حسن فرامرزی: امروز طرح تفکیک جنسیتی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در حالی رسانه‌ای شده و به متن اخبار و مباحث اجتماعی- فرهنگی راه پیدا کرده که هنوز کسی درباره جزییات، مدل مهندسی، الگو‌ها، مقدمات و بسترهای اجرایی- مدیریتی این طرح اطلاعات دقیقی در دست ندارد.
از زمانی که پایه نخستین دانشگاه کشور در چارچوب و تعریف مدرن یا غربی آن در تهران زده شد تا به امروز دغدغه طرح‌ریزی دانشگاهی که بتواند در پیوند با معارف و آموزه‌های ایرانی- اسلامی رفتار کند و نرم‌افزار و اتاق فرمان آن در خدمت فرهنگ اصیل بومی باشد دغدغه دلسوزان و صاحب‌نظران بوده اما وابستگی ذهنی و معرفتی دانشگاه‌های کشور به غرب هنوز جامه عمل به این دغدغه نپوشانده است.
امام (ره) گفت دیوارها را بردارید
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آنکه معمار بزرگ انقلاب اسلامی و مسئولان نظام اعلام کردند که دانشگاه‌ها باید در مسیر انقلاب و مصالح کشور قرار گیرند تلاش‌های گسترده‌ای برای پاک‌سازی هویتی و معرفتی دانشگاه‌ها صورت گرفت. نخستین و بزرگ‌ترین جراحی در این میان، تعطیلی چند ساله دانشگاه‌ها و متعاقب آن وقوع انقلاب فرهنگی، چینش دوباره اعضای هیئت علمی و تجدید نظر در کتاب‌های علوم انسانی با شکل‌گیری انتشارات سمت بود.
در این میان البته گاهی از سوی تندروی‌های انقلابی برای ترمیم ظاهر دانشگاه و دانشجویان اقداماتی انجام می‌شد که مهم‌ترین مصداق آن قرار دادن نئوپان‌ها برای جداسازی راهروی ورود برادران و خواهران بود که به دستور امام (ره) سریعا برچیده می‌شود اما تحولات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و غلبه نگاه‌های سیاسی متأثر از رخداد جنگ و مشکلات سیاسی- امنیتی کشور اجازه نداد که تحولات مثبتی در دانشگاه‌ها به ویژه در تأمین منابع درسی دانشجویان صورت گیرد بنابراین دانشگاه کج‌دار و مریز با برخی اقدامات مقطعی پیش رفت.
جدی‌ترین مطالبات رهبری از دانشگاه‌ها است
نگاهی به بیانات رهبر معظم انقلاب به ویژه از زمانی که ایشان پس از ارتحال حضرت امام (ره) سکان‌دار هدایت کشتی انقلاب شدند نشان می‌دهد که اصلاح امور مرتبط با دانشگاه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های معظم له بوده است.
تأکید بر اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، تأمین محتوای بومی برای رشته‌های علوم انسانی، استفاده از استادان جوان معتقد به نظام و انقلاب، تأکید بر تولید علم، استفاده از راه‌های میان‌بر، بریدن اتصال واگن‌های حرکت علمی کشور به لوکوموتیو غرب، توجه به ضرورت جنبش نرم‌افزاری، حرکت در مرزهای دانش و راه‌اندازی کرسی‌های آزاد‌اندیشی و نظریه‌پردازی از جمله مطالباتی بوده که در دو دهه گذشته به ویژه سال‌های اخیر از زبان رهبری مطرح شده است اما در میان نگاه‌های سطحی و صوری برخی مدیران وزارت علوم و دانشگاه‌ها و تعلل در پی‌ریزی بسترهای لازم برای تحقق این مطالبات باعث شده هنوز گام‌های لرزانی را در این عرصه شاهد باشیم.
تنش‌های معرفتی گریزناپذیر هستند
با روی کار آمدن دولت دهم و انتخاب دکتر دانشجو به عنوان وزیر علوم توجه به جراحی‌های عمیقی که دانشگاه‌ها برای عبور از طوفان‌های معرفتی غرب ناگزیر از مواجهه با آن هستند بار دیگر در دستور کار مسئولان این وزارتخانه قرار گرفت.
اما این همه باعث نشد که صاحب‌نظران و منتقدان نگرانی خود را از احتمال افتادن در دام صوری‌گری و فعالیت‌های سطحی به بهانه این جراحی بزرگ اعلام نکنند، این منتقدان بر روی این موضوع متفق‌القول‌اند که برخلاف تصور برخی این جراحی اولا به سادگی ممکن نیست و خون‌ریزی‌های –منظور از خون‌ریزی یعنی تنش‌های معرفتی و نرم‌افزاری که در پی جداسازی دانشگاه‌ها از منابع و متون غربی پدید می‌آید- اجتناب‌ناپذیری به دنبال دارد و در ثانی تا زمانی که نتوان مقدمات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری چنین اقدامی را فراهم آورد نمی‌توان به موفقیت و کامیابی این طرح امید زیادی بست.
شرط موفقیت طرح تفکیک جنسیتی و دانشگاه‌ها
اما در این میان طرح تفکیک جنسیتی این روزها به یکی از اخبار داغ رسانه‌ها تبدیل شده و تقریبا هفته‌ای نیست که رسانه‌ها با آب و تاب خبرها و تحلیل‌های مرتبط با این رخداد را در کانون توجهات خود قرار ندهند.
با این همه هما‌ن‌طور که گفته شد هنوز اخبار مستند و موثق درباره شیوه اجرای این طرح، دامنه نفوذ آن، اتخاذ تمهیدات لازم برای این منظور، توجیه مدیران و مسئولان، تبعات و عواقب مثبت و منفی، عکس‌العمل دانشگاهیان به اجرای طرح، کمبودهای فضای آموزشی و اعضای هیئت علمی برای تحقق این جداسازی، انعکاس‌های بین‌المللی و ده‌ها چالش دیگر طرح نشده است، البته طرح تفکیک جنسیتی در صورتی می‌تواند به کامیابی برسد که در عرض تصمیمات دیگر وزارت علوم برای تحقق دانشگاه اسلامی قرار گیرد، منظور این است که نمی‌توان با رهاسازی چالش‌های عمیق معرفتی دانشگاه‌ها از جمله بومی نبودن بسیاری از منابع و متون رشته‌های علوم انسانی، اتکای بیش از حد به نظریات و تئوری‌های غربی و برخورد نکردن جسارت‌آمیز و منتقدانه با این نظریات امیدوار بود که صرفا با تفکیک جنسیتی بتوان همه اهداف نظام در تحقق دانشگاه اسلامی را جامه عمل بپوشاند. مسلما پرورش دانشجویان معتقد، عفیف و پایبند به اخلاق شرط اصلی است، در آن صورت می‌توان امیدوار بود که یکی از گام‌های مهم ایجاد دانشگاه اسلامی برداشته شده است.
پایان پیام/
نظر شما