حسین احمدی، مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت و گو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که الگوهای رایج توسعه جهانی چه مشکلی دارند که باید آنها را کنار گذاشت و به تدوین و طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخت، اظهار کرد: الگوی پیشرفت چیزی است که در جهان تحت عنوان الگوی توسعه مطرح می شود.
وی ادامه داد: در واقع ما عنوان الگوی پیشرفت را برگزیده ایم به دلیل آن که مبانی پیشرفت در جامعه یک حرکت همه جانبه در تمام ابعاد انسانی است و آنچه که در غرب به نام توسعه و رشد و تکنولوژی اتفاق افتاده و ما شاهدیم، بیشتر ابزاری است که به نوعی غالب انسان ها را به اسارت و قید و بند خود درآورده است.
مولف کتاب «تاکتیک های مبارزاتی امام خمینی (ره)» افزود: اما آن چه که مد نظر اسلام است و در فرهنگ اسلامی قابل ردیابی بوده، آن است که نگاه قرآن و پیامبر (ص) و اهل بیت علیهم السلام به انسان، نگاهی است معطوف به همه ابعاد مادی و معنوی او.
مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: ما در طراحی و تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قصد داریم هم از میراث تمدنی و فرهنگی خود در گذشته استفاده کنیم و هم از مولفه ها و عناصری که مربوط به نیازها و دنیا امروزی است که این مولفه ها باید بازتولید و بازآفرینی شود تا بتوانیم الگویی جامع برای زندگی مردم خود و دیگر سرزمین ها ارائه دهیم که یکی از قالب های آن می تواند تمدن نوین اسلامی باشد که طی سال های اخیر از سوی رهبر انقلاب اسلامی مطرح شده است.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا در طراحی و تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ما باید به طور کلی الگوهای توسعه رایج جهانی را حذف کنیم یا امکان اصلاح و بکارگیری آنها وجود دارد به شبستان گفت: ما معمولا میراث بشر را میراث عمومی می بینیم و همان طور که در تفکر اسلامی، تعالیم انبیاء را برای همه انسان ها موثر می دانیم و پیامبر اکرم (ص) نیز میراث فکری پیامبران دیگر را تایید کرده اند، ما نیز میراث فکری و فرهنگی و آنچه که در غرب اتفاق افتاده است را به طور کلی نفی نمی کنیم اما آن چه که مد نظر است و لایه های اصلی آن باید در راستای اهداف انسانی باشد، این است که در راستای تدوین این الگو، آن نگاه و جهان بینی به سمت و سوی سعادت واقعی انسان ها سوق داده شود.
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه با توضیح اینکه البته در این زمینه دیدگاه ها مختلف است، اذعان کرد: برخی کلا این رویکرد را نفی می کنند و معتقدند باید الگوهای توسعه جهانی به طور کامل حذف شوند اما عده ای نیز کاملا آن را جذب می کنند و معتقدند چاره ای جز تقلید از این الگوها و منش ها نیست اما برخی نیز نگاه تلفیقی یا میانه در این زمینه دارند که آن ها نیز به چند دسته تقسیم می شوند در واقع تعدادی از آن ها اعتقاد دارند ما باید روش را از آن ها اتخاذ کنیم اما نوع بینش و ساختار جهانی برای راه اندازی الگو، باید متکی بر آموزه های دینی و فکری خودمان باشد.
وی اضافه کرد: عده ای دیگر از این افراد معتقدند ما می توانیم برخی از آن میراثی که جهانی و فکری همه انسان ها است را با توجه به نیازهای خود مصادره به مطلوب کنیم و عناصری که می تواند در ساختار فکری ما مفید واقع شوند را از آن ها استفاده کنیم؛ به طور مثال قانونمنداری و احترام به آن یا نظم و انضباط که در الگو توسعه غرب مشاهده می شود و یکی از شاخصه های اصلی است که به رشد و توسعه و استمرار آن کمک می کند را برای طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بازتولید و به کار بست و معنای بومی به آن داد و از آنها استفاده کرد همان طور که البته این دو عنصر در آموزه های دینی ما نیز ریشه دارد.
احمدی در ادامه با اشاره به رابطه الگوی پیشرفت با قوت علمی تصریح کرد: یک از عناصر اصلی تمدن ساز علم و دانش است و یکی از مهم ترین نکاتی که در تمدن سازی باید به آن توجه کرد، مبانی فلسفی است ما به هر میزان بتوانیم این الگو را بر مبنای مبانی فلسفی خود پایه گذاری کنیم، به همان اندازه می توانیم به استحکام و دوام این الگو بیشتر امیدوار باشیم.
وی با بیان این که خود به خود این الگو در درون خود می تواند بستر و رشد علمی در راستای اهداف علمی را فراهم کند و این موضوع رابطه متقابل با یکدیگر دارد، بیان کرد: بار نخست نیست که به توسعه علمی و بومی نظر کرده ایم بلکه تاریخ چندهزارساله ما نشانگر این است ما بارها خود به عنوان سرسلسله تمدنی و الگو در جهان مطرح و برای دیگر ملت ها به نوعی سرمشق بوده ایم.
مدیر گروه تاریخ و تمدن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان یادآور شد: در حقیقت ما می توانیم از این میراث که بخشی از آن به دوران قبل از اسلام در ایران باز می گردد و بخشی به پس از اسلام - و البته این میراث پس از اسلام گسترده تر و بیشتر شد، به ویژه از دوران صفویه و پس از آن – استفاده کنیم و از این میراث تاریخی و فکری در رسیدن به اهداف و آینده مطلوب بهره ببریم ضمن آن که باید به توان مندی های داخلی برای تحقق این الگو ایرانی اسلامی پیشرفت توجه بیشتر داشته باشیم.
نظر شما