نوروز ابزاری برای احترام به حقوق بشر

به گزارش خبرنگار گردشگری ایران، ایام نوروز از مهمترین تعطیلات سال به حساب می آید و حفظ هویت، وحدت، احترام به تنوع فرهنگی، خلاقیت بشری و طبیعت با چالش های زیست محیطی خود، شکیبایی، دوستی، صلح، پیروزی خیر بر شر، همبستگی، نزدیکی و دوستی گروه های قومی و اقلیت، شادی، مشارکت همه سنین به خصوص زنان از انواع معانی فرهنگی و اجتماعی نوروز به حساب می آیند.

 

نوروز به منزله یک میراث فرهنگی مشترک و رایج در منطقه می تواند با آوردن فرهنگ های منطقه ای نقش تعیین کننده ای در برقراری روابط حسنه میان فرهنگ های محلی، کشورها و ملت ها ایفا کند. نوروز در روح خود صلح و دوستی را به ارمغان می آورد و در نهایت وسیله ای می شود برای ترویج تعامل بین جوامع، گروه ها و افراد.

 

همه کشورهای عضو پرونده ثبت جهانی، در یک دوره زمانی مشترک نوروز را جشن می گیرند و روزهای انس با طبیعت را با حضور در دشت و کاشت و کار گرامی می دارند.

 

روح نوروز کشورها را تشویق می کند تا احترام زیادی برای طبیعت قایل شوند، نوروز، آداب و رسوم، آیین ها، فعالیت های مرتبط و جنبه های دیگر آن هیچ یک از اسناد بین المللی حقوق بشر را در هیچ کجای کشورهای عضو پرونده ثبت جهانی نوروز نقض نکرده است.

 

این آیین باستانی در عوض به شیوه خود از احترام به حقوق بشر، عدالت اجتماعی، همبستگی، برابری و تساوی حقوق سرشار بوده و باعث شکوفایی احترام میان جوامع، گروه ها و افراد می شود. نوروز آمیزه ای است از اشیا و مفاهیم سنتی که به تبع آن هیچ گونه صدمه ای را به توسعه پایدار متحمل نمی شود.

 

در مقابل نوروز هارمونی جنبش سراسر جهان است که به هماهنگی میان طبیعت و مردم می انجامد. مشارکت زنان، سالمندان و کودکان از یک سو و همکاری جوامع و اقوام مختلف با زبان، مذهب و آداب و رسوم خود از سوی دیگر همه و همه بر این حقیقت اذعان دارند که نوروز ابزاری قدرتمند برای تضمین صلح، احترام به حقوق بشر، احترام به فرهنگ های مختلف و توسعه پایدار است.

 

جغرافیا و پراکندگی نوروز در کشورهای عضو پرونده ثبت جهانی

 

موزه جغرافیایی نوروز بخش وسیعی از قاره آسیا را دربر می گیرد که شامل آسیای مرکزی و جنوبی، غرب آسیا و قفقاز است؛ همچنین سرزمین های دریای مدیترانه در غرب تا رودخانه ولگا و رشته کوه های اورال در شرق و جنوب شرقی اروپا را نیز دربر می گیرد.

 

کشورهای حوزه جغرافیایی نوروز که عضو پرونده ثبت جهانی نوروز شامل آذربایجان، ازبکستان، افغانستان، ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، عراق، قرقیزستان، قزاقستان و هند می باشد.

 

جمهوری آذربایجان

 

جش نوروز در جمهوری آذریجان چهار هفته پیش از اعتدال بهاری شروع می شود و به تبع عناصر چهارگانه (آب، باد، خاک و آتش) چهار سه شنبه آخر ماه به همین نام ها گرامی داشته می شود.

 

در جمهوری آذربایجان، شب عید به درها کلاه پوستین می اندازند، از سوراخ بام کیسه و شال آویزان می کنند و تحفه عید درخواست می کنند.

 

انواع شیرینی (قوقال، کلوچه، فصلی، باقلوا، شکرپاره، نان شکری) و پلو می پزند، تخم مرغ رنگ می کنند، در مجمع و سینی ها خنچه می آرایند، شمع روشن می کنند، آتش می افروزند، سمنو می پزند، برای رفتگان خیرات می کنند، قهرکنندگان آشتی می کنند، آشنایان و همسایگان به دیدار یکدیگر می روند و عیدی می دهند و عیدی می گیرند.

 

قاشق زنی کودکان از دیگر آیین های نوروزی این کشور است که با قاشق بر قابلمه و تابه می کوبند، در خانه ها را می زنند و از آنها عیدی می خواهند.

 

جمهوری ازبکستان

 

همه مردم ازبکستان هرساله در روز 21 مارس نوروز را جشن می گیرند. در این روز تعطیل رسمی در کشور برقرار است و مقامات دولتی جشن هایی با حضور سفیران خارجی برپا می کنند.

 

در میان مردم ازبکستان رسم بر این است که پیش از رسیدن نوروز، سبزه و سمنو درست می کنند، لباس نو خریده، به خانه و حیاط سر و سامان داده و خانه تکانی می کنند، درخت می کارند و روستاها و شهرهای خود را پاکیزه و گل آرایی می کنند. دید و بازدید و دادن هدیه به یکدیگر، پختن سمنو، کشتی و مسابقات اسب دوانی از دیگر آیین های مردم ازبکستان در ایام نوروز است.

 

جمهوری اسلامی افغانستان

 

نوروز در سراسر افغانستان به ویژه در بلخ و مزارشریف با شکوه برگزار می شود. در چهل روز نخست سال همه شهرها را با گل های سرخی که فقط در بلخ می روید، می آرایند؛ بنابراین جشن نوروز یا جشن گل سرخ هر دو به یک معنی به کار می رود.

 

در افغانستان به جای هفت سین، مردم هفت میوه آماده می کنند. هفت میوه چیزی شبیه سالاد میوه است که از هفت نوع میوه خشک مختلف شامل کشمش، سنجد، پسته، فندق، قیسی (زردآلوی خشک)، گردو و آلو تشکیل شده است.

 

از غذاها و فعالیت های نوروزی در افغانستان می توان به سبزی پلو، ماهی، جبلی (نوعی شیرینی مخصوص)، بردن هدیه به خانه عروس، شستشوی فرش و انجام مسابقات مختلف اشاره کرد.

 

جمهوری اسلامی ایران

 

در ایران جشن نوروز در سراسر کشور برگزار می شود. نوروز طولانی ترین جشن ایرانیان است که مجموعه ای از مراسم ها و سنت ها را به همراه دارد.

 

برخی از آیین های اجتماعی، مراسم، مناسک و هنرهای اجرایی در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت رسیده اند.

 

رنگ کردن تخم مرغ، نوروزخوانی، قاشق زنی، مسیر نوروزی، آیین نقاره زنی، مراسم عروس گوله، مراسم کوسه به داس، تکم گردانی، آیین آهو چهره، آیین کوزه شکنی شهرستان قائن، خانه تکانی، سبزه گذاشتن، اجرای نمایش خیابانی حاجی فیروز، رسم شال اندازی یا شال سالاماخ، چهارشنبه سوری، آیین نوا وستی، مراسم کوسه برنشین، خیرات برای رفتگان و زیارت اهل قبور، چیدن هفت سین، دعای تحویل سال نو، دید و بازدید، سیزده به در از آیین و رسم نوروزی ایران به شمار می آید.

 

سبزی پلو با ماهی و رشته پلو از جمله غذاهای سنتی ایرانیان هستند که در شب عید طبخ می شود. از شیرینی های سنتی و محلی می توان به قطاب، کماج، باقلوا و ... اشاره کرد.

 

برگزاری مسابقات ورزشی عمومی در معابر شهر و روستا، بازی هایی نظیر گردوبازی، تخم مرغ بازی، بازی های بومی محلی اورامان، تیراندازی روی اسب، گیله مردی و ... در این ایام به شادی نوروز می افزاید.

 

جمهوری اسلامی پاکستان

 

در پاکستان در حال حاضر نوروز در کراچی، کویتر، پیشاور، هنگو، حوزه های منطقه کرم، گلگت، بلتستان (مناطق شمالی سابق، مولتان و کشمیر برگزار می شود.

 

از آداب و رسوم منحصر به فرد نوروزی پاکستان می توان به پاک پلو، دادا (نشاندن نوزاد در سبدی مملو از میوه های تازه و خشک) و تهیه انواع شیرینی مثل لدو، گلاب حامن، رس ملائی، کیک، برفی، شکرپاره، کریم رول، سوهن حلوا اشاره کرد.

 

جمهوری تاجیکستان

 

همه مردم در تاجیکستان نوروز را جشن می گیرند. از آداب و رسوم نوروزی این سرزمین می توان به چیدن سفره هفت سین یا هفت شین، گل گردانی اشاره کرد. گل گردانی یکی از رسم هایی است که قبل از نوروز توسط کودکان اجرا می شود که گل های برفی را می آورند. گروهی از جوانان و کودکان به تپه ها رفته و گل های برفی، زنبق و لاله می چینند و با سر دادن آوازهای نوروزی گل ها را به ساکنان روستا هدیه می دهند. زنان خانه دار گل ها را بوییده، به کودکان آب نبات، شیرینی، کشمش یا مقداری گندم و نخود می دهند.

 

گندم کوچه یک غذای سنتی تاجیکی است که با غلات و سبزی های مختلف که نماد غذای سالم و طبیعت بارور است، تهیه می شود. منتو و سمبوسه از دیگر غذاهای نوروزی است که با انواع سبزی ها پخته می شود.

 

ترکمنستان

 

در ترکمنستان نوروز در تمام مناطق از جمله استان های آخال، بالکان، داشوگوز، مری و لباب برگزار می شود اما جوامع کشاورزان و گروه ها، افراد و متخصصان فولکور و دانش های سنتی نقش اصلی را در برگزاری جشن نوروز بر عهده دارند.

 

ترکمن ها آداب خاصی برای نوروز مانند غذاهای خاص نوروز و برپایی بازی ها و مسابقات گوناگون دارند که از آن جمله می توان به مراسم شیر یا خط و آهنگ های دخترانه اشاره کرد.

 

مردم ترکمنستان با پختن غذاهای معروف نوروزی مانند یارمهر، پیلاف، پیشمه، نان های سنتی، بازی های ورزشی ملی پریدن برای شال و اسب سواری حال و هوای دیگری به جشن نوروز می دهند.

 

ترکیه

 

نوروز در ترکیه در سطح ملی برگزار می شود. مردم ترکیه، نوروز را میراثی می دانند که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. آغاز فصل بهار و نخستین روز سال نو را با شکوه جشن می گیرند.

 

گل های نوروزی از مناطق روستایی جمع آوری شده و کودکانی که با این گل ها در خیابان های شهر و روستا قدم می زنند، آمدن نوروز را به ارمغان می آورند.

 

خانه تکانی، رنگ کردن تخم مرغ و رنگ کردن دیوارهای خانه و بستن روبان به شاخه درختان و دعای خیر برای یکدیگر از آداب و رسوم عید نوروز در میان مردم ترکیه است.

 

جمهوری عراق

 

همه اقوام ساکن در عراق اولین روز سال نو را جشن می گیرند و آیین های نوروزی در تمام شهرهای عراق از شمال تا جنوب برگزار می شود.

 

جشن نوروز در عراق از جایگاه ویژه ای در کشور عراق برخوردار است. جشن های نوروزی به ویژه در شهر اربیل در شمال شرقی عراق، شهرستان دهوک در شمال غرب، سلیمانیه در شمال غربی اربیل و همچنین در شهر موصل که در شمال غرب عراق واقع است و ساکنان آن را اعراب، کردها، ترکمن ها، مسیحیان، ایزدی ها و شبک ها تشکیل می دهند، برگزار می شود.

 

از جمله غذاهایی که پخت آنها بین مردم عراق در نوروز مرسوم است، دلمه، کباب، تیکه و بریانی و زرده است.

 

جمهوری قرقیزستان

 

جشن نوروز در سراسر قرقیزستان برگزار می شود. رسم سنتی ضد عفونی کردن خانه با نوعی سرو کوهی از آیین های نوروزی این سرزمین است.

 

مردم قرقیزستان بر این باورند که بوی این نوع سرو کوهی ارواح خبیثه و بیماری ها را از بین می برد. پختن غذاهای معروف قرقیزی مثل بش بار ماق، مانتر، برسک و کاتما مرسوم است که به صورت رایگان بین حاضران در جشن نوروز توزیع می شود.

 

جمهوری قزاقستان

 

مردم قزاقستان برای آیین و مراسم نوروز احترام ویژه ای قایل هستند مثلا در اولین چمن مرم مراقب هستند تا به چمنی که برای اولین بار می روید آسیب نزنند و اولین طلوع: مردم در زمان طلوع آفتاب به دیدار یکدیگر می روند تا تولد دوباره طبیعت را با چمن های سبزرنگ، آب های روان و نغمه های دلنشین پرندگان جشن بگیرند.

 

طبخ غذایی به نام نوروز گوژه (آش نوروز) در این ایام جزو آیین و رسوم این سرزمین است.

 

جمهوری هند

 

در هند نوروز در محدوده مناطقی که ساکنان آن را پارسیان زرتشتی تشکیل می دهد، برگزار می شود. حاشیه غرب هند، حاشیه جنوب و شرق هند مناطقی هستند که جشن نوروز در آنها برگزار می شود.

 

پارسیان هند در روز عید لباس نو و آراسته به تن کرده، با دسته گل هایی به دست با یکدیگر روبوسی می کنند، به دست و صورت مهمانان گلاب می پاشند و نوروز را شادباش می گویند.

 

همچنین برای عبادت و شکرگزاری به مراکز دینی خود می روند، به فقرا کمک می کنند و نوروز را جشن می گیرند.