود: کشاورزی در بسیاری از کشورها محور توسعه قرار گرفته و در ایران نیز این بخش از اهمیت بسزایی برخوردار است. بررسیهای انجام شده نشان می دهد علی رغم همه تلاشها به دلیل وجود مشکلات ساختاری، توسعه این بخش با تنگناهایی مواجه است. از سوی دیگر کارشناسان معتقدند این بخش می تواند نقش عمده ای در رونق اقتصادی داشته باشد و محصولات آن می تواند جایگزین مناسبی برای صادرات نفت باشد.