گفت وگوی اصیل در شبکه های اجتماعی شکل نمی گیرد

حجت الاسلام اصغر اسلامی تنها، پژوهشگر و مدرس دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا گفت و گو در سطح جامعه کاهش یافته است و شبکه های اجتماعی تا چه اندازه در کاهش گفت و گو موثر هستند به خبرنگار شبستان گفت: در مورد گفت وگو بین دو وضعیت مطلوب و واقعی باید تفکیک قایل شویم و  باید مطالعه ای روی این دو وضعیت انجام دهیم. واقعیت این است که در عصر ارتباطات و اطلاعات زندگی می کنیم. انسانی که صد سال پیش زندگی می کرد، در این وضعیت قرار نداشت.

حجت الاسلام اسلامی تنها وجود واقعیت رسانه ها را غیر قابل انکار دانست و افزود: رسانه ها جریان ارتباطات را تحت تاثیر قرار می دهند. قبلا انسان ها برای ارتباطات از شبکه های اجتماعی همچون خویشاوندی، همسایگی، هم روستایی و هم محله ای استفاده می کردند. در عصر جدید که همراه با گسترش شهرنشینی است، آدم ها مجبورند اطلاعات خود را از رسانه ها به دست آورند. این واقعیت جریان ارتباطی را تحت تاثیر قرار می دهد.

وی با بیان اینکه اوج جریان ارتباطی گفت وگو است، عنوان کرد: با پیشرفت تکنولوژی و رسانه های در دسترس تر جریان ارتباطی قدیم در قالب گوشی همراه و شبکه های اجتماعی جدید بازتولید می شود. انسان امروزی می خواهد این شبکه های اجتماعی را جایگزین شبکه های همسایگی، هم محله ای و خویشاوندی کند ،در صورتی که چنین امری امکان پذیر نیست.

این پژوهشگر اظهار داشت: در شبکه های اجتماعی جدید فضای وهنی وجود دارد. در این شبکه ها در واقع انسان ها با هم ارتباط برقرار نمی کنند بلکه دو تصویر هستند که با هم ارتباط برقرار می کنند. شبکه های اجتماعی جدید فاقد مولفه های شبکه های ارتباطی قدیم هستند ،یعنی فاقد مولفه های خونی و خویشاوندی هستند.

حجت الاسلام اسلامی تنها تصریح کرد: امروزه بین انسان ها امر سومی به نام رسانه دخالت می کند که این باعث می شود انسان ها از گفت و گوی چهره به چهره خارج و تبدیل به دو تصویر شوند که این دو تصویر از طریق شی با هم ارتباط دارند. در شبکه های اجتماعی آنچه که جریان ارتباطی پیام را تحت تاثیر قرار می دهد، رسانه است. در واقع افراد دارند با رسانه ارتباط برقرار می کنند نه نفر دوم.

وی با اشاره به اینکه چیزی به نام گفت و گو در شبکه های اجتماعی وجود ندارد، بیان کرد: گفت و گوی اصیل رابطه ای میان من و توست نه من و آن. الگوی گفت و گو در شبکه های اجتماعی من و آن است.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: اگر گفت و گوی شبکه های ارتباطی را با گفت و گوی شبکه های اجتماعی مقایسه کنیم، می بینیم مولفه هایی که در شبکه های ارتباطی است ،ناظر بر این است که می توانیم سیاست گذاری کنیم که چگونه گفت و گوی آرمانی بین 2 نفر اعم از زن و شوهر، 2 دوست و 2 همسایه شکل گیرد.

حجت الاسلام اسلامی تنها با بیان اینکه شکل گیری یک الگوی آرمانی موثر سه مرحله دارد، عنوان کرد: طرفین اولین کاری که می کنند، این است که باید همه پیش داوری ها و برداشت های اولیه و قالبی خود از طرف مقابل را تعلیق کنند تا امکان گفت و گو ایجاد شود. در گام دوم علاوه بر تعلیق پیش داوری ها باید بدانیم که دیگری متفاوت از ماست و دیگری را بپذیریم. در واقع در گام دوم باید دیگری را با تمام تفاوت ها و ویژگی ها پذیرا باشیم.

وی ادامه داد: وقتی که هم خود و هم دیگری را به عرصه ارتباط کشاندیم و می خواهیم صحبت کنیم باید گام سوم را برداریم، یعنی آنچه واقعی است را بگوییم و هم اینکه آنچه درون ماست را بیان کنیم. در حقیقت باید صدق و صداقت را با هم داشته باشیم .هم خوب حرف بزنیم و هم حرف خوب بزنیم تا به توافق برسیم. اگر خوب حرف نزنیم و یا اگر حرف خوب نزنیم، توافقی صورت نمی گیرد.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اهمیت صدق و صداقت در گفت و گو اظهار داشت: باید جلوی صحنه و پشت صحنه ما تفاوتی نداشته باشد. نباید تظاهر کنیم. آنچه باور داریم را باید با استدلال های مستحکمی که قبول داریم وارد عرصه گفت و گو کنیم. با این مولفه ها می توانیم، جریان گفت و گوی آرمانی و در عین حال واقعی را فراهم کنیم.

حجت الاسلام اسلامی تنها یادآور شد: وقتی رسانه اضافه می شود، فاصله می اندازد و امکان ایجاد پدیده نفاق را بیشتر می کند. پشت صحنه و جلوی صحنه ما متفاوت می شود،.جلوی صحنه ما در برابر ارتباط گر است و به پشت صحنه دسترسی ندارد. بخشی از ارتباطات غیرکلامی قسمتی از پشت صحنه را برملا می کند.

وی با بیان اینکه کم شدن گفت و گو در جامعه را قبول دارم، عنوان کرد: در خانواده های ما گفت و گو کم شده است. زن و شوهر امروزی بسیار کمتر از زن و شوهر 100 سال پیش گفت و گو می کنند. در حال حاضر زن و شوهر و بچه ها به جای اینکه با هم حرف بزنند با هم سر سفره تلویزیون می نشینند و تلویزیون تماشا می کنند.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: افراد خیال می کنند که با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. آنها انسان های تنهایی هستند که در کنار هم در مقابل یک رسانه قرار می گیرند. وقتی گفت و گو در خانواده کم شود باید بدانیم خانواده سلسله بنیادی جامعه است و این کم شدن گفت و گو به عرصه حیات اجتماعی هم کشیده می شود.