خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: مکران از نظر تاریخی سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان است که در طول خلیج عمان از رأس‌الکوه در غرب جاسک تا لاس بلا در جنوب غربی ایالت بلوچستان پاکستان گسترده‌است. در بعضی منابع اروپایی قرن‌های ۱۶ تا ۱۸ از ایالت مکران نام برده شده است. در دوره های مختلف تاریخی این منطقه خودمختار و تحت اداره خوانین محلی بوده است که گاهی خود را رعایای دولت ایران می‌نامیدند. امپراتوری بریتانیا در قرن هیجده این منطقه را جزو هند و مستعمره بریتانیا کرد. امروزه در هند و در پاکستان شهرهایی بنام مکران وجود دارد. مکران در دوره های مختلف تاریخی بخشی از قلمرو ایران بوده است. مکران در نوشته‌های مسالک و ممالک و التقویم اقلیم دوم و از کرمان تا رود مهران (ایندوس) نامیده شده است. در بعضی اسناد و نقشه‌های تاریخی اروپایی و بعضی نوشته‌های عربی دریای عرب امروزی نیز بحر مکران بیان شده است.
بنابراین گزارش، یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های این منظقه، مجاورت آن با آبهای آزاد بین‌المللی در سرتاسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی( از طریق ترکمنستان) است که یک راه غیرقابل چشم پوشی برای این کشورهای محصور در خشکی( به جز پاکستان) به دریاهای آزاد محسوب می‌شود. استان سیستان و بلوچستان در مسیر دو کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد. این امر، منطقه مکران را به عنوان محور ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح می‌کند. در صورت راه‌اندازی محور ترانزیتی کشور، که از بندر چابهار آغاز و با عبور از شهرهای استان سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، رضوی و شمالی به کشورهای آسیای میانه ختم می‌شود، این منطقه محروم، از فقر و محرومیت خارج خواهد شد و به سوی توسعه حرکت خواهد کرد.
بندر چابهار یکی از چهارراه های اصلی کریدور جنوبی تجارت جهانی نیز محسوب می‌شود. این بندر به علت موقعیت استراتژیک خود و دستیابی به آبهای آزاد بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات بین ایران و سایر نقاط منطقه دارد. چابهار نسبت به سایر نقاط ساحلی ایران، مزیت‌های خاص خود را دارد. آب های عمیق در خلیج چابهار، شرایط پهلوگیری کشتی های بزرگ و ایجاد تاسیسات بندری را فراهم می کند. این بندر، مهم‌ترین بندر تجاری خارج از حوضچه خلیج فارس است و از نظر سیاسی و راهبردی در مواقع جنگ و بحران‌های منظقه‌ای می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای ایفا کند. قرار گرفتن چابهار در یک خلیج، موقعیت بندری ایده‌آلی برای توسعه فیزیکی در آینده به آن می‌بخشد که بسیاری از بنادر دنیا، از آن محرومند.
این گزارش می افزاید: با توجه به جایگاه استراتژیک مکران؛ علی رغم کشورمان، کشورهای افغانستان و هند نیز نگاه ویژه ای به آن دارند. ایرنا در این رابطه به نقل از مسئولان اتاق تجارت و صنایع افغانستان نوشته است: "تازه ترین توافق نامه توسعه بندر چابهار در سواحل مکران ایران( دریای عمان)، نهایی شده و به دلیل اهمیت این بندر راهبردی برای این سه کشور و کشورهای آسیای میانه، تا یک ماه آینده به احتمال زیاد در کابل به امضای مقام های بلندپایه هر سه کشور خواهد رسید.
افغانستان در خشکی محصور شده و بازرگانان این کشور به دلیل مشکلاتی که برای آنان پیش آمده نیاز دارند تا برای واردات و صادرات کالاهای خود به آبهای آزاد از راه دیگری به جز بندر کراچی پاکستان، دسترسی پیدا کنند. این کشور در حال حاضر از طریق بندر کراچی محصولات هند را به کشور خود وارد و یا از آنجا به آسیای میانه و اروپا صادر می کند. مقام های بلندپایه افغانستان ومسئولان اقتصادی این کشور بارها تصریح کرده اند که کابل باید به راه های ترانزیتی دیگری به جز مسیرهایی که ناگزیر آنان باید ازخاک پاکستان بگذرند، نیاز دارد تا اقتصاد و نیازمندی های ترانزیتی این کشور وابسته به یک کشور نباشد.
بازرگانان افغانستان کالاهای هند را با عبور از مسیرهای پاکستان و افغانستان به کشورهای آسیای میانه منتقل می کنند، اما پاکستان به عنوان رقیب دیرینه هند، به رانندگان کامیون ها اجازه نمی دهد تا کالاهای هندی را با عبور از خاک پاکستان، به مناطق دیگر انتقال دهند و باوجود امضای موافقت نامه ترانزیتی میان دو کشور آنان نمی توانند به راحتی از این مسیر استفاده کنند."
یادآور می شود: قرارداد همکاری برای مشارکت هند در توسعه فاز یک بندر چابهار ایران، اردیبهشت 1394 بین وزیران حمل نقل دو کشور در تهران به امضاء رسید و مطابق این قرارداد، هند 85 میلیون دلار در تجهیز فاز یک طرح توسعه بندر چابهار سرمایه گذاری خواهد کرد و به مدت 10 سال بهربرداری از این فاز را برعهده خواهد داشت. اقدامات اساسی برای تکمیل زیرساخت ها به ویژه احداث خط آهن و توسعه بنادر برای بارگیری و تخلیه کشتی های غول پیکر انجام شده وبه گفته«محمدباقر نوبخت» معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، یکی از اولویت های دولت یازدهم توسعه سواحل مکران خواهد بود. سرعت پیشبرد اجرای طرح های در دست اقدام به ویژه خط آهن در این منطقه، برای دست یافتن به راهبرد کشور برای استفاده گسترده از مزایای دریا و سواحل آن، دارای اهمیت حیاتی خواهد بود.
با توجه به اینکه استفاده ازسواحل مکران برای بازرگانان افغان، یکی از کوتاه ترین، ارزان ترین و با صرفه ترین مسیرها برای تجارت افغانستان با هند و کشورهای آسیای میانه و اروپا خواهد بود، نگاه آنان به این مسیر دوخته شده و هند نیز به دلیل روابط غیردوستانه با پاکستان، در اندیشه استفاده از این بندر برای بی اعتنایی بیشتر به رقیب دیرینه خود است. استفاده از بندر چابهار در سواحل مکران ایران بعد از ایجاد گشایش های جدید و دور شدن از فضای بی رغبتی سرمایه گذاران بعد از اجرای برجام، یک فرصت برای تحول اقتصادی کشورهای منطقه از جمله افغانستان، هندوستان و کشورهای آسیای میانه و پیوستگی اقتصادی میان این کشورها خواهد بود. فرصتی که این کشورها تمایل ندارند استفاده از آن را به تاخیر بیندازند.
نظر شما