هنر چيني سد راه اقبال از صنايع دستي/لاك تراشي گرفتار درعصر تكنولوژي

خبرگزاري شبستان/مازندران

ميراث فرهنگي برجسته ترين سند هويت تاريخي مردمان يك مرز و بوم محسوب مي شود كه به خودي خود مي تواند نقش مهمي را در تبادل فرهنگ ايفا نمايد.

روزگاري مردان و زنان اين ديار هنرمندانه زندگي را به صحنه هنرنمايي خويش بدل مي ساختند.

اين خطه باتوجه به برخورداري از جنگل، مراتع، مزارع و باغات متعدد و آداب و رسوم خاص و فرهنگ غني و ريشه دار از قديم الايام بخش مهمي از البسه، چادرشب بافي و وسايل اوليه زندگي نظير ظروف غذاخوري، نمد، جاجيم، گليم و سبدهاي حصيري را در خودجاي داده است.

توليد صنايع دستي بخش مهمي از فرهنگ مردمان مازندران محسوب مي شود كه بعضا از مواد اوليه خام موجود در طبيعت نظير چوب درختان، ني، پشم گوسفندان و...با همت والاي مرد و زن اين خطه نسل به نسل توليد مي شده است.

صنايع دستي مازندران در چند بخش گليج، نمدمالي، جاجيم بافي، گليمچه «متكازين»، سفالگري، كنده كاري روي چوب(لاك تراشي) و بافته هاي سنتي جانمايي شده است.

همه ساله آمارهاي متفاوتي از سوي دستگاه هاي مرتبط با صنعت سنتي و دستي مردمان طبرستان(مازندران) درخصوص حيات رشته هاي هنرهاي دستي استان بدون درنظر گرفتن كاهش ميل، رغبت و ذائقه مخاطبين داخل و خارج استان و حتي خارج مرزهاي جغرافيايي، ارائه مي شود كه آفت جان هنر مردمان اين سرزمين شده است.

امروز غبار فراموشي بخشي از صنايع دستي مازندران كه با آداب و رسوم مازني ها عجين است را فراگرفته و در اين بين نبايد از بروز و ظهور تكنولوژي هاي مدرن كه نويد آسايش زندگي را به همراه دارد و زمينه به انزوا رفتن هنر دستي را فراهم نموده غافل شد.

صد البته محصولات مشابه صنايع دستي ايراني با رنگ و بوي هنر چيني كه سوغات سفر مسافران و گردشگران اين استان مي شود نيز سهم زيادي در به فراموشي سپرده شدن هنر دست هاي مرد و زن شمالي دارند.

لاك تراشي

كنده كاري روي چوب و فرم دادن چوب درختان شمال ايران در قالب پلاکر، دونه پاج، جوله، كليز، لاك، قاشق، عصا، شكلات خوري، كتري، سيني و... مورد استفاده قرار مي گيرد كه اين صنايع دستي سال89موفق به دريافت مهر اصالت بين المللي يونسكو شده است.

ساکنین مناطق روستایی مازندران در گذشته بیشترین نیازهای خود را از چوب های جنگلی تهیه می نمودند که با استفاده از تنه درختان بدون بهره گیری از ابزار کار امروزی ظروفی تولید می کردند که اگر به ریشه مفهوم و کارکرد این ابزارها دقت کنیم به این پی می بریم که اين چوتراشي(كنده كاري روي چوب) برای رفع نیازهای زندگی روزمره همچون طبخ غذا، خوردن غذا، پیمانه کردن بکار می رفت.

گليج

بافتني سنتي تلفيقي پشم و پنبه آميخته با اشكال هندسي كه خاستگاه آن آلاشت سوادكوه است كاربردي شامل پشتي، پتو و زيرانداز دارد.

نمدمالي

از زيراندازها و بالاپوش هاي پشمي دارنده مهر اصالت ملي سال 90، حاصل رطوبت و مالش دست هاي مردان مازني در خانه هاي كاهگلي با نقوش گياهي و حيواني، گرمابخش خوبي براي خانه هاي مناطق سردسير و كوهستاني بشمار مي رود.

بافتني هاي سنتي

قديمي ترين دست بافته هاي سنتي پشمي مناطق سردسير مازندران كه روزگاري منبع درآمد خانواده ها بوده و امروز درقالب جوراب، شال گردن، بلوز، جوراب هاي ساق بلند و چكمه اي، كفشك(جوراب ساق كوتاه)، كلاه و دستكش جلوه گر طبق هاي بازارهاي هفتگي استان است.

جاجيم

دست بافته هايي تابيده شده از نخ هاي پشمي، پنبه اي و كركي با نقش هاي راه راه خاص مناطق ييلاقي آلاشت سوادكوه بصورت زيرانداز، پشتي، رويه و ساك مورد استفاده قرار مي گيرد.

گليمچه «متكازين»

دست بافته اي از نخ هاي پنبه اي و كركي دارنده مهر اصالت بين المللي سال89 بصورت روتختي،زيرانداز،سجاده و كناره فرشي استفاده مي شود.

سفالگري

ظروف سفالي بدون لعاب داراي نقوش مشبك، با فرم دادن گل رس به شيوه هاي چرخ كاري، فيتيله اي، ورقه اي بصورت كاسه، كوزه، گلدان و... در سبد خانواده ها جانمايي مي شود.

صنايع دستي براي جاي گرفتن در سبد خانوار بايد بصورت مدرن عرضه شود

دلاور بزرگ نيا، مديركل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مازندران امروز(26اسفند) در گفتگو با خبرنگار خبرگزاري شبستان از ساري پيرامون دلايل افول هنرهاي دستي استان، اظهار داشت: عدم بروز رساني و تطابق طرح هاي صنايع دسنتي و دستي با زندگي امروزي يكي از مهمترين دلايل كاهش اقبال از هنرمردمان اين سرزمين در داخل و خارج از استان شده است.

وي با بيان اينكه نبايد از عدم تخصيص اعتبار كافي براي حمايت از توليد كننده و ايجاد بازارهاي فروش صنايع دستي در امر افول هنرهاي سنتي، غافل شد، گفت: اداره كل ميراث فرهنگي وظيفه نظارتي بر صنايع دستي را دارد و بخش خصوصي عهده دار توليد و فروش است كه متاسفانه در اين بخش بازارياب علاقه مند و اثرگذار كمتر مشاهده مي شود.

بزرگ نيا با اشاره به اينكه درگذشته غالبا صنايع دستي براي مصارف خانگي توليد مي شده، خاطرنشان كرد: صنايع دستي براي جاي گرفتن در سبد خانوار بايستي بصورت مدرن و يا نيمه مدرن تغيير ظاهر دهد.

وي با بيان اينكه توليد كنندگان صنايع دستي استان بايد به روز و مدرن توليد نمايند تا جوابگوي سلايق و ذائقه هاي مخاطب امروزي باشند، يادآورشد: تلاش داريم كميته طراحي صنايع دستي به شيوه مدرن و يا نيمه مدرن در اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان براي رونق صنايع دستي اين مرز و بوم و حمايت از توليد داخلي تشكيل شود.

بزرگ نيا صنايع دستي را يكي از جذبه هاي گردشگري دانست و اظهار داشت: صنايع دستي هويت مردمان يك منطقه است و مي تواند سوغات و سفير فرهنگي خوبي باشد.

وي همچنين از برپايي 15بازارچه فروش صنايع دستي ويژه ايام نوروز در سراسر استان خبر داد و گفت: سه نمايشگاه ملي صنايع دستي نيز با حضور استان هايي نظير تهران، اصفهان، چهارمحال بختياري، يزد، همدان، كرمان و... با جانمايي 70غرفه فروش در ايام نوروز پذيراي عموم علاقه مندان خواهد بود.

گزارش: سودابه احمدپور ملكشاه