به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، رضا داوری اردکانی، چهره برجسته فلسفه کشور با حضور در مراسم گرامیداشت پنجاهمین سالگرد تاسیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن تبریک این مناسبت اظهار کرد: به نظر من سابقه پژوهشگاه علوم انسانی را باید قدری دورتر برد و دامنه آن را وسیع تر گرفت. من در این راستا به تاریخ 200 ساله آشنایی با تجدد و غرب و به طور کلی علوم جدید فکر کرده ام.
وی با تاکید بر اینکه این تاریخ 200 ساله تامل کردنی بوده و همه ما وظیفه داریم در خصوص آن دقت و تامل داشته باشیم، ادامه داد: شاید نخستین کتابی که در زمینه علوم اجتماعی و انسانی به معنای جدید نوشته و ترجمه شد، کتاب اقتصاد سیاسی اقتصاددان سوییسی است و در حدی که من اطلاع دارم کسی این کتاب را نخوانده و هیچ اثری از آن در ادبیات 50 ساله ما دیده نمی شود.
داوری اردکانی نخستین مقاله علمی درباره جمعیت را نوشته مرحوم نجم الملک معرفی کرد و افزود: در مقدمه گزارش این اثر نخستین سرشماری تهران اشاره شده که این اثر یکی از مقالات خواندنی است اما من نمی دانم این مقاله در جایی خوانده شده یا نشده یا مورد استفاده قرار گرفته یا نگرفته است.
وی اثر دیگری که قابل تفکر و تعقل است را کتاب اقتصاد محمدعلی فروغی خواند و گفت: این اثر کتاب درسی است که برای دانشجویان مدرسه سیاسی نوشته شده بود و دانشجویان آن زمان این کتاب را خواندند اما من اثری از آن نمی بینم و تنها مرحوم عظیمی در پایان عمر خود این کتاب را چاپ کرد.
رییس فرهنگستان علوم با اظهار تاسف از اینکه ما علم را از اروپا اقتباس کردیم بدون آنکه بدانیم چه نیازی بدان داریم یعنی با مسئله علم را اخذ نکردیم، بیان کرد: آنچه مهم است این است که علم مسئله باشد وگرنه انبار کردن علم برای جامعه و کشور علم نمی شود؛ یکی از مشکلات ما تقسیم شدن به تقسیم بندی هایی است که اروپا دارد. هرچند این تقسیم بندی های اروپا نادرست و غلط نیست اما باید مورد تامل واقع شود.
وی یکی از مسایلی که هم مفید و هم گمراه کننده است را تقسیم کردن پژوهش به نظری و کاربردی دانست و گفت: اگر کسی علم نظری می خواهد برود و کتاب کانت و ارسطو را بخواند؛ ما علم نظری نداریم آیا علم پزشکی یا فیزیک نظری است یا خیر؟ به نظر می رسد همه علوم کاربردی هستند هرچند اگر کاربردی را به معنای مصرف امروزی بگیریم این سخن دیگری است اما اگر مقصود را در این باره کسب راه حل مفید بدانیم این امر نیز چیز دیگری است.
داوری اردکانی با تاکید دوباره بر اینکه علم پاسخ به مسئله است، اذعان کرد: در کشور ما به برکت انقلاب، دانش توسعه یافت اما هنوز مشکلاتی در کشور باقی است که جای کار دارد به هر حال علم در سرزمین ما توسعه پیدا کرده و ما پزشکان شایسته، مهندسان بزرگ، دانشمندان گرانقدر علوم پایه و علوم انسانی داریم که این دانشمندان شایسته و قابل تقدیر هستند.
رییس فرهنگستان علوم با اظهار تاسف از اینکه جامعه ما علوم انسانی را به رسمیت نمی شناسد و به آن اهمیت نمی دهد، ابراز کرد: ما هنوز نمی دانیم علوم انسانی چه هستند، چه می کنند و چرا هستند و عده ای این علوم را علوم نظری می دانند که تنها باید آموخته شوند.
وی اضافه کرد: اگر علوم را به بی فایده و بافایده تقسیم کنیم ارسطو معتقد بود الهیات اشرف علم علوم است لذا ما به فردوسی و امثال او نیاز داریم و باید بدانیم تمامی علوم برای رفع نیاز است.
این چهره برجسته فلسفه کشور با اظهار تاسف دوباره از اینکه علوم انسانی برای جامعه ما جایگاه خاصی ندارد، بیان کرد: پژوهش های این علوم تقریبا همزمان با تاسیس موسساتی که پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از ادغام آنها به وجود آمده، صورت گرفت.
این فیلسوف در ادامه با طرح این سوال که آیا ما نیاز نداریم که بدانیم جامعه مان چه مشکلات و عیب ها و از هم گسیختگی ها داشته و چه خطراتی آن را تهدید می کند، بیان کرد: سبکی که مطالعه می کنیم به سبک مستشرقان است که پژوهش انجام دادند اما ما هنوز علوم انسانی را نمی شناسیم و تنها به دلیل آنکه اروپا این علم را داشته ما نیز خواستیم این علوم را داشته باشیم اما نمی پرسیم چرا در هاروارد گروه تاریخی یکی از بزرگترین گروه های این دانشگاه بوده و یا اینکه ژاپن که تا 15 سال گذشته تنها کشور توسعه یافته آسیا بود چرا همه آثار ادبی، فرهنگی و علوم اجتماعی فردی را به زبان ژاپنی ترجمه کرد آیا آنها بیهوده کاری کردند که در علم و تکنولوژی پیشرفت کردند؟
رییس فرهنگستان علوم ایران در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: علوم انسانی به ما می آموزد کجا و کی چه باید انجام دهیم. در این راستا باید پژوهش هایی انجام گیرد و بدانیم علم باید در کجا قرار گیرد و تکنولوژی چه باید بکند و تکنولوژی مقدم کدام است؛ در حقیقت علوم انسانی می تواند نیازهای کشور را شناسایی کرده و به ارایه راه حل های آن بپردازد.
نظر شما