ضیافت تئاتر، بدونِ دیالوگ/ چشم به راهِ «هملت»

به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، سی و چهارمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر در بخش «تئاتر ملل» پذیرای چهارده نمایش بود که از این میان، ده نمایش «شیزوفرنی» از عراق، «دگردیسی پروانه شدن»، «سربازها» و «سطح زنده» از مجارستان، «بازی سایه» از ژاپن، «من- مده آ» از گرجستان، «پریگرینوس» از لهستان، «هیولاها» از فرانسه، «هدا- گابلر» از نروژ و «رقص مرگ- بی لالا» تولید مشترک ایران و آلمان، تا به امروز روی صحنه رفته اند.

زندگی در فضای بُحرانِ رسانه ها

نمایش «شیزوفرنی» به کارگردانی «حسین یاسرالعبادی» تنها نماینده ی خاورمیانه در بخش تئاتر ملل، در اولین روز جشنواره ی فجر میهمان تالار هنر بود.

نماینده ی کشور عراق نمایشی بی کلام بود که از تاثیر رسانه ها و جنگ رسانه ای در جهان امروز حرف می زد. نمایش به نوعی تصویری از بحرانِ امروز عراق بود که علاوه بر جنگ با تکفیری ها باید با رسانه های مختلف هم بجنگد تا حقیقت، پُشتِ جیغ های رسانه ای خاموش نشود.

شیزوفرنی در دو نوبت 17 و 19 روی صحنه رفت و اجرای نسبتاً خوبی پشت سر گذاشت.

حرکت پُشتِ پارچه ی کِش- سان

«دگردیسی پروانه شدن» دیگر اجرای روز نخست جشنواره ی تئاتر فجر، یکی از سه نمایشی بود که کمپانی تئاتر «لیدینگ پیکچر» مجارستان به ایران آورده بود. این نمایش که به کارگردانی «صوفیا برسزی» روی صحنه رفت، غیر از «نریشن» های میان صحنه ها از کلام بهره ای نداشت.

از ویژگی های قابل توجه این اجرا، بهره مندی از پارچه ای کش سان با قدرت تحمل بالا بود، که اکثر لحظات نمایش به کمک آن ساخته می شد. در واقع اجراگران با استفاده از پوشش این پارچه ی لاستیک مانند، در صحنه های مختلف، مفهوم مورد نظر را با حرکات بدن ارائه می کردند. این نمایش مفهوم تولد، شکل گیری و بلوغ را روایت می کرد.

دگردیسی پروانه شدن در دو روز نخست جشنواره و در ساعات 17 و 19 به مدت شصت دقیقه پذیرای علاقه مندان بود.

صوفیا برسزی، علاوه بر این نمایش، دو اثر دیگر خود را نیز با استفاده از همین پارچه ها به اجرا درآورد. در حقیقت کمپانی تحت مدیریت او تلاش می کند تا در آثارش، از طریق حرکات به تصویر برسد.

«سربازها» تجربه ی این گروه در تئاتر محیطی، یکشنبه چهارم بهمن در محوطه ی تئاتر شهر به اجرا درآمد.

دیگر نمایش این کمپانی، «سطح زنده» نام داشت که در پنجم بهمن، سه نوبت اجرا را در تالار مولوی پشت سر گذاشت.

خاموشیِ شهر با سایه ها

در سومین و چهارمین روز جشنواره، نوبت به نمایش «بازی سایه» نوشته و به کارگردانی «تاتسویه هاسگاوا»  از ژاپن رسید. نمایشی که ماجرای شهر توکیو را در زمانی روایت می کرد که به دلایل ناشناخته ای در تسخیر سایه ها قرار گرفته است.

در بازی سایه، در حالیکه شهر به سرعت از آدم ها خالی می شود، یک شرکت تولید دارو، دارویی کشف می کند که به وسیله ی آن، می توان انسان ها را به وضعیت نخست برگرداند. این اتفاق نویدی است که می تواند توکیو را از شر سایه ها نجات دهد.

بازی سایه بر حرکت و سایه بازی استوار بود و کمتر از کلام استفاده کرده بود. در واقع جز صدایی که از باندهای صحنه به گوش می رسید، هیچکدام از بازیگران دیالوگی نداشتند.

فارغ از جنبه های تکنیکی اجرا که لحظاتی تماشایی را با سایه بازی و حرکات گروهی ایجاد می کند، مفهوم نمایش جالب توجه بود. جایی که داستان، روایت سایه هایی  است که شهر را به خاموشی می برند و هربار قلبِ انسان تازه ای را به تاریکی می کشانند.

در قصه ی هاسگاوا انسان در مواجهه با سایه ها، ویژگی های زندگی و انسانیت را از دست می دهد. گویی قلب خود را به تاریکی می فروشد و این معامله ی اهریمنی چیزی از انسان باقی نمی گذارد، مگر سایه ای که نشان خاموشی است.

در این نمایش که از جمله آثار قابل توجه این دوره ی جشنواره به حساب می آید، تاتسویه هاسگاوا، تاکهیرو کانِدا، شینجی آرای، کوییچیرو لیزوکا، کازوهیکو میاگاوا، آتسوشیناگومو، یوکی واتانابه ایفای نقش کردند.

هیچ چیز کُشنده تر از هیولای تنهایی نیست!

نمایش «هیولاها» نماینده ی فرانسه در جشنواره ی سی و چهارم، مانند اکثر نمایش های تئاتر ملل، بر پایه ی حرکت شکل گرفته بود.

هیولاها ماجرای مردی را روایت می کرد که در تنهایی خود به تسخیر توهماتش در آمده بود. کارگردان برای نمایش هیولاها از ملحفه، بالشت و سایر ابزار ساده ی صحنه استفاده کرده بود که همگی توسط بازیگر حرکت می کردند.

این نمایش تک نفره، اجرای خلاقانه ای بود که در روزهای پنجم و ششم جشنواره، 4 اجرای موفق پشت سر گذاشت. اجرایی که با استقبال مخاطبان همراه بود و حوصله ی کسی را سر نبُرد.

«من- مده آ» به کارگردانی «سالومه یوگلیدزه» برداشت متفاوتی از اثر مشهور مده آ بود که دوشنبه پنجم بهمن در دو نوبت 17:30 و 19:30 برای مخاطبان به اجرا درآمد. این نمایش، پس از «مجلس قربانی سنمار» دومین تئاتری بود که پس از مدت ها تعطیلی تالار قشقایی در این سالن روی صحنه رفت.

«پریگرینوس» به کارگردانی «جرزی زون» از کشور لهستان نیز در دو روز گذشته در بخش تئاتر خیابانی فجر پذیرای علاقه مندان بود. این نمایش در روزهای چهارشنبه هفتم و پنج شنبه هشتم بهمن، ساعت 15:30 در محوطه مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفت.

«رقص مرگ- بی لالا» به کارگردانی یاسر خاسب و تولید مشرتک ایران و آلمان نمایشی بر پایه حرکت است که دیگر اجرای بخش تئاتر ملل سی و چهارمین جشنواره ی بین المللی تئاتر فجر بود.

مُعجزه ی هملت روی صحنه تئاتر

در ادامه ی این جشنواره، شاید مهمترین اتفاق نمایشی این دوره در بخش «تئاتر ملل» امروز رقم خواهد خورد. جایی که نمایش «هملت» به کارگردانی «توماس اوسترمایر» از ساعت 19 در تالار وحدت روی صحنه می رود.

علاقه مندان تئاتر ایران از زمانی که خبر اجرای این نمایش اعلام شده بود، بی صبرانه منتظر تماشای تئاتری هستند که گفته می شود کارگردان آن یکی از برترین های تئاتر دنیاست.

هملت امروز پنج شنبه هشتم بهمن از ساعت 19 در تالار وحدت روی صحنه خواهد رفت. این نمایش نهم بهمن ماه در همین ساعت و شنبه دهم بهمن در ساعت 17 میزبان علاقه مندان می شود.

نمایش های «هدا-گابلر» از نروژ، «فاجعه» و «خانه ای در آسیا» از اسپانیا و «انقلاب بدن/ انتظار» از بلژیک دیگر نمایش های تئاتر ملل هیتند که طی امروز و دو روز آینده روی صحنه خواهند رفت.

علی یزدان دوست