از پیوند در سایه شک و بی اعتمادی تا غرق شدن در سراب خیال و آرزو به اسم زندگی!

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان مساله اصلاح سبک زندگی و جایگزینی سبک زندگی اسلامی در عصری که ما در مواجهه با سبک زندگی غربی دچار دوگانگی در شیوه اداره معیشت خود شده ایم، یکی از اموری است که در چند سال اخیر به آن توجه شده و می شود؛ در این راستا حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب توصیه ها و تاکیدات فراوانی دارند. از جمله ایشان در دیدار با ائمه جمعه سراسر کشور می فرمایند: «فرض بفرمایید که مسئله‌ی سبک زندگی که ما سه چهار سال پیش مطرح کردیم، یکی از مسائل مهم است. سبک زندگی شُعبی دارد؛ یکی از مهم‌ترین اهداف دشمنان ملّت ایران و دشمنان اسلام این است که سبک زندگی مسلمانها را عوض کنند و شبیه به سبک زندگی خودشان بکنند. واقعیّتهای زندگی، در فکر انسان اثر می گذارد؛ رفتار روزانه در دل و روح انسان اثر می گذارد - هم روح خود انسان، هم روح مخاطبان و معاشران انسان- اینها میخواهند این را تغییر بدهند. اسلام یک سبک زندگی برای ما آورده است.»(14/10/94) در همین خصوص در ذیل به بررسی مختصر اصلاح چند بعد از ابعاد مختلف سبک زندگی موجود در گفت و گو با اساتید می پردازیم که از نظرتان می گذرد:

سبک زندگی انقلابی یعنی زندگی بر بنیان جهاد

علیرضا حسین زاده دیلمی، محقق و پژوهشگر در پاسخ به این سوال که مولفه های سبک زندگی انقلاب اسلامی چیست و چطور می توان آن را به عرصه جهانی صادر کرد، گفت: سبک زندگی انقلابی هویتی مستقل از سبک زندگی اسلامی ندارد؛ یعنی انقلاب اسلامی به سنت و روشی غیر از سبک زندگی قرآنی دعوت نمی­ کند.

وی هدف انقلاب را زمینه سازی برای تحقق حیات طیبه اسلامی دانست و ادامه داد: آن تمدنی که انقلاب در افق اعلای خود به آن نظر دارد اصل و متنش همان زیستن به شیوه مؤمنانه است و چیزی جز عمل به تعالیم اسلام نیست. یعنی همان چیزی که پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام به عنوان اسوه های حسنه و شاهدان امت با جهاد عملی خود همواره به آن دعوت فرموده اند.

حسین زاده دیلمی تصریح کرد: بنابراین مؤلفه اصلی در این باب همان جدّ و جهد عملی است. ما در عرض ارادت به ساحت قدس ائمه اطهار علیهم السلام که اصل و اساس انقلاب بر استیفای حق انحصاری ایشان برای اقامه دولت حق و عدل استوار است، شهادت می دهیم به همین زیست جهادی آن بزرگواران. «اشهد انک جاهدت فی الله حق جهاده» و تعابیری از این دست که همگی دلالت دارند بر اینکه سراسر زندگی آن حضرات (ع)، تلاش و مجاهدت در راه خدا بوده است و حق جهاد را ایشان با تبعیت تام و تمام از اوامر و نواهی الهی به جا آورده ­اند تا جایی که ایشان هم رهنما و هم راهند. «انتم الصراط الاقوم»، «هم السبیل الی الله».

نویسنده کتاب "درآمدی بر منظومه تمدنی شیعه" با بیان اینکه بنابراین سبک زندگی انقلابی یعنی زندگی بر بنیان جهاد، اذعان کرد: جهاد برای اقامه حق در درون و برون. این سیمای حقیقی زندگی به شیوه قرآن است که مصداق معاصر آن امام روح الله بود و انقلاب به عنوان نقطه عطف بیداری اسلامی در جهان فراخوان به همین سمت و سو است.

وی بیان کرد: شرایط و ضوابط چنین زیستی را قرآن کریم مشخص فرموده و سیره عملی اهل بیت علیهم السلام شاخص و میزان این نحو زندگی است که البته می توان نمونه های عملی و عینی این سبک را در هر دوره از میان شیعیان راستین ائمه علیهم السلام یافت که شخصیت هایی همچون امام راحل از آن جمله بوده و این شخصیت ها برای ما حجت و دلیل راهند.

حسین زاده دیلمی خاطرنشان کرد: اما نکته مهم در خصوص فراگیر شدن این سبک در جامعه تحت حاکمیت نظام اسلامی آن است که کارگزاران چنین نظامی خود باید بر این روش زیست کنند و با عمل خود مردم را به این روش دعوت کنند. به عبارت دیگر اسلامی بودن یک دولت از روش و منش کارگزاران آن هویدا می شود.

سبک زندگی مان به غرب بسیار نزدیک شده است

این گزارش می افزاید:  غلامرضا جلالی، معاون بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی در خصوص نوع روابط افراد خانواده در سبک زندگی غربی و تفاوت آن با سبک زندگی اسلامی - از دیگر ابعاد سبک زندگی – به شبستان گفت: به نظر می رسد وضعیتی که در شرایط کنونی شاهد آن هستیم به فضای سبک زندگی غربی بسیار نزدیک شده، به ویژه در طبقات مرفه و تحصیلکرده جامعه رابطه ها بسیار ناپایدار است.

وی ادامه داد: افراد از زندگی خود لذت نمی برند و از همان ابتدا با ترس و واهمه به هم نزدیک می شوند و این ترس و بیم تا سال ها در زندگیشان باقی می ماند و آنها بر حسب احتمالات کنار یکدیگر به سر می برند؛ (احتمال اینکه مرد خانه را ترک کند یا زن طلاق بگیرد) لذا سالیان پرشور جوانی را عموم خانواده ها سپری می کنند و از این فرصت طلایی برای زاد و ولد استفاده نکرده و در سنین بالا به تولید نسل مباردت می کنند که در آن سن و سال هم والدین فرصت و حوصله کافی برای تربیت فرزندان را ندارند.

جلالی تاکید کرد: این قبیل امور که پایه ها و مبانی خانواده را تضعیف می کند، منجر می شود که آمار طلاق نیز بالا رفته و افراد از سبک زندگی اسلامی دور شوند و آن لذتی که باید و شاید را نبرند. در نتیجه یک گسست اجتماعی در این میان شکل می گیرد و افراد بی هدف تلاش می کنند و آن احترام لازم که در خانواده های سنتی و مذهبی بین زن و مرد و والدین و فرزندان وجود داشت، دیگر وجود نخواهد داشت.

معاون بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی ابراز کرد: در زندگی یک فرد مسلمان نظام خانواده به گونه ای دیگر تعریف شده و حرف اول را ولایت حاکم بر خانواده می زند. یعنی مرد نسب به همسر مسئولانه برخورد می کند و هر دو تلاش می کنند آرامش یکدیگر را تامین کرده و این امر را نیز به فرزندان خود منتقل کنند.

وی تصریح کرد: در این نوع از سبک زندگی، معنویات بر مادیات اولویت داشته و سنت ها، ارزش ها، اخلاقیات و اعتقادات معنای خاصی دارد و این امور سبب طولانی شدن عمر زندگی و ازدواج به موقع افراد می شود و در پسِ این نوع از سبک زندگی، یعنی سبک زندگی اسلامی، افراد به آرامش خواهند رسید.

امید سبک زندگی را پویا می کند

بنا بر این گزارش، حجت الاسلام سیدمرتضی مرتضوی دُرچه ای، کارشناس تفسیر قرآن کریم ضمن اشاره به تفاوت امید و آرزو به شبستان گفت: امید امری است که امکان وقوع آن می رود و همراه با تلاش و کوشش در راهی که می توان به مقصد رسید و این امری مطلوب دین است اما آرزو اغلب در مواردی است که امکان وقوع نداشته یا بدون هیچ گونه سعی و تلاشی، انتظار دسترسی به آن می رود که این امری نامطلوب و نهی شده در آموزه های دین است.

وی ادامه داد: به طور مثال فردی می خواهد تحصیلات خود را در آینده تا مقطع دکترا ادامه دهد و در این راستا تلاش نیز می کند و زیربنای وجودی او نیز با این امر همراهی می کند، این مساله امید تلقی می شود که پسندیده بوده و امکان وقوع آن هست اما گاه فردی قصد دارد پولدار یا تحصیلکرده شود اما دست به اقدامی نمی زند و تلاشی نمی کند و تنها این خواسته را در ذهن می پروراند، این امر در حقیقت آرزو قلمداد می شود که امری نامطلوب است.

وی با بیان این که البته آرزو همیشه امری نامطلوب نیست، گفت: آرزو اگر امری شدنی و همراه با تلاش باشد، ناپسند نیست هر چند در روایات از آرزوهای طولانی و دراز نهی شده است و آن را موجب غفلت و فراموشی از آخرت عنوان کرده اند به دلیل آن که فرد غرق در آن آرزو شده و تنها به همان فکر کرده و از یاد خدا و آخرت غافل می شود.

این استاد حوزه با تاکید بر نقش امید بر سبک زندگی افراد جامعه بیان کرد: امید داشتن بسیار مطلوب است و انسان را به کار و تلاش و کوشش وادار و آینده ای روشن برای او ترسیم می کند و حتی اگر به جایی هم که می خواهد، نرسد، باز دست از تلاش و کوشش و پویایی برنمی دارد.

وی با بیان این مطلب که بدون امید، حیات انسان مختل شده و عملا ادامه زندگی با مشکل رو به رو می شود، خاطرنشان کرد: امید موجب می شود آدمی رو به جلو حرکت کند و پیشرفت داشته باشد و اگر از امید دست بکشد، دچار رکود و بی تفاوتی خواهد شد و درجا می زند.