به گزارش خبرگزاری شبستان، برگزیده مقالات نظری و تحلیلی اثر سیّد علی اکبر حسینی توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد.
بنابراین گزارش، این اثر در بیش از هزار صفحه به معرفی مقالات چهره ماندگار علوم تربیتی می پردازد و درد و جلد تهیه و تنظیم شده است.
جلد اول دفتر تربیت از هفت فصل به همراه مقدمه و پیشگفتار و ضمیمه نقدی برکتاب مجموعه مقالات نظری و تحلیلی، و جلد دوم از سه بخش و هر بخش از فصل های جداگانه ای تشکیل شده است.
معرفی کتاب
دفتر تربیت را می توان گامی در جهت تبیین چارچوب های نظری- تحلیلی و علمی- تدبیری تعلیم و تربیت اسلامی دانست؛ آن هم با توجّه به مبانی نوین علمیِ دنیای معاصر و بر اساس نگاهی اسلام شناختی و البته با بهره گیری از زبان و ادبیّات امروزی.
مباحث جلد اول زیرمجموعة عنوان “تعلیم و تربیت اسلامی” قرار گرفته است و از فصل “مبانی و روش ها” آغاز شده که به مسایل تئوریک و مبانی پژوهش-های تربیتی و روش های تحقیق آن می پردازد و از این جهت بر سایرین مقدّم-اند. سپس در فصل دوم یعنی “ماهیّت و مسایل”، از مهمترین مسایل اساسی تعلیم و تربیت و در واقع تحلیل نظام و چارچوب تعلیم و تربیت سخن می گوید.
پس از طرح «مبانی» و «چارچوب ها»، در فصل سوم به “اندیشه ها و نظریه های تربیتی” پرداخته که موضوع آن تبیین و نقد دیدگاه ها و نظریه های علمی معاصر و یا دینی و اسلامی در مسایل تعلیم و تربیتی است و نیز بیان و تحلیل ابعاد و افکار تربیتی پاره ای شخصیّت ها و بعضی مسایل فلسفی مرتبط با تئوری های تربیتی.
آنگاه در فصل چهارم (“حقوق و تربیت”)، به حوزة بیرونی تعلیم و تربیت در ارتباط آن با مسایل علم حقوق می پردازد و از طرح مسایل خاص تعلیم و تربیت در این میدان سخن دارد. و سپس در فصل پنجم این دفتر به بحث “اصول و راهبردهای تربیتی” خواهیم رسید.
اگر در فصل چهارم این دفتر، از زاویة نظریه پردازی و اندیشه سازی به دنیای بیرونی تعلیم و تربیت (حقوق و تربیت) نظاره می شد، در فصل پنجم از زاویه و منظر بیان راهبردها و اصول تربیتی به حوزة خارج و بیرون از اندیشه ها، نظر می شود تا به تدریج راه برای فصول آخر این دفتر که ارائة روش ها و بحث از راهکارهای مدیریت آموزشی است فراهم گردد.
بدین سان فصل ششم (آموزش و ویژگی ها)، به طرح اهداف و ویژگی های نظام آموزشی اختصاص یافته است تا پس از آن بتوان در فصل هفتم (مدیریت و تدریس)، به تبیین مسألة کیفیت در نظام تعلیم و تربیت و تحلیل خصوصیات آن و البته، مهمترین رکن آن یعنی معلم و نیز مهمترین ابزار آن یعنی ویژگی های روش تدریس، مبادرت ورزید.
فهرست جلد نخست عبارت است از: مقدمه، پیشگفتار، فصل اول: مبانی و روش ها، فصل دوم: ماهیّت و مسایل، فصل سوم: اندیشه و نظریه‌ها، فصل چهارم: حقوق و تربیت، فصل پنجم: اصول و راهبردها، فصل ششم: آموزش و ویژگیها، فصل هفتم: مدیریت و تدریس و ضمیمه: نقدی بر کتاب مجموعه مقالات نظری و تحلیلی.
این گزارش می افزاید: جلد دوم کتاب دفتر تربیت شامل سه بخش است. مباحث بخش اول (روانشناسی و بهداشت روانی) را نیز در دو فصل پیگرفتهایم. نخست، از زاویة نگاه “اندیشههای معاصر” و سپس از منظر “اندیشههای دینی و اسلامی”، که حجم بیشتری را به خود اختصاص داده است (البته در مقالات این فصل از نگاهی به مسایل فصلِ نخست، فروگذار نشده است).
بنابراین ویژگیها و شاخصههای روانشناسی تربیتی و دیدگاههای مطرح و موجودِ معاصر در دنیای امروزِ روانشناسی، در فصل اول و نیر مبادی و اصول روانشناسی و بهداشتِ روانی از دیدگاه اسلام، در فصل دوم گِرد آمده است.
بخش دوم (“دانشگاه و آموزش عالی”) از طرح مسایل ویژة دانشگاه ها و نظام آموزش عالی سخن دارد.
نخست، ازپارهای “مشکلات و معضلات دانشگاهی و دانشجویی" پرده برداشته و سپس در فصل دوم به موضوعِ محوریِ “بُحران کیفیت”، به عنوان مهمترینِ مشکل اساسی نظام دانشگاهی، پرداخته است. در این فصل ضمن اشاره به مسایل کیفی آموزش عالی و اصول و شیوههای ارزشیابی آن (که با همة اهمیت بیش از حد آن، کمتر هم بدان پرداخته شده و یا اگر طرح شده از قالب بیان کلّیات و مطلوبیّتها بیرون نیامده و کمتر محققینی به ارائة شاخصها و ملاکهایی برای بررسی آماری و سنجشهای عینی و علمی آن پرداختهاند)، یکی از بنیادیترین مسایل محتوایی نظام دانشگاهی ما را مطرح میسازد و آن: موضوعِ “بُحران محنت در علوم انسانی معاصر” است.
نهایتاً در فصل پایانی این دفتر دربارة معنا و مفهوم “دانشگاه اسلامی” به عنوان یکی از ضرورتهای خاص انقلاب اسلامی بحث کرده و از ترسیم واقعیتها، تبیین آرمانهای مطلوب و ارائة راهکارهای دستیابی به آن سخن گفته است.
عنوان آخرینِ بخش این مجموعه یعنی بخش سوم از مجلد دوم، گفتگو پیرامون “فرهنگ و تمدن اسلامی” است. در فصلی از این دفتر به مسایل فرهنگ در منظر “تمدن اسلامی” نگریسته مانند: نظر به عوامل فرهنگی ظهور و رکود تمدن اسلامی و یا نقش مسلمانان در رشد فرهنگ و تمدن اسلامی و نیز تلاشهای فرهنگی مسلمانان در حوزة تعلیم و تربیت اسلامی. و در فصل دیگر، این موضوع را در حوزهای کوچکتر و از منظر “جامعة اسلامی” می نگرد. لذا از جایگاه کشور در نقشة پژوهشی جهان یا مقایسة انقلاب اسلامی با حادثة عاشورا، سخن رفته است.
فهرست مطالب جلد دوم نیز بدین شرح است: بخش اول: برگزیده مقالات نظری و تحلیلی در روانشناسی و بهداشت روانی، فصل اول: روانشناسی در اندیشه معاصر، فصل دوم: روانشناسی در اندیشه اسلامی، بخش دوم: برگزیده مقالات نظری و تحلیلی پیرامون دانشگاه و آموزش عالی؛ فصل اول: مسایل و مشکلات دانشگاهی، فصل دوم: بحران کیفیت، فصل سوم: دانشگاه اسلامی؛ بخش سوم: برگزیده مقالات نظری و تحلیلی پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی: فصل اول: فرهنگ در منظر تمدن اسلامی و فصل دوم: فرهنگ در منظر جامعه اسلامی
نظر شما