به گزارش خبرگزاری شبستان، موضوع عام همه علوم انسانی، انسان و کُنش های انسانی است. رسالت آن نیز توصیف، تبیین، تفسیر، پیش بینی و اصلاح تغییر یا تقویت کنش های انسانی در مسیر سعادت اوست. به همین دلیل شناخت انسان، جایگاه او در نظام هستی، توانایی های وجودی و معرفتی او، ابعاد جسمانی و روحانی او و ساحت های فردی و اجتماعی اش از شرایط لازم برای مطالعات علوم انسانی است. نوع نگاه اسلام به این مسائل از شرایط لازم برای تولید علوم انسانی اسلامی است. بسیار روشن است که تبیین، پیش بینی و اصلاح کنش های انسانی همگی به نوع نگاه ما به چنین مقولاتی وابسته است. نوع نگاه کسی که امکان دستیابی به معرفت حقیقی و واقعی را انکار می کند، با کسی که به چنین امکانی معتقد است، نسبت به کنش های آدمی و تحلیل آنها متفاوت است.
نوع نگاه ما به مبانی معرفت شناختی است که امکان تصمیم گیری را در زمان تعارض داده های مختلفی که از منابع گوناگون کسب معرفت به دست می آید، فراهم می سازد. کسی که انسان را موجودی مادی و این جهانی می داند، در مطالعات خود درباره کنش های انسانی نمی تواند هدفی فراتر از مسائل مادی و دنیوی در نظر داشته باشد یا نوع نگاه کسی که انسان را بی نیاز از هدایت های وحیانی می داند، به مسائل انسانی با کسی که ابزارهای ادراکی انسان را محدود و انسان را نیازمند هدایت گری آسمانی می داند، خیلی متفاوت است.
نوع نگاه ما به رابطه انسان و خدا و خالق و مخلوق، نه تنها در هدف گذاری علوم انسانی نقش آفرین است که در تحلیل و تبیین بسیاری از کنش های آدمی نیز نقش آفرین است. کسی که به منبع معرفتی وحی و شهود ایمان دارد، نمی تواند در تحلیل های خود نسبت به داده های آن ها درباره انسان و کنش های او، بی تفاوت باشد. دیدگاه ما درباره ارزش ها، منشا ارزش گذاری و معیار ارزش گذاری است که نقشی جدی در هدف گذاری علوم انسانی دارد. هدف گذاری بدون در اختیار داشتن معیار امکان ندارد و معیار هدف گذاری بدون توجه به هدف غایی انسان ممکن نیست. بنابراین مبانی ارزش شناختی اسلامی نقشی مهم در اسلامی سازی علوم انسانی ایفا می کند.
مبانی معرفت شناختی علوم انسانی اسلامی
معرفت شناسی یا نظریه معرفت دانشی است که دغدغه اصلی آن بررسی «ارزش شناخت» است. مهم ترین مسائل معرفت شناسی، بررسی شناخت های انسان، انواع آن ها، منابع کسب معرفت، معیار صدق معرفت و معیارتوجیه و اعتبار معرفت است. منظور از مبانی معرفت شناختی علوم انسانی اسلامی، گزاره هایی از معرفت شناسی اسلامی است که توجه به آن ها و پذیرش آن ها در تبیین، پیش بینی و هدف گذاری کنش های انسانی نقش ایفا می کند.
*برگرفته از کتاب مبانی علوم انسانی اسلامی؛ نوشته احمد حسین شریفی
نظر شما