به گزارش گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: نقش مساجد در بهبود و بهینه سازی توسعه شهری و محله ای در راستای ایجاد منطقه یا محله فعال و زنده شهری از لحاظ کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهت تامیین مطلوب نیازها و خواسته های شهروندان به ویژه حفظ هویت و احیای فضاها و ابنیه قدیمی و تاریخی ارزشمند از یک سو و ارتقای توان تولیدی شهر یا محله و استفاده بهینه و به هنگام از زمین و تولید اراضی شهری مناسب جهت توسعه شهری و محله ای سازمان یافته و اصولی با تعیین کاربری ها و عملکردهای مطلوب از سوی دیگر، یا به عبارت کلی تر سازمان دهی ساختار فضایی-کالبدی محله ای و استفاده بهینه و به هنگام از پتانسیل ها و قابلیت های بالقوه محله ای و ایجاد تعادل میان کالبد قدیم و جدید ش هری از اهمیت به سزایی برخوردار است.
مساجد و رشد بعد معنوی و فکری شهرها و محلات
در نگاهی کلی، اماکن مقدس و مذهبی به منزله تکرار کار نمونه خدایان در ادیان و آیین های مختلف است. به معنای دیگر هر مکان یا شی که مورد تقدیس قرار می گیرد سمبل و نماد تجلی نیروهای غیبی و الهی یا اولیا الهی می گردد. همانندی معابد و اماکن مذهبی به کوه های کیهانی از این اعتقاد نشات می گیرد که کوه مرکز جهان است. آنجا که کوه، زمین و آسمان را به هم پیوند می زند، به یک معنا آسمان را لمس می کند، فرازترین نقطه جهان را مشخص می سازد. کوه می تواند نمادی برای اتصال به مبدا و جهان ماوراء الطبیعه باشد. در شکل ظاهری بسیاری از معامبد و اماکن مذهبی معولا به عنوان نماد پیوند میان آسمان و زمین مورد توجه بوده است. در تمدن های بزرگ شرقی- از بین النهرین و مصر تا چین و هند و در تمدن های اسلامی، معابد و اماکن مذهبی، ارزش مهمی داشته اند. معابمد و اماکن مذهبی منحصرا تصور جهان نبوده، بلکه به نمایش دوباره دنیای نمونه خارج از جهان مادی نیز تعبیه شده اند.
میرچا الیاده بر این باور است که جهان به عنوان کیهان به همان اندازه که خود را به عنوان یک جهان مقدس آشکار می سازد درک پذیر می شود.
از این رو انسان معتقد به مذهب و دین، هرگونه تصمیمی که برای استقرار در مکانی می گیرد، این تصمیم گویای این باور مذهبی است که کیهان کوچکی همانند ساختن آن با جهان برین که متعلق به ارواح قدسی و فرشتگان است تقدیس نموده و غم غربت خود را کاهش می دهد. آرزوی او این است که با قدسیان و خدای خود پیوند داشته باشد. از این رو معابد و مراکز مذهبی را تجلی این پیوند می داند و شهرها و محلات اسلامی، مساجد و فضاهای وابسته به آن همراه دیگر مراکز زیارتی و آموزشی، بعد معنوی و فکری شهرها را به وجود می آورند. در شهرهای اسلامی، محلات مسکونی، بازارها و سایر مراکز اقتصادی و اجتماعی با پیروی از نظم خاصی حول محور مساجد قرار گرفته اند. در واقع مسجد همچون چشمه ای با صفا جویبارهای معنوی خود را به سوی محلات و اماکن جاری ساخته و نوعی فرهنگ پویای دینی را تبلیغ می کند.
فضاهای شهری، خانه ها، محلات و معابد از ارزش هایی تاثیر پذیرفته اند که در مسجد بر آنها تاکید شده است. خانه شخصی، فضای داخلی بسته ای است که ضمن تامین آرامش و امنیت خانواده، اندرونی اعضای آن به شمار می آید. پنجره ها کمتر به خانه های مجاور و کوچه ها اشراف دارند. البته پنجره ها چنان مشبک تهیه شده اند که افراد داخل منزل بتواند فضای اطراف و مناظر محله ای را نظاره گر باشند بدون اینکه خودشان دیده شوند. گوچه ادامه خانه است و به عنوان دالان تلقی می شود تا آن که معبری برای داد و ستد، گردش و وقت گذرانی باشد. شهرهای اسلامی کهن، هیچ چیز در نخستین وهله میزان تمکن و دارایی ساکنان خانه را مشخص نمی نماید، چراکه پیوستگی و تداخل پیچیده ای میان مسکن فقرا و اغنیا وجود دارد.
آنچه که محلات زیبا را از خانه های ساده تر تفکیک می کند وجود مجموعه های ساده، متوالی و متحدالشکل است در صورتی که در نوگرایی جدید، منطقه بندی و تقسیم بندی جدید شهری کاملا قابل تشخیص بوده و شکاف طبقاتی را کاملا ترسیم می نماید. در شهر اسلامی هرچند از اماکن مذهبی نظیر مساجد فاصله گرفته می شود دایره گسترده تر شده و از فشردگی آن کاسته می شود.
وجود مساجد در محلات و شهرهای اسلامی در مجموع ، ناپایداری و فناپذیری و موقت بودن امور مادی را ترویج کرده و ارزش های معنوی تاکید دارد.
برگرفته از کتاب فروغ مسجد
نظر شما