به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از گیلان، قلعه رودخان در فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب غربی فومن در بخش مرکزی و دهستان گوراب پس قرار دارد، این بنا در ۴۹ درجه و ۱۴ دقیقه و ۱۹ ثانیه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۰۳ دقیقه و ۵۱ ثانیه عرض شمالی واقع شده است، قلعه در ارتفاعی حدود ۶۸۷ تا ۷۷۸ متر ازسطح دریاهای آزاد و بر روی میان آبی که ادامه ارتفاعات پشت کوه تالش و ماسوله داغ بوده و معروف به قلعه ژیه می‌باشد، قرار گرفته است، نحوه دسترسی به قلعه از طریق شهر فومن و پس از گذشتن از روستاهای « گشت، کرد محله، گشت رودخان، سیاه کش، گوراب پس، ملسکام، سعید آباد(سید آباد) » و رسیدن به روستای قلعه رودخان است که پس از عبور از حیدر آلات و طی سه کیلومتر جاده خاکی به روستای قلعه دنه(قلعه دهنه) رسیده، سپس وارد اراضی پارک جنگلی قلعه رودخان شده و بایستی مسیر ۱/۵ کیلومتری صعود تا محل قلعه را از طریق پله های احداث شده که به قلعه « هزار پله » معروف است، طی کرد.
پیشینه تاریخی:
در متون تاریخی تا قبل از قرن دهم هجری، نامی از قلعه رودخان برده نشده است، اولین بار خوچکو، محقق روسی لهستانی الاصل که در سال ۱۸۳۰ میلادی در گیلان مشغول بررسی بود متوجه این قلعه شده و اینگونه می‌نویسد: « قلعه رودخان دژی است بر بالای کوهی که در قسمت علیای رودخانه ای به همین نام قرار دارد، بام و روی آن از سنگ و آجر و در طرفین درب ورودی دو برج دفاعی مستحکم است، بر بالای درب ورودی کتیبه ای است که مطالب زیر بر روی سنگ حک شده است: این قلعه که به نام قلعه حسامی است، نخستین بار در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ ه.ق به امر سلطان حسام الدین امیر دباج ابن امیر علائ الدین اسحقی تجدید بنا شد» و این کتیبه اکنون در موزه گنجینه رشت نگهداری می‌شود.
هدایت خان، حاکم فومن نیز در سال ۱۱۷۵ ه.ق در زمان قیامش علیه کریم خان، به تعمیر این قلعه پرداخت، در خصوص زمان دقیق ساخت قلعه هنوز نمی‌توان با اطمینان اظهار نظر کرد به طوریکه با توجه به تحقیقات انجام شده توسط پژوهشکده حفاظت و مرمت با روش ترمولومینسانس، قدمت این قلعه به دوره سلجوقی می‌رسد، اما برخی از کارشناسان براساس برخی شواهد معتقدند پیشینه این بنا به اوایل اسلام می‌رسد، لذا برای تعیین دقیق قدمت قلعه، نیاز به کاوش های باستان شناسی بیشتری است، این بنا به دلیل اهمیت و اعتبار تاریخی، معماری، هنری، نظامی و وسعت قابل توجه در مرداد ماه ۱۳۵۴ با شماره ۱۵۴۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
معماری قلعه:
این قلعه کوهستانی سراسر دو قله کوه را احاطه کرده و بوسیله برج و باروهای مستحکم به طول ۱۲۶۰ متر که از پستی و بلندی های کوه و عوارض طبیعی تبعیت می‌کند، محصور شده است، قلعه رودخان به عنوان قلعه حکومتی- نظامی مطرح و با توجه به وجود آب کافی به صورت چشمه و آب انبار در داخل قلعه، طبعا از امکانات زیستی برخوردار بوده است، اگر چه امروز از آن استفاده نمی‌شود، اما زیبای بصری خود را که از تنوع حجمی و سایر روش های مناسب و هیبت دفاعی تشکیل شده حفظ کرده و جذبه خاصی برای بیننده ایجاد می‌کند، نزدیک بودن برج ها به یکدیگر علاوه بر آنکه قدرت دفاعی ساکنان را افزایش می‌داده، برزیبایی طرح بنا نیز افزوده است، فرم کلی قلعه به شکل نامنظم بوده و از سه بخش غربی، شرقی و میانی تشکیل شده است، از مهم ترین فضاهای قلعه در این سه بخش می‌توان به دروازه های ورودی، شاه نشین، آب انبار، زندان و درب اضطراری اشاره کرد، ۴۴ برج موجود(فضاهایی که به صورت نیم دایره از دیوار قلعه، بیرون زده باشد) در این قلعه در شکل ها و فرم های مختلف هندسی ساخته شده است، اغلب برج ها دو طبقه بوده و دسترسی به طبقه دوم از طریق پله های بیرون برج ها می‌باشد.
مصالح استفاده شده:
اصل بومی بودن معماری ایرانی در ساخت قلعه به خوبی استفاده شده است، با توجه به سختی راه و دسترسی بسیار مشکل قلعه با دنیای خارج، در ساخت بنا از مصالح موجود یا پیرامون آن استفاده شده است، میلیون ها قطعه سنگ در ابعاد مختلف که از صخره های محدوده ساخت قلعه به دست آمده در ساخت پی ها، دیوارها و تقریبا نیمی از ارتفاع برج ها و باروها و تاسیسات ساختمانی بکار رفته است، بجز در محل دروازه ورودی و جاهای حساس که سنگ تراش خورده هستند، در بقیه نقاط از سنگ لاشه استفاده شده است، برای ساخت طبقه فوقانی برها و باروها، پوشش سقف ها و کف ها نیز عمدتا آجر به کار رفته است، در حدود ۳۰۰ متری شمال قلعه محوطه وسیع نسبتا همواری که عاری از درخت است قرار دارد که آثار کوره آجر پزی و قطعات و تکه های آجر به مقدار فراوان در آنجا دیده می‌شود، مصالح دیگر به کار رفته در قلعه، چوب است که عمدتا در پوشش داحلی سقف طبقات اول برج ها و واحدهای مسکونی و درب ها و پنجره ها بکار رفته است، ملات اصلی استفاده شده نیز با توجه به رطوبت زیاد منطقه، گچ، ساروج و آهک همراه با خاکستر می‌باشد.
قلعه‌رودخان یکی از جاذبه‌های شگفت‌انگیز و بسیار دینی گیلان است که هر ساله گردشگران زیادی برای دیدن آن به این استان سفر می‌کنند و برخی‌ها نیز توان بالا رفتن از پله‌های یک‌هزار تایی قلعه را ندارند و از پایین زیبایی‌های چشم‌نواز آن را به نظاره می‌نشینند.
در مورد طبیعت بکر منطقه قلعه رودخان باید گفت که از روستای قلعه رودخان تا خود قلعه طبیعتی خدادادی بکر ،دلنشین بسیار زیبا و چشم اندازهای زیادی وجود دارد که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند و شکر خداوند را می‌خواند.
وجود قلعه‌رودخان نشان می‌دهد که گیلان سرزمینی برخاسته از تمدنی بزرگ و فرهنگی ریشه‌دار و مبارزاتی در دل سرسبزی‌ها و طراوت بوده که نمادی از زیبایی‌ها و خوبی‌ها را در خود جای داده است.
گیلان، گنجینه تمدن و طبیعت نام گرفته و با بهره‌مندی از مواهب طبیعی و سابقه تاریخی و تنوع اقلیمی در نگاه گردشگران به سرزمین رویایی لقب یافته است.
نظر شما