خبرگزاری شبستان: ناف روزنامه نگاری ایرانی را با سیاست بسته اند، کاغذ اخبار، اولین روزنامه ایرانی شبیه یک بولتن سیاسی بود. این گفتمان همواره بر مطبوعات ایرانی سایه انداخته است. این فرزنده ناخوانده اگرچه رهاوردی برای ما داشت، اما از آسیب های آن نیز مصون نماندیم، ریشه این مشکل را باید در فقدان تجربه بومی دانست، ما در اغلب دانش ها مانند پزشکی، ریاضیات، ادبیات و ... در دنیا حرفی برای گفتن داریم، چرا که این ها، علوم بومی ایرانی هاست، مثلا در گذشته های دور که جراحی کنونی وجود نداشت، جراحانی داشتیم که اندام بیمار را می شکافتند، حتی شاهنامه فردوسی به زیبایی این تخصص پزشکی را در داستان تولد رستم بیان کرده است. اما دانش روزنامه نگاری، رشته بومی ما نیست و همین موجب شده که نظریات بومی در این رشته ها نداشته باشیم و ناگزیر آموزه های غربی را به صورت ناقص وام بگیریم. اتفاقاتی که در سالهای اخیر از جمله گرمی بازار افتراها و بهتان و بد اخلاقی های رسانه ای افتاد، صدای همه را درآورد، اغلب سرنخ این ماجرا را در اخلاق رسانه ای غربی جستجو می کنند به همین دلیل بازار بحث ها درباره بازنگری اخلاق رسانه ای داغ تر از همیشه است، اما تعیین چهارچوب های نظری برای این حوزه نیازمند کار جمعی و پژوهش های علمی است، این بحث ها را در گفتگو با مدیر عامل جدید خبرگزاری فارس به بحث گذاشته ایم.
سیدنظام الدین موسوی، مدیرمسئول سابق روزنامه جوان در ابتدای این بحث سینما و روزنامه نگاری را دو قالبی می خواند که بومی نیستند و در ادامه تجربه های این دو را در ایران بررسی می کند. به زعم وی این دو قالب و ظرفی هستند که هرگاه محتوای اسلامی در آن ریختیم مخاطبان زیادی را با خود همراه کردیم،
پر بیننده ترین فیلم های ایرانی در جهان اسلام، دینی هستند
وی ابتدا به فیلم های دینی که با همین هدف تولید شده اشاره و گفت: فیلم هایی مثل امام علی (ع)، تنهاترین سردار، مختارنامه، حضرت مریم (س)، ملک سلیمان نبی، حضرت یوسف و مردان آنجلس کارهای قوی قرآنی محسوب می شوند که مخاطبان بسیاری جذب کردند و حتی برای امروز هم پیام و درس دارند، در صورتی که در دوران ریاست جمهوری قبلی وقتی وی با پاپ دیدار داشت با وجود تاکید بر بحث گفتگوی تمدن ها، حقوق بشر و حقوق مدنی تنها چیزی که توانست مطرح کند، فیلم مردان آنجلس بود.
موسوی با بیان اینکه پربیننده ترین فیلمهای ایرانی در جهان اسلام فیلم های دینی هستند که حتی اهل سنت مخاطب آن محسوب می شوند، بیان کرد: باید در مورد حضرت مهدی (عج) نیز هنرمندانه وارد شد و البته این موضوع بسیار ظریف است.امروز فیلمی که در مورد مهدویت ساخته شد و در حد خیلی وسیع توزیع شد با اینکه روایت ساده ای داشت اما جذاب بود. موضوع مهدویت سوژه بکر و قوی است، به شرط اینکه هنرمندانه و بدون تحریف به آن پرداخته شود.
وی خاطرنشان کرد: برخی فیلمهایی که در حوزه مسیحیت ساخته شده و به زبان فارسی هم ترجمه شده است، هنوز هم مخاطب دارد، به عنوان مثال می توان از فیلم آواز کریسمس یاد کرد که انیمیشن آن را هم ساخته اند و مخاطبان آن بسیار زیاد است.فیلمهای تاثیرگذار زیادی در این قالب ها از سوی غربیان ساخته شده است. در هالیوود فیلم ده فرمان ساخته می شود که بسیار قوی است. ما نیز باید به این سمت و سو برویم. در زمینه مهدویت علاوه بر تولید محتوای رسانه ای، باید به سمت ساخت سریال و فیلم پیش برویم.
مدیر عامل خبرگزاری فارس در پاسخ به این سوال که آیا لزومی دارد، تکنیک های رسانه ای را که پشتوانه فرهنگی و بومی ندارند، تغییر دهیم؟ تصریح کرد: در بحث تکنولوژی دو نوع نگاه داریم. نگاه اول ماهیت تکنولوژی را غربی می داند و معتقد است که اگر بخواهیم از تکنولوژی استفاده کنیم فلسفه آنرا نیز که غرب است باید بپذیریم.بسیاری از اندیشمندان این نوع نگاه را دارا هستند. نگاه دیگر، تکنولوژی را یک قالب فرض می کند که هر چیزی را می شود در آن ریخت .این نگاه استدلال های خاص خود را دارد.
رسانه ظرفی مدرن برای انتقال پیام است
موسوی با بیان اینکه در بسیاری از حوزه ها از جمله رسانه لزوما نباید در بخش تکنولوژی از قواعد و تکنیک های ساخته شده با محتوای خاص تاکید کرد، ادامه داد: رسانه یک ابزار و یک صنعت است که ذاتیاتی دارد، مثل چاقویی که می شود در دو بعد درست و نادرست استفاده کرد و این امر بستگی به نیت و جهت فرد استفاده کننده دارد.
وی تصریح کرد: ما اگر در حوزه رسانه بخواهیم همان تکنیکی را که غرب گفته است، استفاده کنیم، راهی نادرست در پیش گرفتیم. اگر رسانه را سخت افزار بدانیم و نرم افزار را محتوا بدانیم، مشکلی نیست. به هر حال علم، انسانی است و در انحصار عده ای نیست. زمانی صنعت، پزشکی، اقتصاد و دیوان سالاری دست ایرانی ها بود، موقعی دست یونانی ها و در مقطعی در دست انگلیسی ها. به هر حال علم دست به دست می چرخد. رسانه نیز همینطور است و نباید تحت انحصار عده ای باشد.یکی از شعارهای جمهوری اسلامی ایران این است که علم انحصاری نیست در صورتی که عده ای مخالف هستند و به عنوان مثال می گویند انرژی هسته ای انحصاری است.
پیشگامان روزنامه نگاری ایرانی، مراجع بودند
مدیر مسئول سابق روزنامه جوان با اشاره به پذیرش رسانه از سوی اکثر افراد سرشناس و نامی اظهار داشت: در رسانه باید به بحث محتوا توجه کنیم. از زمانی که رسانه در کشور ما وارد شد تقریباً می توان گفت کمتر فرد موجه دینی، اصل رسانه را رد کرد و اکثراً آنرا پذیرفتند. در عصر مشروطه در درگیری های موجود، سیدجمال الدین سراغ رسانه رفت و روزنامه راه انداخت.حتی شیخ فضل الله نوری که در عصر مشروطه در برابر آن مشروطه منور الفکری قرار گرفت، روزنامه داشت که هر روز منتشر می شد و حرفهایش را از کانال آن منتقل می کرد.حضرت آیت الله مصباح در زمان قبل از انقلاب نشریه مکتب اسلام را درمی آوردند و حضرت امام (ره) و فداییان اسلام نیز رسانه را رد نکردند. به هر حال روزنامه ابزار بدی نیست، به شرط اینکه از آن استفاده درست شود.
موسوی در مورد تکنیک های خبری نیز یادآور شد: تکنیک هایی داریم که قالب است. در علوم ارتباطات ارزشهای خبری تعریف شده است که لزوماً ارزش به معنی ایدئولوژی نیست. از سوی دیگر سبک های خبری مختلفی همچون هرم وارونه، تاریخی، فرم خبر و دایره ای داریم که به لحاظ علمی باید رعایت شوند.
وی عنوان کرد: گاه وارد مقولات دیگری می شویم که بار ارزشی به معنای ایدئولوژیک دارند، مثلاً آزادی مطبوعات، بدین معنا که هر کس در روزنامه هر چند دوست داشت، بنویسد، اعتقادات دینی را زیرسوال ببرد، به هر کس خواست اتهام نسبت دهد و از تصاویر مبتذل استفاده کند.مسلما ما به این آزادی جواب منفی می دهیم مثل جمهوریت که آنرا با قید اسلامی بودن پذیرفتیم. روزنامه را می پذیریم با قیود قانونی و دینی بودن، ضمن رعایت کسب ها و عناصر و ارزشهای خبری.
به گفته وی، رسانه نیز مثل سینماست. سینما ژانرهای مختلف دارد و حدود 27 ژانر در حوزه سینما داریم که در غرب مقبول است، به عنوان مثال سکس، وحشت و خشونت از جمله ژانرها هستند و مسلما آنها با اعتقادات و عرف ما هماهنگ نیستند.
پایان پیام/
نظر شما