به گزارش خبرنگار شبستان حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در دیدار فیلم سازان و برگزارکنندگان جشنواره فیلم روح الله طی سخنانی به موضوع رابطه میان «تخیّل» و «توهم» با امراخلاق پرداخت و اظهار داشت: بزرگان اخلاق گفته اند که توهم علت بی اخلاقی است و در نقطه مقابل، تخیل نیز از مهم ترین اموری است که انسان را به زیست اخلاقی رهنمون می کند.
وی تشریح کرد: توهم بدین معناست که انسان خود را مرکز هستی قلمداد کند و البته یک واقعیت است که انسان ها همواره فکر می کنند مرکز هستی هستند که هرکس به آنها نزدیک تر باشد اهمیت بالایی دارد و هرکس هم دورتر باشد، از اهمیت برخوردار نیست. حتیما با همین رویکرد تاریخ را مطالعه می کنیم و فقط به قلّه های تاریخ توجه می کنیم اما به کسانی که خالق آن قله ها بودند توجهی نداریم، همچون بردگانی که سنگ های اهرام مصر را روی هم گذاشتند و دکتر شریعتی هنگام بازدید از اهرام نامه «آری این چنین بود برادر» را خطاب به آنان نوشت.
وی با بیان اینکه اگر کسانی در تاریخ باشند که حتی در پشت پس وقایع تاریخی باشند اما برای ما غرور بیافرینند مورد توجه مان قرار خواهند گرفت، گفت: همه امور ما حول این وهم می چرخد که خود را مرکز تاریخ و هستی می دانیم و با چنین نگاهی نمی فهمیم چه بر سر دیگران می آید، لذا حرفی می زنیم و مقاله ای می نویسیم اما نمی دانیم که سخن ما چه تلخی و مصیبتی به دیگران می رساند، ولی اگر خودمان جای آنان بودیم صدای فریادمان بلند می شد.
سید حسن خمینی در ادامه تخیّل را نقطه مقابل وهم خواند و یادآور شد: تخیل بدین معناست که انسان از مرزهای هویت شخصی خود را پرواز دهد و به جای دیگران بگذارد و در واقع وجود دیگری را هم به رسمیت بشناسد. اینجاست که اگر انسان بتواند خود را به جای مادری روستایی بگذارد که فرزند او را به زور به اجباری می برند و سپس به جنگ جهانی دوم اعزام می کنند و او کشته می شود، درک صحیح تری نسبت به آن جنگ پیدا می کند؛ همانگونه که اگر یک سخنران توانست خود را به جای مخاطب قرار دهد لطیف تر و کوتاه تر سخن می گوید.
سید حسن خمینی با تأکید بر اینکه پرواز خیال شرط اخلاقی زیستن است، گفت: هرچه دامنه تخیل را بیشتر توسعه دهیم در مورد دیگران می توانیم صحیح تر فکر کنیم و در مورد روابط خود قضاوت صحیح تری بیابیم و اگر خیال را توسعه دهیم جامعه ای نرم تر و اخلاقی تر خواهیم داشت.
یادگار امام با بیان اینکه به اصل طلایی مشهور اخلاق اشاره کرد و اظهار داشت: در تمام مذاهب و مکاتب گفته می شود که هرچه برای خود می پسندیم برای دیگران هم بپسندیم و هرچه بر خود نمی پسندیم بر دیگران نیز نپسندیم؛ اگر می خواهیم به این مرتبه برسیم باید از مرزهای وجود خود عبور کنیم و بتوانیم خود را به جای دیگران بگذاریم که شرط آن، تقویت قوه خیال است.
وی سپس برای ورود به موضوع سینما به هنر «کارتون» اشاره کرد و یادآور شد: کارتون به انسان ها کمک می کند که خود را به جای حیوانات و حتی گیاهان قرار دهند و بدین وسیله مسائل آنها را هم درک کنند و یا حتی در یک حالت غیر واقعی با آنها وارد گفت و گو شوند. رشته های مختلف هنر اعم از سینما، شعر و رمان را عامل پربار کردن قوه خیال هستند و البته از بزرگترین ابزارهایی که می تواند اخلاق گرایی را در جامعه ایجاد کند، سینما است.
سید حسن خمینی افزود: هنرمند خیال خود را به گونه ای بیان می کند که دیگران هم بتوانند از آن استفاده کنند. لذا جامعه با شخصیت اول فیلم یک فیلمساز همواره احساس همدردی می کنند و حتی اگر شخصیت او بار منفی بالایی داشته باشد مخاطب او را خاکستری خواهد دید، نه سیاه و سفید؛ چرا که فیلمساز به مخاطب اجازه می دهد جای آن شخصیت بنشیند و ابعاد مختلف شخصی، عاطفی و... او را که احتمالا دارای نکات مثبتی هم هست، قرار دهد و بنابراین یکی از کارهای بزرگ سینما و هنر این است که امکان همدلی و همراهی را در جامعه فراهم می کند.
وی با ذکر چند مثال در این خصوص به آثار غربی اشاره کرد و گفت البته در این نمونه ها سینمای غرب تلاش کرده تا بد اخلاقی را ترویج دهد.
سید حسن خمینی با تاکید بر اینکه سینمای ایران دوره خوبی را شروع کرده است، یادآور شد: سینمای بعد از انقلاب نسبت به فیلمفارسی های قبل از انقلاب در اوج قرار دارد و امروز صاحب فکر و مکتب شده است. اما فیلمنامه نقطه قوت سینمای ایران است همانطور که همین عنصر می تواند باعث لطمه به سینما هم شود.
وی با اشاره به سخنان یکی از منتقدان فیلم حاضر در جلسه مبنی بر ضرورت مطالعه بیشتر سینماگران ایرانی، گفت: ورود ابزارهای جدید در حرفه ها و رشته های مختلف کیفیت و سرعت را بالا برده است اما ایرادی هم ممکن است داشته باشد که سستی و تنبلی صاحبان آن حرفه هاست، لذا سینماگران باید توجه کنند که هرچه با تحقیق و مطالعه بیشتری پیش روند کارشان قوی تر خواهد شد.
یادگار امام با بیان اینکه برخی فیلمسازانی که دوران قاجار را به تصویر کشیده اند قطعا صدها کتاب در این حوزه مطالعه کرده اند، گفت: کارگردانی که برای یک فیلم به مدت چندین ماه در روز ساعتها مطالعه نکرده باشد فیلم ضعیفی تولید خواهد کرد.
وی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: مسئله دیگر بدی یا خوبی یک اثر است که فارغ از بد و خوب مطلق و ارزشی باید بگویم که خوب یا بد بودن فیلم ها وابسته به «مخاطب» است و هر محصول فرهنگی را باید با مخاطبینش تعریف کرد و حتی اگر یک اثر در عرصه عمومی عرضه می شود تولید کننده آن باید در فضای ذهنی اش مخاطب خود را تصویر کند و بداند تخیل چه کسانی را به کار می گیرد.
سید حسن خمینی با اشاره به برگزاری جشنواره های متعدد فیلم در کشور و تأکید بر اینکه نباید صرفا برای رفع تکلیف کاری را انجام دهیم، گفت: نگاه انسان به کاری که انجام می دهد بسیار مهم است و علاوه بر مباحث دینی، از لحاظ روانشناسی نیّت کارها در به سرانجام رسیدن و ثمردهی بسیار موثر است.
وی با اشاره به محوریت فیلم های کوتاه در جشنواره روح الله، توصیه کرد: اگر فیلم های بلند خوبی هم ساخته شود قطعا دیده خواهد شد، اما برای کسی که در ابتدای راه خویش است فراهم کردن شرایط تولید فیلم بلند دشوارتر است، لذا فیلم کوتاه می تواند آثار مثبت زیادی را نسبت به فیلم های بلند ضعیف بر جا بگذارد.
یادگار امام در پایان سخنان خود بر ضرورت توجه به وقایع حاشیه انقلاب و نهضت امام تأکید کرد و گفت: لازم نیست حتما هر فیلمسازی در مورد اصل یک واقعه تاریخی فیلم بسیازد بلکه همانگونه که در آثار موفق زیادی دیده ایم می توان بر اساس سوژه ای که در حاشیه واقعه ای بزرگ قرار دارد فیلم ساخت و نکات زیادی در مورد آن واقعه را بیان کرد.
نظر شما