افق تازه برای روابط ایران و ازبکستان

خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: ایران در سال1370 (1991) جمهوری ازبکستان را به رسمیت شناخت. در 1371 و 1372 دو طرف، نخستین نمایندگان سیاسی خود را به تاشکند و تهران فرستادند و در سال 1374 روابط خویش را به سطح سفیر ارتقا دادند. با این حال روابط دو کشور در طول 2دهه چندان پیشرفت خاصی نداشته است و گاه نیز در سطوح پایینی ادامه داشته است حتی رو به کاهش بوده است. در واقع 2کشور ایران و ازبکستان با داشتن پیوند‌های گوناگون فرهنگی، مذهبی و تمدنی- منطقه‌ای می‌توانند روابط خود را تا سطوح بالایی گسترش دهند در این بین پتانسیل‌ها و چالش‌هایی نیز در روابط دوجانبه موجود بوده و هست که می‌توان آن را در سایه بهبود روابط گسترش داده و حل کرد. از آنجا که نظام سیاسی در دو کشور متفاوت بوده و دولت اسلام کریم‌اف همواره در طول 2 دهه اخیر با بدبینی به نیات ایران نگریسته روابط دوکشور چندان پیشرفتی نداشته است در این بین جدا از نوع نظام سیاسی حاکم بر این کشور،  تاشکند همواره از فعالیت گروه‌ها و احزاب سیاسی اسلامی هراس داشته است و بر این نظر است که افزایش نفوذ ایران در منطقه و ازبکستان باعث دردسر‌های زیادی برای این کشور خواهد شد.

بنابراین گزارش، در این راستا با توجه به اقلیت فارس‌زبان این کشور و روابط خوب ایران با تاجیکستان و مشکلات دامنه‌‌دار دوهمسایه یعنی تاجیکستان و ازبکستان بر سر برنامه‌های آبی دوشنبه و حمایت و مشارکت ایران در آنها، در واقع تاشکند نگاه ایران را به ضرر منافع خود می‌داند لذا به نوعی می‌کوشد تا از دامنه نفوذ ایران در منطقه بکاهد که این امر از یک سو به تقویت نقش منطقه‌ای این کشور در آسیای مرکزی می‌انجامد و از سوی دیگر به افزایش مناسبات این کشور با مسکو  و واشنگتن کمک می‌کند چه اینکه در واقع دو قدرت از نفوذ ایران و خطر افزایش آن در این منطقه بیمناک هستند. در این میان از آنجا که ازبکستان در آسیای‌میانه و در حیطه قلمرو تمدنی و فرهنگی ایران بوده و قرن‌های زیادی این منطقه تحت حاکمیت ایران بوده لذا ایران کوشیده است تا پس از سقوط شوروی نفوذ سیاسی و فرهنگی خود را با اتکا به پیوند‌های دوجانبه گسترش دهد هر چند در این‌راه با موانع عمده‌ای روبه‌رو بوده است.

این گزارش می افزاید: ایران می‌تواند روابط اقتصادی حداقلی موجود با این کشور را با توجه به پتانسیل‌های گسترده همکاری گسترش دهد. آنچه واقعیت دارد عدم‌تناسب حجم مبادلات تجاری ایران و ازبکستان و میزان حجم مبادلات تجاری بین دو کشور طی سال‌های گذشته است. بر این اساس بعد از لغو تحریم ها ایران و ازبکستان بر توسعه روابط خود تاکید ویژه داشته اند.

بنابراین گزارش، ایرنا به نقل از رسانه های محلی ازبکستان از زبان بهمن آقا رضی درمنی، سفیر ایران در تاشکند نوشته اند: "دولت ایران برنامه ریزی کرده است تا امکانات فرودگاه بین المللی «امام خمینی» را برای ترانزیت بار در اختیار ازبکستان قرار دهد. در روزهای اخیر مذاکرات نمایندگان خدمات هواپیمایی ازبکستان در تهران با موفقیت به پایان رسیده است وهر دو طرف به توافقات مقدماتی رسیده اند که بین فرودگاه های بین المللی «نوایی» ازبکستان و «امام خمینی» ایران حمل و نقل کالا آغاز شود. موقعیت ازبکستان در آسیای مرکزی برای حمل و نقل ترانزیتی مناسب است و می تواند به عنوان نقطه انتقال بعدی کالا ها استفاده شود."

یادآور می شود: ازبکستان با افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و قزاقستان همسایه است. ازبکستان با مساحتی حدود 447 هزار کیلومترمربع حدود 30 میلیون نفر جمیت دارد. پایتخت آن تاشکند و از شهرهای مهم آن سمرقند و بخارا است.