به گزارش گروه مهدویت خبرگزاری شبستان، فرهنگ مقاومت بهترین راهکار اسلام در تقابل با تمدن مادی و سکولار غرب است آموزه‌های دینی ما، راهبردهای کلانی را برای غلبه دائمی حق بر باطل به جامعه ارائه می‌دهند، این راهبردها مجموعه‌ای از باورها، اندیشه‌ها و الگوهای رفتاری است که به «فرهنگ مقاومت» تعبیر می‌شوند. از این رو، آنچه در ادامه می خوانید یادداشتی است از حجت الاسلام محسن عرفان، کارشناس مهدوی که به شکل اختصاصی آن را در اختیار شبستان قرار داده است؛ وی در رابطه با فرهنگ مقاومت چنین می نگارد:
مسائل اقتصادی یکی از موضوعات اساسی در مباحث آکادمیک دنیا است و نشان از نگرش، رویکرد، اهداف و اولویت‌های کشورها در عرصه اقتصادی دارد. این در حالی است که الگو و فرآیند شناختی و رفتار کشورها در تعیین اهداف و منافع اقتصادی، تنظیم روابط اقتصادی، تشکیل اتحاد و ائتلاف‌های اقتصادی بسیار پیچیده است.
به نظر می‌رسد حفظ هویت فرهنگی جامعه اسلامی و مقابله با فرایندهای جهانی‌سازی از ضرورت‌های توجه به پیوندهای دو سویه گفتمان انتظار و اقتصاد مقاومتی است. گفتمان تجدد و مدرنیته به یک هژمونی بلامنازع در دنیای امروز بدل شده و مبتنی بر مبانی، اصول و اهداف خود به دنبال هماهنگی همه عرصه‌های حیات بشری است.
تمدن لیبرال دموکراسی، صورت تمدنی جدیدی است که تفاوت جوهری با صورت‌بندی‌های تمدنی در تاریخ گذشته بشریت دارد. این تمدن با شتاب سرسام‌آور به تولید علوم، ساختارها و محصولات تمدنی خود در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مبتنی بر مبانی اساسی همچون اومانیسم و سکولاریسم پرداخت و تا آنجا پیش رفت که به تمدنی بلامنازع در دنیای امروز بدل شد؛ و نه تنها در مغرب زمین، بلکه با داعیه آخرین تمدن تاریخی بشری در پی ساخت جهانی مبتنی بر ارزش‌ها و دستاوردهای تمدنی خود برآمد و جهانی‌سازی را در دستور کار خود قرار داد.
با مبنا قراردادن نوع تلقی یک رویکرد یا مکتب نسبت به مسائل اقتصادی و همچنین نتایج ناشی از طرح‌های اقتصادی، می‌توان به ماهیت الگوی اقتصادی مکتب یا رویکرد موردنظر پی برد.
فرهنگ مقاومت بهترین راهکار اسلام در تقابل با تمدن مادی و سکولار غرب است آموزه‌های دینی ما، راهبردهای کلانی را برای غلبه دائمی حق بر باطل به جامعه ارائه می‌دهند، این راهبردها مجموعه‌ای از باورها، اندیشه‌ها و الگوهای رفتاری است که به «فرهنگ مقاومت» تعبیر می‌شوند.
فرهنگ مقاومت به معنای ایستادگی در برابر هر امر ناملایمی برای پیشبرد هر هدفی لازم است. در حالی که حیات سیاسی اجتماعی اسلام توأم با درگیری با نیروهای شر، الحاد و نبرد میان خیر و شر و ایمان و کفر مستمر است جایگاه این فرهنگ هم اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.
فرهنگ مقاومت در حوزه اقتصاد به معنای استقلال، عدم وابستگی اقتصادی به بیگانگان، پایداری در مقابل زیاده‌خواهی‌های اقتصادی آنان، تکیه بر ظرفیت‌های داخلی با توجه به ستیز تاریخی جبهه حق و باطل است.
نظام‌های مختلف و مکاتب فکری براساس منابع مشروعیت خود و معتقدات مربوطه مسئولیت‌های مشخص و تعریف شده‌ای در عرصه اقتصاد دارند. نظام‌های غیر ایدئولوژیک و عمدتا دموکراتیک اولویت را به نظام سرمایه‌داری می‌دهند. در قاموس آنان اصل و هدف در اقتصاد «منفعت» است. اما در دولت اسلامی که افزون بر تعهدات ملی خود را در برابر اهداف بلند مکتب اسلامی متعهد می‌داند، در راستای تعقیب منافع ملی همواره به رسالت ایدئولوژیک خویش که مسئولیت و وظایفی را در عرصه اقتصاد بر دوش آن نهاده است، می‌اندیشد.
در اقتصاد مقاومتی اگر گفتمان انتظار محور قرار گیرد، با توزیع قدرت اقتصادی و هنجارهای حاکم بر اقتصاد بین‌الملل مبارزه می‌شود؛ زیرا ایدئولوژی براساس ارزش تعریف می‌شود و ارزش‌ها و بایدها و نبایدها را مطرح می‌کند و به مرزها محدود نمی‌شود.
بنابراین مبارزه با سلطه اقتصادی استکبار و دفاع و حمایت ازتولید داخلی و تلاش برای تحقق استقلال اقتصادی امت واحده اسلامی ازجمله اهداف بلندمدت اقتصاد مقاومتی است، این درحالی که برخی از دولت‌ها برای دستیابی به منافع ملی خویش به هر ابزار و استراتژی متوسل می‌شوند.
به هر روی گفتمان انتظار، سکولاریزم و اصول بنیادین آن‌را در عرصه اقتصاد با چالش جدی مواجه می‌سازد؛ زیرا که از نظرگاه اسلام دولت اسلامی بر مبنای تلفیق و درهم تنیدگی اقتدار اقتصادی و مذهبی شکل می‌گیرد و عمل می‌کند به گونه‌ای که حاکمیت ملی در طول حاکمیت الاهی اعمال می‌شود.
از سویی دیگر گفتمان انتظار با ترسیم چشم انداز به کمک اقتصاد مقاومتی می‌آید. به دیگر سخن گفتمان انتظار به تحلیل و شناخت پدیده‌های اقتصادی در چشم انداز آینده نظر دارد. آینده‌شناسی در الگوی تحلیلی اسلام معنای ساده و بسیطی مانند الگوی عرفی‌گرا ندارد، بلکه به دلیل قبول دو ساحت اصلی دنیا – آخرت گستره آن را توسعه داده و از نتایج دنیوی احتمالی فراتر رفته به پیامدها و آثار اخروی آن نیز دلالت دارد. بر این اساس در اقتصاد اسلامی تحت تأثیر گزاره‌هایی فرامعرفتی چون زکات، انفاق، صدقه و ... قرار دارد که دو ساحت دنیا و آخرت را به هم مربوط و معنادار می‌سازد.
در این زمینه گفتنی است که آینده شناسی در اسلام فرجام نهایی این دنیا را مدنظر قرار داده است. و آن نیز پیروزی جبهه حق بر باطل است. زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق استقلال اقتصادی جامعه منتظر از جمله چشم اندازهایی است که گفتمان انتظار برای اقتصاد محقق می‌سازد. به هر روی نوع کارکردی که گفتمان انتظار در اقتصاد پدید می‌آورد بسیار مهم بوده و می‌تواند به عنوان منبع قدرت نرم برشمرده شود.
نظر شما