چرایی و ضرورت پرداختن به احیا گفتمان نظام زن و خانواده بر اساس دیدگاه اسلام ناب محمدی

به گزارش خبرگزاری شبستان، زهرا بیگدلی، کارشناس حوزه زن و خانواده در یادداشتی درباره چرایی و ضرورت پرداختن به احیا نظام خانواده بر مبنای گفتمان اسلام ناب محمدی آورده است: با پیدایش و تعمیم دین مبین اسلام ،جامعه از اسارت و تسلط فرهنگ جاهلیت رها گشت و اسلام با نگاهی جامع و انسان ساز ، مبتنی بر حرمت و کرامت زن ، قدر و منزلت او را احیاء و جایگاهی شایسته برایش ترسیم نمود. در این رهگذر ، زن مسلمان با کرامتی که اسلام برایش به ارمغان آورده بود، دیگر نه تنها در مسیر رشد و کمال خویش گام بر می داشت، بلکه به عنوان یک مربی در نقش های مادر و همسر وظیفه ی خطیر و مهم تربیتی  را نیز عهده دار شد.

پس از انقلاب اسلامی نیز هویت پوشالی و نخ نمای ابزاری ای که غرب برای زن مسلمان ایرانی ترسیم کرده بود فرو ریخت و نقش اصلی زن در خانواده و در اجتماع؛ نمود واقعی پیدا کرد، به گونه ای که به فرمایش مقام معظم رهبری (مدظله العالی) :« شیرزنان انقلاب و دفاع مقدس نشان دادند كه الگوی سوم، «زن نه شرقی، نه غربی» است. زن مسلمان ایرانی تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان گشود و ثابت کرد که می توان زن بود، عفیف بود، محجّبه و شریف بود، و در عین حال، در متن و مرکز، نقش آفرینی کرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد. می‌توان سنگر خانواده را پاكیزه نگاه‌داشت و در عرصه‌ی سیاسی و اجتماعی نیز سنگرسازی‌های جدید كرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد. زنانی كه اوج احساس و لطف و رحمت زنانه را با روح جهاد و شهادت و مقاومت درآمیختند و مردانه‌ترین میدان‌ها را با شجاعت و اخلاص و فداكاری خود فتح كردند.»¹

به برکت انقلاب اسلامی تعریف از زن و حضور او در ساحت رشد و تهذیب نفس و در حفظ خانه ی سالم و خانواده ی متعادل و در ساحت ولایت اجتماعی و ... ترجمان دیگری یافت و رسالتی جدید را برای جامعه زنان رقم زد و آن زدودن فرهنگ و اسلوب زندگی غربی از اندیشه ی زنان مسلمان و بازیابی هویت اسلامی آنان است.

از آنجا که با بروز تهاجم فرهنگی و حملات بی امان و خزنده تبلیغی دشمنان در راستای هژمونی بر افکار مسلمین و فروپاشی بنیان خانواده به عنوان سلول بنیادین جامعه ، هویت و کرامت زنان در سایه حملات و برنامه های جامع دشمنان ، با بحران مواجه شد و فرهنگ غرب تمام توان و تلاش خود را مصروف داشت تا زن مسلمان را از هویت اسلامی خود دور کند ، در شرایط فعلی احیائ هویت حقیقی زنان و به تناسب آن احیائ گفتمان نظام زن و خانواده از مهم ترین مباحث جامعه برای رسیدن به کمال می باشد.

 مادامی که این قشر ارزشمند که از ظرفیت بسیار بالایی برخوردارند هویت اصیل اسلامی و ملی خویش را باز نیابند و به درک صحیح و عمیق از مسئولیت های خطیر خود در قبال خانواده و جامعه نرسند به مسائل فرعی و درجه چندم سوق پیدا کرده  و چه بسا در عرصه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی تحت تاثیر تبلیغات سوئ و خزنده دشمنان اسلام و معاندین قرار خواهند گرفت.

حال آنکه در نقطه مقابل ،معلم ثانی زنان جهان یعنی زنی که ضمن حفظ خصوصیات زنانه اش با سلاح بصیرت و تعقل منطقی و همچنین زینت عفت و حجاب ، محور توجه  جهان شده و با برخورداری از کرامت خویش در راستای مسئولیتهای مهم خود گام بر می دارد و به تبع آن جامعه از آسیبهای بسیاری مصون خواهد ماند و این زن به چنان جایگاهی دست یافت  که بنیانگذار کبیر انقلاب ، حضرت امام خمینی ره او را « مظهر تحقق آمال بشر،انسان ساز ،رهبران نهضت و تربیت کننده مردان»² نامید و مقام معظم رهبری نیز فرمودند: « ملت ایران امروز به برکت انقلاب قادر گشته است که نظرگاه جدیدی در باب زن و ارزشهای او ارائه کند و طراز نوینی از زن برجسته و والا بیافریند...»³

بررسی آیات قران کریم نیز مبین این واقعیت است که جنسیت یک موضوع ثانوی  است که در کارکردهای زندگی معنا پیدا می کند و اصل هویت انسانی هر فرد است که اگر به آن توجه شود تعالی و رشد و اگر مورد تهاجم و تحریف قرار بگیرد انحطاط و سرگردانی در پی دارد.

 اینکه  خدای متعال  هم برای مومنین جهت نمونه ، از دو زن نام می برد ⁴و هم برای جبهه مقابل آنان برای نوع بشر در قران کریم چند زن را معرفی می کند⁵ ، خط بطلانی است  بر اندیشه های غبارگرفته جاهلیت  تا بر همگان ثابت شود، در سایه سار حفظ مرزبندی های تعیین شده،  زنان می توانند در همه ی میادین به دور از« اسباب التذاذ نامحرمان شدن » به مراتب عالی برسند.

علی رغم اینکه  درحال حاضر،  به برکت حاکمیت نظام مقدس جمهوری اسلامی؛در بخش های مختلف جامعه گروه های متعددی در حال بررسی،آسیب شناسی و تدوین برنامه های بی شماری برای مباحث مربوط به زنان هستند ولی بخشی نگری و برطرف کردن مشکلات صنفی قشر خاصی از زنان باعث حرکتهای ناپیوسته و ناهمگونی شده که در برخی قسمت ها منجر به بزرگ نمایی نیازهای دسته چندم زنان گردیده است و همچنین جزیره ای عمل کردن بسیاری از نهادها و ارگانهای دلسوز و عدم تعامل و هم افزایی در فعالیتهای این حوزه بسیاری از خدمات را بی نتیجه باقی گذاشته است.

از سویی دیگر پیچیدگی های جدید جامعه چالش های متعددی در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی زنان ایجاد نموده که  بعضا ساختار فرهنگی نامتناسب و ناما نوس با آموزه های اسلامی، فقدان الگوی فرهنگی مطلوب و تقابل با عوامل هم عرض جامعه را در پی داشته است.

حال چنانچه  به موضوع بازیابی هویت زنان و احیائ گفتمان نظام زن و خانواده از نظر اسلام توجه  داشته باشیم در می یابیم ،اگر الگوی مطلوبی در این حوزه ترسیم و ارزشگذاری های اصیل اسلامی احیا شود و به تبع آن  نقش ها و وظایف اصلی زنان در خانواده و اجتماع  بازیابی و تبیین گردد و نگاه کریمانه  اسلام به زن درست معرفی شود؛ جامعه زنان خود به خود به سمت وظایف اصیل خود مانند فرزند آوری،تعهد نسبت به خانواده و عفت ورزی سوق پیدا خواهند کرد و بسیاری از نقاط ضعف با بهره گیری از فکر و توان این قشر اثر گذار به نقطه قوت و بسیاری از تهدیدات موجود در عرصه های اجتماعی کشور که عمدتا متاثر از نقش مضر و خطرناک فرهنگ بیگانه و نفوذ و رسوخ سبک زندگی غربی است ،در یک روند هدایت شده مبتنی بر تفکر راهبردی ،تبدیل به فرصت خواهد گشت.

اینجاست که زنان  جامعه ی ما با برخورداری از عزم ،توان و اراده ی خود در راستای نیازهای مهم جامعه برای حل مشکلات موجود ،ایفای نقشی موثر و حائز اهمیت خواهند داشت و با لبیک به این فرموده مقام معظم رهبری که ؛ «جا دارد زن مسلمان با تأمل در مفاهيم و ارزشگذاري‌هاي اسلامي و با دقت در خطوطي كه در نظام اسلامي براي پيشرفت زنان و مردان پيش‌بيني شده است, هويت خود را بازيابي كند»⁶ ، پله های رشد را یکی پس از دیگری طی خواهد نمود.

یکی از راهکارهای تحقق چنین فضایی تدوین الگویی جامع است،الگو و نقشه جامعی که در آن تمام جوانب شخصیت ، نقش ها و توانمندی های زنان در نظر گرفته شده ، هدف مشخص باشد، وضع موجود  تبیین و وضعیت مطلوب  تدوین گردد.

در الگوی جامع بسیاری از تعاریف ما از ارزشهای حاکم بر فضای قشر زنان و خانواده باید تغییر کند زیرا اقتضائات اجتماعی و تحمیل های فرهنگ وارداتی و همچنین تغییر ذائقه ی ناشی از تهاجم فرهنگی، گورهای مدرنی برای زنان ما کنده اند که ماهیتا تفاوتی با گورهای عصر جاهلیت ندارد! در ظاهر بسیار آراسته ،زیبا و فریبنده و  برخوردار از ارزش به نظر می رسند ولی در باطن و عمق قضایا عامل ویرانی روح معنویت در  خانواده ها هستند.

در تدوین این الگو شرایط تاریخی ، جغرافیایی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی باید مد نظر قرار بگیرد  و خیلی از ارزشها احیا شده و ارزشگذاری شوند مانند ارزش کار در خانه برای زنان.

در این الگو و شیوه عمل همه جوانب فطری و جسمی زنان باید سنجیده گردد و مد نظر قرار گیرد  تا خیلی از مشاغل که حفظ فضای عفت و حیای بانوان وابسته شاغل بودن عده ای دیگر از آنان در آن شغل است به عنوان ارزش معرفی شود تا ضمن حضور و فعالیت اجتماعی زنان که نیمی از ظرفیت نیروی انسانی جامعه هستند در اجتماع ، کرامت و هویت آنان نیز خدشه دار نشده و انجام کارهای سخت مردانه دیگر برای بانوان ارزش محسوب نشود....فرزند آوری و فرزند داری نه یک وظیفه تحمیلی و دست وپا گیر که یک حرمت و وجاهت معرفی شود و مواردی ازاین قبیل...

این الگو در عین جامع نگر بودن و توجه به اهداف کلان به لحاظ روش شناختی ، حداکثر بازدهی از منابع ، امکانات و ظرفیتهای موجود، هر چند محدود را مد نظر قرار می دهد و شیوه ی تحقق اهداف و چگونگی فراگیری و پیوستگی آنها را بر اساس ارتباط و هماهنگی ارگانیک و نظمی اندام واره فراهم می کند و از این رو هر یک از مجموعه های فرهنگی  باید نقش ، جایگاه ونسبت  خود را در نسبت با این الگو پیدا کنند و  دقیقا بر مبنای نقش،مختصات و جایگاه خود  در تحقق آن ایفای نقش نمایند.

تدوین الگو در حوزه ی احیا  نظام زن و خانواده از منظر اسلام  و گفتمان سازی آن و البته ریل گذاری و تصویب قوانین لازم جهت تسهیل اجرایی شدن این الگو و گفتمان سازی ، همگی باید توامان صورت گیرند ، زیرا نقص در قوانین و یا عدم پارادایم سازی در هر یک از این حوزه ها ، گوشه ای از این پازل را با خلا مواجه خواهد کرد...

از آنجا که شرط اصلی تحقق الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت در هرعرصه ای ، گفتمان سازی می باشد در حوزه نظام زن و خانواده نیز گفتمان سازی گام اول است.

در راستا ی هدایت افکار ملت در جهت یک گفتمان ، روحانیون ، بزرگان ، اساتید دانشگاه ، فرزانگان و نخبگان  ، بیشترین تاثیررا بر عهده دارند، زیرا آنها هستند که میتوانند فکر ملتها را به یک سمتی هدایت کنند که مایه نجات و یا گمراهی شود .

شرایط حصول یک گفتمان نیز تبیین لازم به صورت علمی و منطقی است البته وسیله تامین و تضمین آن نیز برنامه ها و برنامه ریزان متعهد و انقلابی هستند.

اگر گفتمان نظام زن و خانواده از منظر اسلام  درست گفتمان سازی شود یعنی این  مفهوم و معرفت  در برهه ای از زمان در جامعه همه گیربشود،  یک حرکت تهاجمی در مقابل جنگ نرم و نگاه غلط غرب به زن   به راه خواهد افتاد .

لیکن با عنایت به شرح ارائه شده توفیق در عملکرد و حصول نتایج مطلوب و افزایش اثر بخشی و کار آیی برنامه ها نیازمند عزم همگانی و مشارکت فعالانه و هم افزای تمام دستگاه های مرتبط و مراکز تاثیر گذار می باشد به گونه ای که نهادهای فرهنگی و اجتماعی دخیل در برنامه های امور زنان جامعه همچون منظومه ای متحدالمدار ؛با تلاش و همتی مضاعف ، در تدوین الگو ،گفتمان سازی و ریل گذ اری  « نظام زن و خانواده » از دیدگاه اسلام  ، هر کدام به قدر تواناییها، ظرفیتها ، سعه و شعاع قدرتی که در اختیار دارند، انجام وظیفه کنند ./

پی نوشت:

پیام به کنگره‌ی هفت هزار زن شهید کشور »۱۳۹۱/۱۲/۱۶»1-

2- پیام به سمینار بررسی شخصیت زن از دیدگاه امام خمینی «ره» ۱۳۶۸/۰۸/۰۳2

3- صحیفه امام؛ ج۷؛ ص۳۴۱ | قم؛  ۲۷اردیبهشت۱۳۵۸-دانشنامه ی امام خمینی، ج ٢ ، ص794 - صحیفه نور, ج5, ص261    - صحیفه نور, ج5, ص677. - صحیفه نور, ج22, ص219.  - صحیفه نور, ج9, ص136   -

4- سوره مبارکه التحريم آیات  ۱۰ -11-12

5- سوره مبارکه آل عمران آیه ۴۲

6-بیانات در دیدار جمعی از بانوان  1379/06/30