به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: در طول شکل گیری انقلاب اسلامی مساجد نقش مهمی داشتند. تمامی فعالیت های نیروهای انقلابی در مسجد نظام می یافت و مردم با حضور در مسجد بود که می توانستند از جدیدترین اتفاقاتی که در سیر انقلاب در حال رخ دادن بود مطلع و از همه مهم تر اعلامیه ها را دریافت کنند.
در راستای بررسی نقش مساجد در انقلاب اسلامی با حجت الاسلام حسنی سعدی، مدیر اداره تولید و تامین محتوای معاونت فرهنگی اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
به عنوان اولین سوال بفرمایید که از نظر شما مساجد در سیر پیروزی انقلاب اسلامی از چه جایگاهی برخوردار بودند و این نهاد انسان ساز چگونه توانست انقلابی عظیم را همراهی کرده و پشتوانه آن باشد؟
ما برای اینکه جایگاه واقعی مساجد را در روند انقلاب اسلامی بررسی کنیم بهترین راه آن است که به فرمایشات امام راحل و مقام معظم رهبری مراجعه داشته باشیم؛ امام خمینی که بنیان گذار فکری و نظری انقلاب بود با نگاه فقهی فلسفی که داشت در جای جای صبحت ها و مباحث خود به جایگاه مسجد ، روحانیت اشاره داشت.
ایشان در جایی به ضرس قاطع می گویند که انقلاب ما برای احیای اسلام، برای مسجد بود، وقتی که امام این قدر به طور واضح نقش مسجد را در شکل گیری نظام پر رنگ می بینند، خود حکایت از جایگاه مسجد در سیر شکل گیری انقلاب اسلامی دارد. همچنین امام راحل در جای دیگر اشاره می کنند که انقلاب ما از مسجد شروع شد که همه این موارد نشان دهنده آن است که مسجد در شکل گیری و نسج انقلاب از جایگاه محوری برخوردار بوده است.
چرا امروز بعضا برخی مساجد ما فعال نیستند، برخی مساجد فضای نسبتا وسیعی در اختیار دارند اما فعالیت چندانی دارند و برخی اتفاقا مساحت محدودی دارند ولی فعالیت های متعددی در کارنامه شان دارند، چرا امروز می بینیم که بعضی از مساجد چندان پویا و فعال نیستند در حالی که در دوران انقلاب شرایط کاملا متفاوت بود و اتفاقات مساجد محور و مرکز فعالیت های محل محسوب می شدند
برای پاسخ به این سوال مقدمه ای را عنوان می کنم، ببینید، نقش مساجد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی یک نقش در سطح محلات است یعنی مسجد قبل از پیروزی انقلاب نقشی محله ای در سطح شهرها داشت. اما امام خمینی با توجه به جایگاهی که روحانیت در محلات مختلف در سراسر کشور و در تهران به طور خاص و مساجد مختلف داشت فعالیت را در مساجد متمرکز کرد. در تهران مساجد مختلفی فعال بودند از جمله مسجد جلیلی، مسجد الجواد و هرکدام از این مساجد در برهه ای نقش هدایت گری جامعه را داشته اند و این جایگاه هدایت محور به علت حضور روحانی حاضر در مسجد بود.
در نتیجه می بینیم که این حلقه ها و نظام شبکه ای که در میان مساجد وجود داشت در نظر امام (ره) بود و در نتیجه امام راحل مد نظر داشت که این انقلاب در مساجد نسج یابد . ضمن اینکه اساسا مساجد بین عامه مردم هستند و پایه های حرکت مردمی شکل می گیرد و در بازه زمانی انقلاب به نقطه اوج می رسد و پیروز می شود، این نقش مساجد از سال 1342تا 1357 روند رو به رشد دارد و از سال 1357 همه حرکت های انقلابی آشکارا از مسجد است.
مانند چه فعالیت هایی؟ به عنوان مصداق و برای آشنایی آن دسته از مخاطبان ما که به هرحال زمان انقلاب دوران کودکی خود را سپری می کرده اند و یا اصلا در آن زمان متولد نشده بودند و امروز در جایگاه نسل سوم و چهارم انقلاب این مباحث را می خوانند بفرمایید که دقیقا زمانی که می گویید تمام فعالیت ها در مسجد مظام می یافت مقصودتان چیست؟
تبیین و باین اهداف انقلاب، تغذیه فکری، اعزام نیرو، ملاقات ها و متینگ های سیاسی همه و همه در مسجد صورت می گرفت. مسجد حلقه اصلی و کانون اصلی بود که مردم از طریق آن در جریان حرکت های انقلاب قرار می گرفتند و مهمتر اعلامیه های امام (ره) به دست شان می رسید. این موارد نشان بارزی از نقش مساجد دارد. پس انقلاب نقش مسجد را روبنایی می کند. پس از انقلاب هم می بینیم این نقش در طول جنگ تحمیلی نیز ادامه داشت اما بعد از دوران جنگ به تدریج یک فضای فرهنگی متفاوتی ایجاد می شود. به سمت ارتباط گیری با سایر کشورها می رویم و این فضا باز می شود و همین رویکردها به تدریج برای مسجد رقیب ایجاد کرد. مثلا تشکیل فرهنگسراها که عملا یک سری کارکردهای فرهنگی مسجد را گرفت. به این عنوان که مثلا موسیقی را نمی توان در مسجد آورد، کل فعالیت های فرهنگی را به نحوی از مسجد گرفتند از جمله سرودخوانی.
یعنی کارکردهای دیگر مسجد را گرفتیم، کارکردهای سیاسی را نیز در فضای دانشگاه بردیم، مسجد از مرجعیت خودش در سیاست افتاد در حالی که قداست مسجد و فضای خاص مسجد سبب می شد تا سیاست در کمترین آسی و انحراف بماند.
نهادهای همسو در کنار مسجد تعدد یافت، حسینیه ها و مهدیه ها را ایجاد کردیم، بنا نبود که مهدیه ها بیایند و تمام کارکردهای مسجد را بگیرند مثلا چرا باید دعای ندبه را ببریم در مهدیه ها؟ برگزاری دعای ندبه که با روح مسجد منافاتی ندارد. چرا باید عزاداری ها در برخی مساجد به کل به حسینیه ها منتقل شود بدون اینکه در این حسینیه ها یا هیئات یک روحانی باشد. این چنین رویکردی برخی حرکات انحرافی در عزاداری ها را موجب شده است. البته این مصادیق قابل تعمیم به همه مساجد نیست.
از سوی دیگر نقش رهبریِ اخلاقی مردم از سوی امام جماعت نیز به تدریج ضعیف شده است. این همه مساجدی که اغلب در جنوب تهران هستند را ببینیم که زمانی میزبان علمای بزرگ بوده اند، وقتی که خوب بررسی کنیم و پرس و جو داشته باشیم و نقش آن عالم را در آن محله و منطقه ببینیم متوجه خواهیم شد که اگر آن مسجد معروف شد به خاطر حضور آن عالم بوده است، اگر اکنون همایش های ستارگان محراب را برگزار می کنند برای این بزرگان و علما است.
شما چه پیشنهادی برای بهبود وضعیت و فعالیت های مساجد دارید؟
مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در بیانیه ای که در اجلاس نوزدهم نماز داشتند تبیین می کنند که جایگاه امام جماعت چه طور باشد، اشاره به مسجد طراز اسلامی می کنند.
اگر فرمایشات و بیانات رهبری را مد نظر قرار دهیم قطعا به آن مرحله می رسیم که از مساجدمان در مقام و جایگاه مسجد طراز اسلامی معرفی و فعالیت داشته باشند.
نظر شما