خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: شیخ الرئیس ابوعلی سینا دارای نبوغ فوق العاده و صاحب اندیشه های ارزشمندی بود و آن چنان در کسب علم و دانش پیشرفت نمود که در دوران نوجوانی سرآمد دانشوران عصر، در تمام علوم رایج زمان خود گردید و از اساتید معاصر بی نیاز شد . بو علی سینا با همه موفقیتها و موقعیتهایی که در زندگی نصیبش شده بود، راز حل مشکلاتش را در عبادت و عبادتگاهها می جست . او در خاطرات خود آورده است: «شب و روز جز به تحصیل علم به چیز دیگری نمی اندیشیدم و به غیر از فهمیدن به چیز دیگری توجه نداشتم، و به همین طریق پیش می رفتم، تا اینکه حقیقت هر مسئله ای برای من مسلم می شد و هرگاه در مسئله ای حیران بودم و یا نمی توانستم قضیه را بفهمم، به مسجد پناه می بردم، نماز می گزاردم و خالق هستی را ستایش می کردم، در این حال معمای من حل و مشکل برطرف می شد."
آنچه در ادامه می آید بخش دوم و پایانی گفتگوی خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام جواد توحید منش، پژوهشگر مرکز تخصصی نماز است که در ادامه می آید.
در بخش پیشین گفتگو اشاراتی به هدایت جامعه به سمت معارف الهی به ویژه نماز داشتید. راه مطمئن در این زمینه که می تواند زمینه این هدایت را فراهم کند چیست؟
راه مهم و اساسی برای هدایت افراد به نماز، بیان آثار و اسرار نماز است. قرآن و روایات برای نماز آثار و برکات فراوانی را بیان کرده‌اند که دانستن آن موجب علاقمندی به نماز و بیان آن به دیگران سبب دعوت آنان به نماز می‌شود. گاهی ما دوست نداریم غذایی را بخوریم ولی وقتی به ما می گویند که این غذا ویتامین و پروتئین دارد و فلان خاصیت را دارد، آن را می خوریم. گاهی اوقات علت برخی بی‌میلی‌ها به نماز نداستن آثار و اسرار نماز است که اگر آنها را بدانیم رغبت و علاقه به نماز بیشتر می‌شود.
دیدگاه قرآن به مهم ترین آثار نماز چیست؟
قرآن کریم درباره آثار نماز می‌فرماید: « وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر/ و نماز را برپا دار، كه نماز (انسان را) از زشتيها و گناه بازمىدارد.» نماز عامل رشد انسان و کارخانه آدم‌سازی است. خداوند متعال به حضرت موسی (ع) می‌فرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْری / نماز را براى ياد من بپادار.»
قرآن کریم نماز را وسیله‌ای برای حل مشکلات معرفی می‌کند: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرين / اى افرادى كه ايمان آوردهايد! از صبر (و استقامت) و نماز، كمك بگيريد! (زيرا) خداوند با صابران است.»
قرآن جایگاه نماز نخوان‌ها را در دوزخ می‌داند: «ما سَلَكَكُمْ في سَقَرقالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّين / چه چيز شما را به دوزخ وارد ساخت؟مىگويند: ما از نمازگزاران نبوديم»
البته در نماز هزاران نکته دیگر وجود دارد که ما هنوز نفهمیده ایم. مثلا وقتی زلزله می آید می گویند: نماز آیات بخوانید یا وقتی باران نمی بارد، می گویند: نماز باران بخوانید. خواندن نماز چه تأثیری در زلزله و باران آمدن دارد؟ وقتی فرزندی متولد می‌شود در گوش او اذان می‌گویند. وقتی فردی می میرد برایش نماز میت می‌خوانند.
کتاب های آثار و اسرار نماز را بخوانیم. و حداقل یک کتاب درباره آثار و اسرار نماز در منازل خود داشته باشیم. کتاب های نماز تنوع زیادی دارد. ستاد اقامه نماز، کتاب‌های مفید را برای جوانان و نوجوانان در این منظور چاپ کرده است.
نقش دعوت های غیر مستقیم را رد این زمینه چطور ارزیابی می کنید؟
اشاره خوبی است. يکي از راه‌هاي دعوت به نماز، بهره گیری از شیوه غیر مستقیم است در اين راه از عکس‌هاي معنادار استفاده می‌کنيم. الآن در همه اداره‌ها عکس مقام معظم رهبري – مدظله العالی - هست. ولي ایشان يک عکسي دارد که براي کودکان ده، دوازده ساله امام جماعت شده است. اين عکس را بزنيم تا وقتي کودک نگاهش به آقا افتاد، ضمن اينکه آقا را مي‌بيند، آقا را با بچه‌ها و نماز ببيند. یا عکس امام خميني (ره) را در حال نماز که دو تا سرم به دستش بود را روی دیوار بزنیم. پوستر دانشمندان، بازیگران و ورزشکاران محبوب را در حال نماز داشته باشيم.
شکل دیگر شیوه غیر مستقیم، بهره گیری از اظهار علاقه بزرگان است. اگر ما بدانيم مهماني که مي‌آيد فلان غذا را دوست دارد، حتماً سعي مي‌کنيم همان غذا را برايش درست کنيم. اگر بچه‌هاي ما بدانند که استاد داشگاه و معلم و دبير شيمي و فيزيک همه به نماز علاقه دارند. اين بچه هم به نماز اظهار علاقه مي‌کند. یکی از مهم ترین شخصیتها که از افتخارات دنیای اسلام به شمار می آید، دانشمند پر آوازه ایرانی، شیخ الرئیس ابوعلی سینا است.
او دارای نبوغ فوق العاده و صاحب اندیشه های ارزشمندی بود و آن چنان در کسب علم و دانش پیشرفت نمود که در دوران نوجوانی سرآمد دانشوران عصر، در تمام علوم رایج زمان خود گردید و از اساتید معاصر بی نیاز شد . بو علی سینا با همه موفقیتها و موقعیتهایی که در زندگی نصیبش شده بود، راز حل مشکلاتش را در عبادت و عبادتگاهها می جست .
می توانید به صورت مصداقی این مطلب را بیان کنید؟
بله، او در خاطرات خود آورده است: «شب و روز جز به تحصیل علم به چیز دیگری نمی اندیشیدم و به غیر از فهمیدن به چیز دیگری توجه نداشتم، و به همین طریق پیش می رفتم، تا اینکه حقیقت هر مسئله ای برای من مسلم می شد و هرگاه در مسئله ای حیران بودم و یا نمی توانستم قضیه را بفهمم، به مسجد پناه می بردم، نماز می گزاردم و خالق هستی را ستایش می کردم، در این حال معمای من حل و مشکل برطرف می شد.
آیا سیاست های تشویقی کارکردی در این زمینه دارد؟
مسلما می توان از جایزه به نفع دین استفاده کرد. تشویق‌ها، تسهیلات و ارتباطاتمان را در مسجد قرار بدهیم. مثلا از شاگرد اول‌ها در مسجد تجلیل کنیم. شاگرد اول‌ها به مسجد دعوت شوند و جایزه‌ای در مسجد به آنان اهدا گردد یا در محوطه بيرون مسجد، عکس آنان را بزنند. وقتی افراد این حرکت را مي‌بيند علاقه‌مند به نماز و مسجد می‌شود. استاد قرائتی تعریف می‌کنند: عالمي به نام آقاي گوهري در قيطريه تهران بود. مسجد ايشان خيلي شلوغ مي‌شد. پرسيديم دليل اين شلوغي چيست؟ گفتند: ايشان سالي چند خودنويس مي‌خرد و به آن مدرسه‌اي که نزديک مسجد است مي‌آيد، به هر شاگرد اولي يک خودنويس مي‌دهد. يعني با ده خودنويس دانش‌آموزان را نمازخوان و مسجدی می‌کند. آيت الله حائري امام جمعه سابق شيراز، مي‌گفتند: در اصطهبانات شيراز تعدای زیادی به مسجد مي‌رفتند. ما علتش را بررسي کرديم با تعجب ديدیم که مقدار زيادي درخت بادام و توت وقف بچه‌هاي مسجد شده است. گوني‌هاي زيادي از مغز گردو و بادام مي‌آورند، در مسجد مي‌گذارند و هر بچه‌اي که نماز مي‌خواند، يک مقدار مغز بادام مي‌خورد. چقدر زیباست جهت تشویق فرزندانمان به نماز و مسجد، بخشی از اموال خود را وقف نماز کنیم.
و نقش فعالیت های میدانی و رودرو را در این زمینه چطور ارزیابی می کنید؟
من از شما می پرسم تریاکی ها به چه دلیل موفق هستند؟ تریاکی ها نه ماهواره دارند، نه اینترنت، نه لب تاب، نه کامپیوتر، نه مجله، نه بودجه، نه تأمین اعتبار، نه اداره کل، نه روابط عمومی، نه بنر، نه تابلو، هیچی ندارند. پس چرا اینقدر موفق هستند؟ تریاکی ها خانه به خانه می روند و تریاکی درست می کنند، همه ما برویم در خط تریاکی ها! گاهی با یک افرادی خصوصی باید صحبت کرد. مثل انار! انار را نمی شود تکانش داد. توت را می شود تکانش داد، توت هایش بریزد. اما انار را باید دانه دانه چید. گاهی هم که می روی بچینی ممکن است، یک نیشی هم بزند. مثل گل! هم باید دانه دانه چید و هم تیغ دارد.
نظر شما