به گزارش گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: اکثر مستشرقان و اسلام شناسان قرن بیستم که شهرهای اسلامی را مطالعه کرده اند مسجد (جامع) و بازار را بخش اساسی شهر خوانده اند. ما در اینجا به این موضوع از دو زاویه می نگریم: یکی تاکید اسلام بر جریان داشتن پیوسته احکام و شریعت در زندگی و کار، دیگری وجب طلب علم بر هر مسلمانی در هر دورانی و در هر مکانی.
از آنجا که در شهر اسلامی اطلاعات و اخبار از همه مراکز مذهبی (مانند مسجد جامع)، مدارس دینی، دیوان ها و دیگر مراکز شهری و غیرشهری، نخست وارد بازار اصلی می شده و از آنجا به همه نقاط شهر جریان می یافته است، وجود مساجد متعدد و مدارس دینی در کانون و قلب اقتصادی ش هر علاوه بر اینکه موجب آشنایی بازاریان با فقه و تجارت و احکام مربوط به بازار و در نتیجه سالم شدن سیستم اقتصادی امعه می شود، باعث می شود بازاریان و در نتیجه کل جامعه روش کسب روزی حلال را از غیر آن بازشناسند(امری که مورد تاکید بسیار قرآن و روایات است). در نتیجه به دنبال یک سیستم اقتصادی مبتنی بر شریعت شاهد یک جامعه با نشاط و و به دور از عوارض و فسادهای ناشی از سیستم اقتصادی ناسالم در جامعه هستیم، ضمن اینکه حضور مساجد و مدارس علوم دینی در مسیر بازار، فضای بازار را در مواقع نمازهای یومیه با صدای اذان عطرآگین می کنند.
ناگفته نماند شکل گیری مساجد و مدارس دینی یدر امتداد بازار تا رسیدن به مرکز شهر و مسجد جامع، در طول تاریخ تمدن اسلام، تعاملی ایده آل بین توده بازاریان و مردم و روحانیت ایجاد کرده است از این رو علما و مجتهدان به حکم وظیفه دینی خود سعی کرده اند با افتا و ارشاد و تبلیغ، از جان و مال مردم در برابر تعدیان حکومت و عمال دیوانی دفاع کنند. متقابلا مردمی که مطیع اسلام هستد و خود را در برابر اجرای دستورهای اسلامی مسئول می دانند نمی توانند نسبت به سازمان رهبری آن یعنی حوزه های علمیه احساس مسئولیت نکنند یا در رفع مشکلات و نا به سامانی های آن نکوشند.
ضمن اینکه حرکت های انقلابی زیادی در طول تاریخ تمدن اسلامی تا به امروز از مساجد نشأت گرفته و با اتحاد بین نهاد روحانیت و مردم و با پشتیبانی بازار و بازاریان به نتیجه رسیده است، برای مثال پس از سال 1300 قمری تعارض حکومت وقت و علمای روحانی مبارز، باعث شد که جبهه متحد میان علما و بازاریان مستحکم تر شود. این اتحاد در حکم نیروی محرک یا به صورت عاملی مهم در تمام نهضت های عمده سیاسی(مجلس وکلای تجار، قیام تنباکو، انقلاب مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت و نهضت امام خمینی) ادامه داشت.
حضرت امام(ره) از همان ابتدای نهضت به اهمیت وجود بازار در شهرهای ایران و پشتیبانی بازاریان از اسلام و مبارزین انقلابی پی برده بودند:
«بازار در طول تاریخ، بازارهای تمام کشور و خصوصا بازار تهران یک بازوی قوی ای از برای اسلام و از برای کشور بوده است و ان شاء الله خواهد بود. اگر تمام شما یادتان نیست بعض از سالمندان یادشان است که رژیم سابق شاید زمان رضاشاه بود، اینها در صدد بر آمدند که اصل بازار نباشد در ایران. از این مجتمع زیر سقف می ترسیدند. از مساجد که محل اجتماع همین بازاریان بود و از خود بازار که مجمع ملت بود خوف داشتند و همیشه بازار دنباله مقاصد اسلامی و برای پیشرفت اسلام و برای پیشرفت اقتصاد اسلامی یک بازوی ستبر قدرتمندی بوده است و الان هم همین طور است.
منتهی سابق، دولت های رژیم سابق و خود رژیم سابق چون با مردم نبود و مردم هم با او نبودند شاید جرات نکرد یک دفعه محمدرضا تو بازار بیاید. اما اکنون این طور نیست، برای اینکه دولت و بازار، رییس جمهور و بازاری ها اینها برادر هستند و از خود این مردم هستند. این طور نیست که در آن رده های به اصلاح خودشان بالا باشند و به حسب واقع منحط باشند که مردم آنها را نپذیرند. در طول تاریخ هر مشکلی که پیدا می شد برای اسلام و برای علمای بزرگ اسلام کافی بود که نصف روز بازار برای یک همچو امری بسته شد و مشکل حل شود.یک پشتوانه عظیمی است بازار برای اسلام و بازاری ها باید کمال دقت این مساله را حفظ کنند» .
برگرفته از کتاب: نماز و نهضت مسجد سازی
نظر شما