نقطه عطف و آغاز مکاتب پلورالیسم شرقی

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از رادیو گفتگو، برنامه "شعبده شوم" با موضوع ریشه های پیدایش معنویت های نوپدید و با حضورحسن زاده، پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص) و حسین عرب، پژوهشگر حوزه عرفان های نوظهور روانه آنتن شد.

بنابر این گزارش، حسین عرب پژوهشگر حوزه عرفان های نوظهور در ابتدا گفت: در نظر نگرفتن عامل خارجی استعمارگر تمامیت خواه در تحولاتی که این ادیان شرقی ایجاد کردند و بعد از آن، ورود این ادیان به عنوان پایه بسیاری از جنبش های نو پدید در غرب، جامع ندیدنِ مسئله است.

وی با بیان اینکه نمی توان این مسائل را تنها در حوزه مدرنیته و روانشناسی واکاوی کرد، اظهار کرد: استعمار بعد از تجربه موفق در هند، شروع به شبکه سازی و تشکیل جنبشی به نام "ساماج" کردند که توسط فردی به نام "روی" انجام گرفت. این فرد زندگی مرموزی دارد و ارتباطات گسترده ای با کمپانی هند شرقی دارد.

عرب از ارتباط "روی" با "ویلیام کری" گفت و درباره این فرد بیان داشت: کری از نخستین میسیونرهای پروتستان انگلیسی است که در واقع لقب پدر میسیونری مدرن انگلستان را دارد. او معتقد است باید به مناطق مورد نظر و هدف انگلستان رفت و در آنجا زندگی کرد و با مردم آنجا اخت شد و سپس پیام خود را انتقال داد. ویلیام کری یکی از اساتید برجسته زبان سانس کریت نیز است.

وی به احیای مکتب "ودانته" اشاره کرد و گفت: پیروان این مکتب با قرائت های وحدت وجودی که بر اساس خودشان شکل داده اند، سعی داشته اند، یک قرائت واحد از ادیان ارائه کنند و بگویند آن چیزی که در هندوئیسم می گوییم، همان حکمت باستانی است که اسلام و مسیحیت همان را می گویند تا آن را پایه مباحث جهانی خودشان قرار دهند.

وی با بیان اینکه قرائت ها در این نوع نگاه و مکتب متفاوت است، ابراز کرد: وقتی از این زاویه وارد ادیان می شویم، با قرائت های مبهم و جدیدی روبرو می شویم که بتوان اسلام و مسیحیت را به هندوئیسم چسباند.

این پژوهشگر حوزه عرفان های نوظهور به برخی اظهار نظرها درباره بی کفایتی سردمداران ادیان به ویژه اسلام اشاره کرد و گفت: در این زمینه نباید خیلی تند رفت. ما شاهد مبارزات عمیق رهبران مسلمان با استعمار بریتانیا بوده ایم و اگر از یک زاویه نگاه کنیم، می توان این عامل را به عنوان عامل اصلی در تشکیل و ارزش آفرینی فرقه سازی در مقابل جریان ناب دینی و اسلام دید.

وی از جنبش ساماج به عنوان نقطه کانونی شکل گیری جنبش های پلورالیسمی یاد کرد و افزود: تمام خاندان "روی" از افراد ثروتمند بنگال هستند. خاندان "تاگور" در جنبش ساماج شکل گرفتند و بعدها همین افراد نهضت استقلال هند را شکل می دهند. خاندان "سن" ها که اقای "کِشاب چاندرا سن" یکی از همین افراد زرسالار هندی است که در تعامل با کمپانی هند شرقی به نان و نوایی رسیدند.

وی درباره "سن" خاطرنشان کرد: این فرد آرام آرام به فرقه ها و جنبش های مختلفی ورود می کند که نخستین آن جنبش کریشنا است و حرف های وحدت وجودی را دریافت می کند و سخنان تعاملی، حکمت خالقی و ارزش های واحد جهانی را مطرح می کند. این فرد زمانی به انگلستان سفر می کند و سخنرانی های زیادی در آنجا مطرح می کند و آنجا بیان می کند که ملت هند باید خیلی خرسند باشند که تحت حکومت همایونی سلطنت بریتانیا زندگی می کنند. این فرد کسی است که آموزه ها و افکارش منجر به چنین تبعات سیاسی می شود.

این گزارش می افزاید: حسن زاده، پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی در ادامه گفت: "ویو کَننده" یکی از افرادی است که رنسانس  "ودانته" را هدایت و رهبری کرده است. او به آمریکا رفته است و سه سال در آنجا آموزه های شرقی را تبلیغ کرده است. یکی از مشغولیت هایی که در غرب داشته است، سخنرانی در جنبش تفکر نوین بوده است. در برنامه های قبل اشاره کرده ایم که بسیاری از آموزه های روانشناختی و فرا روانشناختی، ریشه در این تفکر نوین دارد.

وی افزود: او در سخنرانی هایش، آموزه های شرقی را مطرح می کرد و آنها را با یافته های جدید جامعه غربی تطبیق می داده است و سعی می کرده بحران های روانی به وجود آمده در اثر تعارضات دین و علم را حل کند.

وی با ذکر یک مثال ادامه داد: یکی از بحران های باوری که در غرب بعد از مدرنیته شکل گرفته بود، مسئله سرنوشت محتوم غربی ها درباره سرنوشت انسان از بهشت و جهنم بودند. این فرد نظریه "کَرمَه" را مطرح کرد و گفت همه چیز بازتاب ذهن مان است و با این بازتاب ذهن می توانیم، فرجام ذهن خودمان را رقم بزنیم که ممکن است نیک یا بد باشد.

حسن زاده با اشاره به اینکه "کَرمَه" بازتاب ذهنی است، گفت: این فرد بر قدرت ذهن قائل بود و یکسری آموزه ها را آنجا مطرح می کند.

وی اضافه کرد: در شرق جریان دیگری را می بینیم که باعث اشاعه و توسعه جریان های شرقی می شود و آن جریان "انجمن تئو سوفی" است که بنیان گذار آن شخصی به نام خانم "هلنا پتروفنا" است. این خانم در اصل روسی تبار بوده است ولی از سن 14 سالگی مشغول مطالعات روزانه و مطالعات متافیزیکی می شود. این خانم به کشورهای مختلف سفرهای متعددی می کند که یکی از سفرهایش به هند بوده است و در آنجا با معنویت های شرقی مانند یوگا و مدیتیشن آشنا می شود و مجله ای به نام "لوسیفر" منتشر می کند.

حسن زاده ادامه داد: در آن مجله مطالب متافیزیکی را با آموزه های شرقی تطبیق می دهد. به عنوان مثال مسئله چاکراه ها و مراکز انرژی را این خانم مطرح می کند.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی (ص) نقطه عطف و شروع مکاتب پلورالیسم شرقی را رنسانس نو ودانته ای دانست و یادآور شد: در واقع افرادی وجود دارند که معنویت های شرقی را هم تبلیغ می کنند و هم با مباحث جدید علمی و کاربردی تطبیق داده و آن را جهانی سازی می کنند.

گفتنی است، برنامه "شعبده شوم" پنجشنبه و جمعه ها ساعت 17 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود و علاقه مندان می توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت‌وگو مراجعه کنند.