نباید با این افراد مشورت کرد

به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، مشورت و مشاوره در اسلام جایگاه خاصی دارد و قرآن کریم در آیاتی به این اهمیت می‌پردازد. آن‌جا که می‌فرماید: "وَ الَّذينَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَمْرُهُمْ شُورى‏ بَيْنَهُمْ..."(شوری، 38) و آنان كه دعوت پروردگارشان را پاسخ مى‌‏گويند و نماز مى‌‏گزارند و كارشان بر پايه مشورت با يكديگر است... .

طلحه و زبیر به حضرت علی (ع) گفتند: ما به شرطی با تو هستیم که در هر کار با ما مشورت کنی، زیرا حساب ما از دیگران جدا است، حضرت (ع) فرمودند: "نظرت فی کتاب الله و سنه رسوله فامضیت مادلانی علیه و اتبعته و لم اتحج الی آرائکما فیه و لا رای غیرکما و او وقع حکم لیس فی کتاب الله بیانه و لا فی سنه برهانه و ااحتیج الی المشاوره فیه لشاورتکما فیه" من در کتاب خدا و سنت سول او (ص) نگاه می کنم هر چه بود پیروی می کنم و نیازی به رای و مشورت شما و دیگران ندارم ولی هر گاه امری بود که در کتاب و سنت برهانی بر آن نداشتم و نیاز به مشورت بود با شما مشورت خواهم کرد.

در آیه 38 سوره مبارکه شوری، نظام شوری برای اداره امور جامعه مورد تاکید قرار گرفته و به همین جهت این سوره شوری نام گرفته است. به همین مناسبت، بخشی از روایات در باب مشورت و شوری بیان می شود:

"شاور العلما الصالحین" با دانمشمندان وارسته مشورت کن.

"واجعل مشورتک من یخاف الله" در مشورت خود کسانی را قرار ده که خداترس باشند.

"شاور المتقین الذین یوثرون الاخره علی الدنیا" با اهل تقوی که معاد را بر معاش ترجیح می دهند مشورت نما.

"خیر من شاورت ذوی النهی و العلم و اولوا التجارب و الحزم" با عقلایی که دارای علم و تجربه هستند مشورت کن.

"رای الرجل علی قدر تجربته" ارزش رای به مقدار تجربه صاحب رای است.

"شاور فی امورک من فیه خمس الخصال..." در کارهای خود با کسی مشورت کن که در او پنج خصلت باشد: عقل، علم، تجربه، خیرخواهی و تقوا.

"مشاوره العاقل الناصح رشد و یمن و توفیق من الله" در مشورت با عاقل خیرخواه رشد و برکت و توفیق الهی است. (بحارالانوار، ج 52، ص 105)

پیامبر (ص) در این‌باره می‌فرمایند: "هرگاه زمامدارانتان خودسر، توانگرانتان بخیل و امورتان بر مشورت برگزار نشد، زیر زمین برای شما بهتر از روی زمین خواهد بود".(الجامع لاحکام‌القرآن، ج 16، ص 38)

امام رضا (ع) فرمودند: «هيچ خردي با خرد آن امام کاظم (ع) برابري نمي کرد با اين حال گاه با يکي از غلامان سياه خود مشورت مي کردند به ايشان عرض شد: با چنين کسي مشورت مي کنيید؟ فرمودند: چه بسا که خدا تبارک و تعالي (نظر درست را) بر زبان او جاري کند.»‌( مکارم الاخلاق، ج 2، ص 99)

رسول خدا (ص) فرمودند: «مشورت کردن با خردمند خيرخواه، مايه هدايت و ميمنت است و توفيقي است از جانب خداوند، پس هر گاه خيرخواه خردمند تو را راهنمايي کرد، مبادا مخالفت کني که موجب نابودي مي شود.» (محاسن، ج 2، ص 438)

امام صادق (ع) فرمودند: هر گاه اراده کاري کردي، پيش از مشورت با پروردگارت با هيچ کس مشورت مکن. راوي مي گويد: عرض کردم: چگونه با پروردگارم مشورت کنم؟ فرمودند: صد مرتبه مي گويي: از خدا خير (و راه درست) را مي طلبم سپس با مردم مشورت مي کني در اين صورت خداوند خير و صلاح تو را بر زبان هر که دوست داشته باشد، جاري مي سازد. ( مکارم الاخلاق، ج 2، ص 98)

همچنین، ایشان می فرمایند: با احمق مشورت مکن و از دروغگو کمک مگير و به دوستي آدم دل مرده تکيه مکن، زيرا دروغگو دور را نزديک و نزديک را دور در نظرت جلوه مي دهد و احمق خودش را براي تو خسته مي کند اما به آنچه مي خواهي نمي رساندت و آدم دل مرده در زماني که کاملا به او اعتماد داري، تنهايت مي گذارد و در اوج ارتباطت با او، از تو مي برد. (تحف العقول، ص 316)