محمد حسین توانایی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام در گفت و گو با خبرنگار قران و معارف خبرگزاری شبستان گفت: در سبک زندگی اسلامی شاخص هایی برای زندگی یک مسلمان وجود دارد، یکی از این شاخص ها که ماهیت اسلامی دارد مسئولیت پذیری است که دارای دو بعد فردی و اجتماعی می باشد.
وی افزود: مسئولیت پذیری فردی با حوزه های مربوط به رفتار شخصی انسان و مسایل درونی او مرتبط است؛ مانند «نیت صادق و خالصانه داشتن»، «خوش قلب بودن»، «خیر و خوبی برای دیگران طلب کردن»، مانند «نظم و انضباط»، «رعایت بهداشت»، «کسب علم و دانش» و موارد و مسایلی از این دست. مسئولیت پذیری در بعد اجتماعی نیز دارای ابعادی است که از جمله آنها می توان به «احسان»، «انفاق»، «ایثار»، «گذشت»، «رعایت مسایل محیط زیست»، «تعاون و کمک کردن به دیگران»، «رعایت قوانین»، «رعایت حقوق دیگران» و «مشارکت در سرنوشت اجتماعی» و «توجه به اصلاح رفتار جامعه» اشاره کرد که در متون دینی از آن به عنوان امر به معروف و نهی از منکر یاد می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام تصریح کرد: در اصول دینی ما اشاره شده که انسان مسلمان که دارای اهداف متعالی برای زندگی خود است، هرگز نباید بی تفاوت و تماشاچی باشد و برای این بی تفاوتی مجازات سنگینی در نظر گرفته شده است. همچنان که در قوانین بشری هم مجازات سنگینی برای آن در نظر گرفته شده؛ از جمله در قانون اساسی کشور فرانسه قانونی وجود دارد به نام «جرایم علیه عدالت» که به آن دسته از جرایمی اطلاق می شود که فرد شهروند شاهد وقوع جرمی باشد ولی آن را گزارش نکند که مجازات آن نیز 5 سال حبس و یا 75 هزار یورو جریمه نقدی است.
توانایی در ادامه خاطرنشان کرد: اسلام که کامل ترین دین است در متن مقدس خود که به عنوان قران و وحی از آن یاد می شود و در بیانات اهل بیت عصمت و طهارت، به موضوع «مسئولیت پذیری» به ویژه در بعد اجتماعی و «بی تفاوت و تماشاچی نبودن» در عرصه های اجتماعی تاکید فراوان کرده است. حضور در همه صحنه های اجتماعی از نظر اسلام امری مقدس است.
وی با اشاره به فرمایشات رسول گرامی اسلام در این زمینه یادآور شد: دو روایت بسیار تکان دهنده و مهم از رسول خدا صل الله علیه و آله در این رابطه نقل شده است. یک روایت این است که فرمودند « مَنْ اَصْبَحَ و لم یَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ؛ کسی که نسبت به امور مسلمانان اهتمام نورزد و اهمیت ندهد مسلمان نیست». روایت دیگری که جنبه بین المللی بیشتری دارد این است که حضرت فرمودند:« ومَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادى یا لِلْمُسْلِمینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ؛ اگر کسی بشنود فردی در هر گوشه جهان چه مسلمان وچه غیر مسلمان از مسلمانان درخواست کمک می کند و به او پاسخ ندهد، آن افراد مسلمان نیستند».
توانایی افزود: این روایات و دیگر متون از این قبیل نشان می دهد که انسان نباید در رابطه با سرنوشت اجتماعی به خصوص در حوزه جغرافیایی که در آن زندگی می کند و در جامعه اسلامی بی تفاوت باشد. ممکن است مظاهر تجلی این مسئولیت پذیری اجتماعی گاه به صورت حضور در راهپیمایی 22 بهمن، یا حضور در راهپیمایی روز قدس و یا حضور در جشن نیکوکاری و .. باشد و گاه ممکن است با حضور در صحنه انتخابات تجلی پیدا کند.
وی تصریح کرد: بحمدلله ملت شریف ایران از همان سال اول انقلاب به طور متوسط هر سال یک بار در انتخابات مختلف حضور پیدا کرده و اراده جمعی، حس مسئولیت پذری و وحدت و انسجام خود را در این عرصه ها نشان داده است. مطالعات و بررسی ها در سبک زندگی اسلامی– ایرانی نشان می دهد که مردم ایران از دیرباز وحدت و انسجام خاصی برای پشبرد اهداف خود داشته اند به ویژه از وقتی اسلام در ایران طلوع کرد و بخصوص بعد از انقلاب اسلامی مردم به خوبی نشان داده اند که نسبت به این حس مسئولیت پذیری اجتماعی خود بسیار ارزش قایل بوده و آن را به عنوان یک جزء لاینفک سبک زندگی خود پذیرفته اند.
نظر شما