به گزارش خبرگزاری شبستان: علم جامعه شناسی به دین به عنوان پدیده ای اجتماعی که سر و کارش با آدمیان و اجتماع است می پردازد. در این نوشتار پژوهشی سعی شده است که از دانش امروزمان برای دفاع از ایمان دیروزمان استفاده شود. یعنی از آموزه های علم جامعه شناسی در تبیین تاثیرات نماز جماعت استفاده شود. چارچوب نظری ما در این پژوهش تئوری «سرمایه اجتماعی» است که یکی از جدیدترین نظریات مطرح شده در حوزه جامعه شناسی تلقی می شود.
سرمایه اجتماعی نوعی دارایی است و چون سرمایه است و نیز به حوزه روابط اجتماعی مربوط می شود و جنبه انتفاعی و منفعت مادی مدنظر نیست بلکه بر کمیت و کیفیت روابط اعضای جامعه اشاره دارد. سرمایه اجتماعی پیامد روابط و تعاملات اجتماعی پایدار و منسجم در جامعه است. ما در این نوشتار به دنبال آن هستیم که نماز جماعت چه نقش و تاثیری بر تعامل و روابط اجتماعی افراد دارد، آیا بین حضور افراد در مساجد و نماز جماعت با میزان سرمایه اجتماعی آنها، رابطه ای وجود دارد و آیا شرکت و حضور افراد در نماز جماعت، موجب افزایش سرمایه اجتماعی آنها می شود؟
ما بر این باوریم که مسجد از مهمترین ذخیره گاه های سرمایه اجتماعی در جامعه ماست و از آنجایی که دین مبین اسلام از جلسات و گردهمایی ها و از مراسم و مناسک جمعی برخوردار است و از آنها حمایت می کند و نیز بسیاری از مراسم دینی آن به شکل جمعی برگزار می شود، موجب بهبود روابط و تعاملات اجتماعی و گسترش شیوه همکاری و همیاری و افزایش آگاهی های اجتماعی می شود و حضور بیشتر در این مناسک مذهبی جمعی، موجب افزایش سرمایه اجتماعی جامعه می شود.
یکی از مهمترین و حیاتی ترین جنبه های زندگی هر جامعه و فرهنگی، دین و آموزه های دینی است.صاحب نظران و پژوهشگران مطالعات دینی سه بعد اصلی هر دین را ایمان(شناختی)، اخلاق(تنظیم رفتار)، آئینی(مناسکی) می دانند. سخن اصلی ما در این نوشتار پژوهشی، بر سر یکی از مناسک مهم و جمعی دین مبین اسلام یعنی نماز جماعت است. در واقع نماز جماعت به عنوان یکی از شالوده های مهم در عرصه دین و اجتماع است که از ابعاد و زوایای مختلف قابل بررسی و تامل و تعمق بوده و هست. با این مقدمه کوتاه به تبیین نقش نماز جماعت در تعامل و روابط اجتماعی می پردازیم.
دین از جمله موضوعاتی است که همواره در مرکز توجه متفکران اجتماعی جای داشته است و این علاوه بر دل مشغولی و تعلق خاطر شخصی آنان، ناشی از اهمیتی است که دین در حیات اجتماعی مردمان اعصار گذشته داشته است. یکی از حوزه های کاری متفکران اجتماعی، علم جامعه شناسی است که این علم خود نیز یکی از جوان ترین رشته های علوم انسانی و اجتماعی است.
در این جا ما با امری دو بعدی مواجهیم یعنی از یک طرف در جامعه، دین به عنوان کهن ترین میراث سنتی شناخته می شود و از طرف دیگر مفهوم «سرمایه اجتماعی» به عنوان یکی از مفاهیم نوپدید در علم جامعه شناسی مطرح می شود. لذا موضوع نوشتار حاضر، پیوندی میان مفاهیم سنتی و مدرن است. به عنوان یکی از جدیدترین نظریات مطرح شده در حوزه جامعه شناسی، سرمایه اجتماعی سرمایه و منابعی است که افراد و گروه ها از طریق پیوند و ارتباطات با یکدیگر می توانند به دست آورند.
نوشته: جمشید میرزایی- کارشناسی ارشد جامعه شناسی-دبیر آموزش و پرورش در حوزه فرهنگی اجتماعی/برگرفته از کتاب «نماز و نهضت مسجدسازی»
نظر شما