خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: پس از توافق هسته ای نوع تعامل و ارتباط کشورهای دنیا با ایران تغییر کرد و در این میان بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی خواستار عقد قراردادهای تجاری و اقتصادی با ایران و سرمایه گذاری در بازار ایران شده اند. در این میان چین هم تلاش دارد تا در این عرصه از سایر رقبای خود عقب نماند و چندی است رغبت چینی ها به انعقاد قرارداد سوآپ ارزی با ایران افزایش پیدا کرده و مقدمات این تفاهم نیز در دست بررسی است.
بنابراین گزارش، سوآپ ارزی عبارت از خريد نقدی ارز و فروش همان ارز در بازار سلف ارز و برعكس است. به عبارت ديگر، انجام ۲ معامله ارزی در يك زمان؛ اما با سررسيد‌های مختلف را سوآپ ارزی می‌گویند، یعنی همان خريد نقدی ارز و فروش وعده‌دار همان ارز يا خريد وعده‌دار ارز و فروش نقدی همان ارز در واقع، با سوآپ ارز، خطر تغييرات نرخ ارز از بين می‌رود و این روش، موجب بيمه معاملات ارزی می‌شود. اصولا سوآپ ارز بين بانک‌های مركزی كشورها طبق قراردادهای قبلی انجام می‌شود و بدين ترتيب معاملات سوآپ بانک‌های مركزی اين امكان را می‌دهد تا نسبت به حفظ نرخ برابری ارز اقدام كنند؛ لذا سوآپ ارز يک نوع استقراض ارزی هم به شمار میآید.
این گزارش می افزاید: در همین رابطه مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین گفتگویی با مهر داشته و بیان کرده است که: "سوآپ ارزی یک کار تکنیکال بانکی است که با توجه به تغییراتی که چین در حوزه اقتصادی خود دنبال می‌کند، قرار است با ایران صورت دهد، این در شرایطی است که چین به تازگی موفق شده پول ملی خود را جز ارزهای معتبر دنیا قرار دهد و همانطور که یورو، دلار، فرانک یا ین در بازارهای دنیا به عنوان ارزهای معتبر، معامله می‌شود، یوآن نیز قابلیت معامله در بازارهای دنیا را به عنوان یک ارز معتبر دنیا دارد. بر این اساس، چین ارتباطات خود را با برخی کشورها شروع کرده تا پول ملی خود را با آنها در انجام معاملات تجاری، مبادله کند. در همین رابطه برای بخشی از تجارت با ایران نیز دو مدل ترسیم کرده که یکی از آنها سوآپ ارزی است به نحوی که این کشور قرارداد سوآپ ارزی با ایران منعقد کند و از یک طرف ارزی بگیرد و از سوی دیگر، برای مبادله با سایر کشورهای دنیا، یوآن تحویل دهد البته سوآپ ارزی فعلا در حد حرف است و باید ساز و کارهای لازم برای عملیاتی شدن آن را اجرایی کرد اما به هرحال ورود چین به حوزه سوآپ ارزی، به این دلیل است که این کشور بعد از تحریم و با توجه به سیاست‌های خود که روز به روز در حال گسترش است و می‌خواهد قدرت اقتصادی خود را در دنیا دیکته کند و در مقابل آمریکا و پول ملی آن یعنی دلار، بایستد اما تا زمانی که سوآپ ارزی در سیستم بانکی ایران جا بیفتد، راه درازی در پیش است. سوآپ ارزی مدل‌های مختلفی دارد که باید دید چین در معاملات و تعاملات آتی خود با ایران، چه مدلی از آن را برای اجرا در دستور کار قرار خواهد داد."
این گزارش می افزاید: چین تاکنون با بیش از ۳۷ کشور دنیا قرار داد سواپ ارزی داشته است که بر اساس اقدامات صورت گرفته قرار است با ایران نیزتبادل دوجانبه ارزی در دستورکار قرارگیرد.
یادآور می شود: سوآپ ارز انواعی دارد؛ در 1990، معمول‌ترین شکل سوآپ، سوآپ ارز ثابت- ثابت (fixed-for-fixed) بود که به‌صورت سوآپ Plain Vanilla (رایج‌ترین نوع سوآپ) شناخته می‌شد. تحت این سوآپ ارز، گردش نقدینگی سوآپ براساس گردش نقدینگی آتی دو ارز متفاوت است. یک شکل معمول دیگر از سوآپ، سوآپ ارزی ثابت-شناور (fixed-for-flow) است. تحت این قرارداد، یكی از جریان‌های پرداخت در نرخ ثابت، در یك ارز قرار گرفته، در حالی‌که جریان پرداخت دیگر، براساس نرخ شناور ارز دیگر قرار میگیرد. یکی دیگر از انواع سوآپ، سوآپ ارز شناور-شناور (flow-for-flow) است. در این حالت هر دو طرف جریان پرداختی براساس نرخ‌های شناور ارزهای مورد قرارداد است. بدین معنا که نرخ مورد توافق معامله‌گران عبارت است از نرخ زمان سررسید معامله. یک نوع دیگر از سوآپ ارز که بسیار شایع و معمول است، سوآپ ارز غیرهمسان (Cross-Currency Swap) است و آن توافقی است برای سوآپ نرخ بهره ثابت در یك ارز، با نرخ بهره متغیر در یك ارز دیگر.
سوآپ با شروع از معامله سلف (Forward-Starting Swap)؛ در این نوع سوآپ، برگه بهادار سلفی، با نرخ امروز سوآپ نرخ بهره یا یك بدهی كه در آینده پدید یا فروخته می‌شود، قفل شده و فروخته می‌شود. مؤسسه‌هایی كه بخواهند اوراقی را با نرخ بازده ثابت در آینده منتشر كنند، می‌توانند از این نوع سوآپ استفاده كنند.
سوآپ نرخ بازده كل ( Total Return Swap or Total Rate Of Return Swap: TRORS)؛ قراردادی است كه در آن، دو طرف معامله، یك دارایی را به‌صورت دارایی پایه یا معیار انتخاب می‌كنند؛ پس از آن قرار می‌گذارند كه یكی از طرفین بهره متعلقه به آن دارایی پایه و هر نوع افزایش ارزش آن دارایی یا كاهش ارزش دارایی مربوطه را صاحب شود، در عین حال، طرف مقابل نیز وجوه ثابت یا شناوری را از طرف مقابل دریافت می‌كند؛ كه به‌طور معمول هم هیچ‌گونه ارتباطی با دریافتی‌های طرف نخست ندارد.در حقیقت، این نوع سوآپ، به طرف دوم اجازه می‌دهد تا دارایی‌اش را در برابر نوسان‌های ارزش، پوشش دهد و طرف نخست نیز می‌تواند بدون اینكه دارایی را وارد ترازنامه‌اش بكند، از عایدات اقتصادی آن بهره‌مند شود.
دو کارکرد اصلی در استفاده از سوآپ بازده کل مترتب است.
1. کاهش ریسک اعتباری دارایی پایه از راه انتقال بازده کل به خریداران سوآپ؛
2. کاهش ریسک بازار دارایی پایه فروشنده سوآپ از راه جبران زیان کاهش ارزش دارایی پایه به‌وسیله خریدار سوآپ. علاوه‌براین چند منفعت دیگر در استفاده از این نوع به‌جای خرید دارایی پایه برای سرمایه‌گذار مترتب است:
· لازم نیست تا خریدار سوآپ شخصا درباره تأمین مالی خرید دارایی پایه اقدام کند و در عوض مبلغی را به فروشنده سوآپ در ازای دریافت بازده کل ناشی از دارایی پایه می‌پردازد.
· خریدار سوآپ می‌تواند از بهترین اقدام فروشنده سوآپ در تهیه دارایی پایه نفع ببرد.
· خریدار سوآپ در معرض همان میزان خطر اقتصادی ناشی از یک سبد متنوع از دارایی‌ها در یک معامله سوآپ است که در معامله‌های بازار نقدی به‌دست میآید. به این وسیله سوآپ بازده کل نسبت به بازار نقد، ابزار بسیار مؤثرتری خواهد بود.
· خریدار سوآپ، خرید یک دارایی، همزمان با ریسک اعتباری مثل اوراق قرضه شرکتی در بازار را مشکل مییابد؛ از سوی دیگر خریدار سوآپ در برابر دریافت بازده کل دارایی پایه در معرض دو ریسک اعتباری یا نکولِ فروشنده سوآپ و ریسک تغییر نرخ سود قرار میگیرد.
سوآپ دارایی (Equity Swap)؛ در این سوآپ، جریان‌های نقدی آینده بین دو طرف برای مدت مشخصی مبادله می‌شود. یكی از این دسته جریان‌های نقدی، نوعاً بهره‌ای است كه بر دارایی پایه (ممكن است مبلغی پول باشد) بار می‌شود. دسته دیگر، جریان‌های نقدی، به عملكرد شاخص سهام در بازار بورس اوراق بهادار مربوط است. به این معنا كه یكی از طرفین جریان‌های بهره‌ای دارایی پایه را صاحب می‌شود و طرف دیگر تغییرهای ارزش شاخص بورس اوراق بهادار در مدت زمان مورد توافق را به‌دست می‌آورد.
سوآپ نكول اعتباری (Credit Default Swap: CDS)؛ این سوآپ، پركاربردترین مشتقه اعتباری است. این قرارداد توافقی است كه طی آن، طرف خریدار، اجرتی را به‌صورت دوره‌ای به طرف فروشنده در برابر تعهد وی به پرداخت مبلغ مشخصی در آینده و در صورت بروز حادثه‌ای مورد توافق (مانند نكول)، پرداخت می‌کند. این قرارداد، مانند بیمه است كه طی آن، صاحبان دارایی‌ها آنها را در ازای مبلغی به‌صورت دوره‌ای بیمه می‌كنند. تفاوت اصلی بین "سوآپ نكول اعتباری" و "سوآپ نرخ بازده كل" در این است که سوآپ نكول اعتباری از دارایی، در برابر بروز یك اتفاق خاص، محافظت می‌كند؛ در حالی‌كه "سوآپ نرخ بازده كل"از دارایی در برابر كاهش ارزش احتمالی آینده آن محافظت می‌كند. به‌عبارت دیگر در حالی‌كه CDS به‌صورت ابزار مشتقه اعتباری مطرح است، TRORSهیچ‌گاه به‌صورت یك مشتقه اعتباری مطرح نیست.
سوآپ با سررسید ثابت (Constant Maturity Swap: CMS)؛ سوآپ با سررسید ثابت یا (CMS) یك سوآپ جهت تأمین منابع مالی است كه به خریدار آن این امكان را می‌دهد تا بتواند مدت زمان مشخصی را به‌صورت دوره دریافت جریان‌های نقدی در خلال معامله خود مشخص كند. سوآپ با سررسید ثابت در مقابل نقطه‌ای در منحنی تغییرهای قیمت سوآپ، مربوط به یك قیمت اعلام‌شده دوره‌ای، ثابت می‌شود.
سوآپ تفاضلی (Differential Swap)؛ نوعی سوآپ نرخ بهره است؛ که طی آن، نرخ بهره در یک ارز با یک نرخ بهره متغیر در یک ارز خارجی معاوضه می‌شود. برای مثال ممکن است پرداخت‌هایی که براساس نرخ لایبور پوند انگلیس صورت میگیرد، با پرداخت‌هایی که براساس نرخ لایبور دلار آمریکا صورت می‌پذیرد، معاوضه شوند (که البته همراه با یک حاشیه سود و زیان خواهد بود).
سوآپشن (Swaption)؛ سوآپشنها ابزار جدیدی از ابزارهای مهندسی مالی برای کنترل ریسک نرخ بهره محسوب میشوند و در واقع یک نوع حفاظت از نرخ بهره بلندمدت است. به‌عبارت دیگر سوآپشن یک حق اختیار ورود به سوآپ نرخ بهره در بلندمدت است. طرفین قرارداد سوآپ از این قرارداد به‌منظور دوری از ریسك‌های موجود در بازار استفاده می‌كنند.اما گاهی پیش میآید كه فردی به‌طور قطع نمی‌داند كه دارایی وی در معرض ریسك قرار میگیرد یا خیر. در چنین مواقعی، وی می‌تواند به حضور در قرارداد "سوآپشن" اقدام كند. در حقیقت این قرارداد به دارنده آن، این امتیاز را می‌دهد تا بتواند اختیار ورود به یك قرارداد سوآپ نرخ بهره را در آینده داشته باشد.
نظر شما