نگاهی به تاریخ غنی اسلام و مسلمانان در غرب اروپا/ آینده مسلمانان بخشی جدایی ناپذیر از اروپا

به گزارش خبرگزاری شبستان،‌ نشریه فارن پالیسی در گزارشی نوشت: قبل از اینکه اروپا ممنوعیت حجاب را آغاز کند، اَشراف در این قاره نام خود را به «عبدالله» و «محمد» تغییر می دانند.

تصور آلمان امروزی در حالی که حزب جناح راست «جایگزین برای آلمان» ممنوعیت برقع و مناره را اعلام کرده و اینکه بیش از نیمی از آلمانی ها می گویند اسلام را تهدید تلقی می کنند، بسیار عجیب است. اما در دوره بین دو جنگ جهانی، برلین برای مهاجران و دانشجویان مسلمان از جنوب آسیا و خاورمیانه مکان مناسبی بود.

آلمان نیز همچون دیگر کشورهای اروپایی شیفته اسلام شده بود. در اوایل قرن 20 شاهد ظهور اولین جوامع و نهادهای اسلامی در غرب اروپا و همچنین انگلیس و هلند بودیم. این دوره، دوره ای عملا فراموش شده از تاریخ است اما با امروز ارتباط خاصی دارد زیرا رابطه بین اسلام و اروپا به طور فزاینده ای با نگرانی ها و خصومت ها احاطه شده است.

حتی بحث های متنوع تر در مورد اسلام در اروپا هنوز هم در بیشتر مناطق، این دین را به عنوان یک پدیده جدید تلقی می کند. اما نگاهی به عقب به اوایل قرن 20 - در درجه اول دوره پس از اولین موج مهاجرت مسلمانان به اروپا در پی جنگ جهانی اول - نشان می دهد که تا همین چندی پیش، غرب اروپا و اسلام یک رابطه بسیار متفاوتی داشتند. همزمان که شهروندان اروپایی با دین جدید شرقی آزمایش می شدند، دولت های اروپایی به شکل خاصی با شهروندان مسلمان برخورد می کردند که ممکن است در نگاه اول شگفت انگیز به نظر برسد : دولت سکولار فرانسه برای مساجد بسیار هزینه می کرد، در حالی که آلمان در مقایسه با فرانسه و انگلیس به مسلمانان بیشتر بها می داد. بررسی گذشته نشان می دهد که رابطه بین غرب اروپا و اسلام همیشه مانند امروز بد نبوده و ممکن است در آینده نیز بار دیگر خوب شود.

اما دولت های اروپای غربی در اوایل قرن 20 نیز تمایل بیش از حد و حتی جانبداری نسبت به اسلام داشتند که ممکن است خوانندگان معاصر را شگفت زده کند.

در طول جنگ جهانی اول، فرانسه و انگلیس به مستعمرات خود - که بسیاری از آنها مسلمان بودند - برای حضور در میدان های جنگ اروپا متکی بودند، به طوری که بر تامین مایحتاج آنها بسیار تاکید می کردند. امامان به هنگ ها متصل می شدند و به مسلمانان در ارتش ها غذاهای حلال داده می شد.

در دوره پس از جنگ، تأکید روزافزون جنبش های ضد استعماری بر هویت اسلامی دولت های اروپایی را به طور فزاینده مضطرب کرد. اما دولت های اروپایی تلاش کردند از طریق قدرت نرم تبلیغات بر مسلمانان غلبه کنند. در سال 1926، بیش از دو دهه پس از تایید تعهد دولت فرانسه به سکولاریسم یا لائیسیته، مسجد بزرگ پاریس به عنوان نخستین مسجد فرانسه ساخته شد، اقدامی که بسیاری از کاتولیک ها را به خاطر رویکرد ترجیحی خود در قبال مسلمانان به خشم آورد. ظاهرا این مسجد در ادای احترام به سربازان مسلمان که در طول جنگ برای فرانسه جنگیده بودند ساخته شده بود.

در واقع مورخان در حال حاضر این مسجد را به عنوان یک قطعه از تبلیغات استعماری دولت فرانسه می دانند.

در سال 1935، دولت سکولار فرانسه بار دیگر بازی تبلیغاتی خود را تکرار کرد و در شمال شرق پاریس بیمارستانی را به طور انحصاری برای استفاده از مسلمانان ساخت.

در زمان تدارک برای جنگ جهانی دوم، انگلیس به ساخت دو مسجد در لندن کمک مالی کرد، در حالی که نازی ها تلاش می کردند مسلمانان را به خصوص در شرق اروپا برای پیوستن به جنگ علیه شوروی متقاعد کنند. تبلیغات از طریق رادیو و جزوات با تمرکز بر ضد بلشویسم، ضد یهودیت، و امپریالیسم ضد انگلیسی منتشر شد.

این دوره - که در آن اروپایی ها و دولت های آنها از مسلمانان و اسلام استقبال می کردند - از قضا حاکی از نحوه برخورد امروزی از اسلام در غرب اروپا است: توجه ویژه به مسلمانان، به جای اینکه نشانه ای از پذیرش آن باشد، اغلب به واسطه تهدید دانستن برای منافع ملی صورت می گرفت.

در دهه های پر حادثه پس از جنگ - زمانی که برخی از اروپایی ها از اسلام استقبال می کردند - نیز از اذهان محو شده است. درست به همین دلیل است که روشن نیست: شاید به دلیل هجوم کارگران مسلمان در دهه 1960 و 1970 بود که اقلیت مسلمانان به طور فزاینده ای در این کشورها به چشم آمدند و از آن پس تنش ها آغاز شد.

با این وجود، برای درک خوبی، بدی یا زشتی مهم است که به تاریخ غنی و پیچیده ای از اسلام در غرب اروپا نگاهی بیاندازیم.

تاریخ اسلام و مسلمانان در غرب اروپا بسیار غنی تر و قدیمی تر از چیزی است که برخی فکر می کنند و اذعان به این امر کمک می کند تا ما دریابیم در آینده مسلمانان می توانند به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از اروپا باشند.