خبرگزاری شبستان: آیت الله حیدر علی جلالی خمینی، امام جماعت مسجد احمدیه نارمک هستند که مسئولیت روحانیت و حوزه علمیه شرق تهران را بر عهده دارند. ایشان از اولین روزهای دهه ۱۳۴۰ فعّالیت‌های مذهبی و سیاسی خود را در منطقه شرق تهران آغاز کردند. وی تحصیلات ابتدایی را در شهر خمین گذرانده و مقداری از دروس مقدماتی حوزه را در آن شهر به اتمام رسانده و بعد به قم مشرف شدند. در ابتدای ورود به قم به محضر امام خمینی(ره) رسیدند و از آن تاریخ مورد لطف و مرحمت امام خمینی (ره) قرار گرفتند و پس از طی دروس مقدمات در درس سطح حضرات آقایان حاج شیخ جواد تبریزی و آقایان مشکینی و سلطانی طباطبایی شرکت کرده و پس از پایان دوره سطح در درس خارج فقه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی به مدت ۴ سال شرکت کرده و هم زمان با درس آیت الله بروجردی، در دروس فقه و اصول حضرت امام خمینی (ره) شرکت کرده و هم چنین در دروس فلسفه علامه طباطبایی کتاب ( اسفار و شفاء ) شرکت می کردند و مقداری از دروس سطح را در آن شهر مقدس تدریس کردند.
هم زمان با شروع نهضت و انقلاب و بنابه درخواست جمعی از اهالی شرق تهران از حضرت امام (ره) و به دستور امام به عنوان نماینده حضرت خمینی امام (ره) به تهران منتقل شده و امامت مسجد احمدیه نارمک را عهده‌دار شدند. بعد از انتقال ایشان به تهران در ادامه حرکت حضرت امام خمینی (ره) و نهضت امام با توجه به قلّت مساجد در منطقه شرق تهران ایشان اولین برنامه خودشان را ساختن مساجد قرار دادند که بعد از ساخت مساجد عمدتاً شاگردان حضرت امام (ره) در این مساجد به عنوان امام جماعت مشغول به فعّالیت شدند.
اوّلین مسجدی که بنیان‌گذاشته شد در فلکه دوم تهرانپارس بود که در آن منطقه هیچگونه مسجدی وجود نداشت ایشان با توّسل به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و درخواست کمک از مردم این منطقه موفّق به ساخت مسجد شدند. البّته ناگفته نماند که رژیم پهلوی نسبت به ساختن مسجد در تهرانپارس بسیار حساس بود لذا ساواک با توجه به پسوند فامیلی ایشان که خمینی بود تبلیغ مي‌کرد که ایشان خمینی است و قصد دارد برای امام خمینی (ره) در منطقه تهرانپارس پایگاهی تأسیس کند ولی با استقامت ایشان مسجد ساخته شد و وضعیت آن منطقه از لحاظ فساد و فحشاء تغییر کرد. البته ساواک در این مسیر مشکلات زیادی بوجود آورد که با ارشادات حضرت امام خمینی (ره) و ارجاع کلنگ زنی مسجد به حضرت ایت‌الله العظمی خوانساری مشکلات مرتفع شد و مسجد ساخته شد.
بعد از پیروزی انقلاب هم همراه با امام (ره) تلاش و سعی ایشان بر این بود که امور مربوط به انقلاب اسلامی به صورت شایسته پی گیری شود. نماینده امام خمینی(ره) در حج، نماینده و امام جمعه امام خمینی(ره) در شهر خمین به مدت 20 سال و برگزاری جلسات با علما و روحانیون به صورت هفتگی با تاسیس حوزه علمیه بخش دیگری از فعالیت ها و خدمات آیت الله جلالی خمینی بوده است که می توان به آن اشاره کرد.
جایگاه مسجد در دین مبین اسلام، ویژگی های مسجد موفق و خاطراتی از امام خمینی(ره) بخشی از موضوع گفتگوی خبرنگار مسجد و کانون های مساجد شبستان با آیت الله جلالی خمینی است که از نظرتان می گذرد.
- حاج آقای جلالی خمینی در صدر اسلام مساجد يكي از مهم‌ترين پايگاه‌هاي مردم به شمار می رفتند و تقريبا تمام امورات مهم در مساجد صورت مي‌گيرد با اين فرض اكنون جايگاه مسجد كجاست؟
هر جامعه ای اگر بخواهد پیشرفت کند سه پایه اساسی را باید مورد توجه قرار دهد، رهبریت که با پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) است و در زمان غیبت با ولی فقیه جامع الشرایط است ،دوم قانون که بهترین قوانین ما در حال حاضر قرآن است، سومین محور پایگاه مهمی به نام مسجد است. زیرا که در مسجد باید مفاهیم قرآن تعلیم داده شود. نقش مسجد از گذشته تاکنون به اندازه ای مهم بوده است که امام خمینی (ره) فرمودند: «مسجد، سنگر است، سنگرها حفظ کنید.».
این مکان بهترین و مقدس ترین و پاکیزه ترین و طاهرترین مکان روی زمین به شمار می رود که باید مرکز تعلیم، تربیت و اتحاد مسلمانان باشد و احکام قرآن در مسجد برای مردم تبیین شود. به نظر من در مسجد باید دوست و دشمن مورد رصد قرار گیرند. انقلاب اسلامی ایران هم از مساجد نشات پیدا کرده است. اگر مساجد نبودند این انقلاب به دست نمی آمد
امروز نسل جوان در معرض تهدیدات استکبار جهانی قرار دارند.به فرموده مقام معظم رهبری، دشمن امروز با ابزار سخت با ما جنگ نمی کند، بلکه با استفاده از ابزار نرم با ما مقابله می کند. زیرا که دشمن در هشت سال دفاع مقدس، جنگ لبنان، غزه و سوریه شکست خورده است و بعید است که با ابزار جنگی وارد عمل شود. دشمن با تبلیغات نرم افزاری، مسایل فرهنگی و ماهوارها و کار فرهنگی وارد عمل شده است ما نیز باید با برنامه های فرهنگی قوی با دشمن مقابله کنیم. اگر جوانان را به مسجد جذب نکنیم، دشمنان به پایگاههای خودشان جذب شان می کنند و به راه انحراف و فساد می برند. بنابراین مساجد باید بیدار باشند و بدانند امروز دشمن با رسانه و ماهواره و فناوری های ارتباطی تلاش می کند به هر روشی، مساجد را از حضور مسلمانان خالی کند و به ایجاد اختلاف میان آنها بپردازد.
-اشاره داشتید به این موضوع که انقلاب اسلامی ایران نشات گرفته از مساجد است و استمرار انقلاب از طریق مساجد امکان پذیر است؟ به نظر شما مساجد چگونه می توانند نقش استمرار بخشی خود را به خوبی ایفا کنند؟
در این زمینه عوامل متعددی نقش دارند مهم تر از همه نقش امام جماعت مسجد به عنوان مدیر مسجد است. امام جماعت باید مدیر، مدبر، با اخلاق، عالم و با تقوا باشد و بتواند مردم را به مسجد جذب کند.
هیئت مدیره مسجد در این زمینه نقش بسیار مهمی می توانند ایفا کنند آنها باید افرادی بلندنظر باشند و بتوانند برنامه ها مسجد را به نحو احسن برنامه ریزی کنند به عنوان مثال در مناسبت ها اگر قرار است برنامه ای برگزار و سخنرانی به مسجد دعوت شود فردی را به مسجد دعوت کنند که مردم بهره کافی از سخنان آن خطیب ببرند و پاسخگوی سوالات جوانان باشد.
امروز دنیای استکبار شبهات بسیاری را مطرح می کند تا به انقلاب و اسلام ضربه وارد کند لذا مساجد باید بسیار فعال باشند.
اگر می خواهیم مساجدمان جاذبه مند و استمرار بخش انقلاب اسلامی باشد، باید فعال باشند. از جمله اینکه مسجد باید صندوق قرض الحسنه ای برای حل مشکلات مردم داشته باشد و صندوق خیریه ای نیز برای کمک به خانواده های بی سرپرست تشکیل دهد.
قبل از انقلاب کارکرد مسجد تنها برای اقامه نماز افراد سالخورده بود اما بعد از انقلاب بسیاری کارکردهای مسجد در ابعاد مختلف فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی احیا شد. یکی دیگر از عوامل فعال بودن مسجد، کتابخانه مسجد است اگر مسجد به داشتن امکاناتی همانند کتابخانه مجهز باشد می تواند پاسخگوی نسل جوان باشد.
امام جماعت می تواند مسجد را فعال کند اما در این زمینه تنها مدیریت امام جماعت کافی نیست بلکه امام جماعت نیازمند حمایت دولتی هم است. ما نمی گوییم روحانیت و مساجد دولتی باشند که امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری مخالف این موضوع بودند. بلکه باید بسترها را دولت فراهم کند.
ساخت و ساز مسجد باید در کشور مورد توجه قرار گیرد زیرا که ما با کمبود مسجد در اقصی نقاط کشور بویژه تهران مواجه هستیم.
امام خمینی(ره) معتقد بود مردم نیازی به قیم ندارند
- فرمودید که یکی از عوامل موفقیت یک مسجد، امام جماعت مسجد است، به اعتقاد شما امام جماعت باید سیاسی باشد یا خیر؟ حد و حدود دخالتش در امور سیاسی باید تا چه اندازه ای باشد؟
بنده معتقدم امام جماعت باید سیاسی و عالم به سیاست باشد تا مردمی که به مسجد می آیند به مسائل روز آگاهی پیدا کنند. اگر امام جماعت کاری به کار سیاست نداشته باشد و فقط در مسجد نماز بخواند و چند مسئله شرعی بگوید، به وظیفه خود به خوبی عمل نکرده است.
به اعتقاد بنده، امام مسجد باید به مسائل روز کشور و دنیا اشراف داشته باشد و در این زمینه نقش آگاهی بخشی برای مردم ایفا کند، اما نباید در جناح بندی های سیاسی وارد شود زیرا جناح ها برای نفع خودشان فعالیت می کنند.بنابراین امام مسجد نباید در هیچ جناحی خودش را دخالت دهد و وارد دسته بندهای سیاسی شود و در این زمینه برای مردم اظهار نظر کند زیرا به نظر من وارد شدن در جناح بندی های سیاسی موجب اختلاف در مسجد می شود. امام خمینی (ره) در این زمینه فرمودند: «مردم نیاز به قیم ندارند همه چیز را خودشان می دانند.»
در زمان تشکیل حکومت هم همین شاگردان بودند که بار اصلی کارها را بر دوش گرفتند
- شما از شاگردان نزدیک امام خمینی(ره) بودید، به نظر شما شاگردان امام چه سهمی در پیاده شدن افکار ایشان داشتند؟
امام خميني(ره) هدف خود از انقلاب را زنده نگهداشتن اسلام و كمك به محرومان مي دانستند. مبارزات امام خميني(ره) در دوران ستمشاهي، نقش بي بديل آن حضرت در انقلاب و تحولات جهاني ستودنی و حركت امام (ره) يك حركت جهاني بود.
به نظر من یکی از اصلی‌ترین نقاط قوت و رمز پیروزی امام خمینی(ره) بعد از شخصیت منحصر به فرد ایشان همین شبکه گسترده شاگردان ایشان است. ایشان طی دهه سی تا سال ۴۲ اقدام به پرورش شاگردان زیادی کردند. جلسه درس ایشان هم معروف بود. یعنی جلسات درس شاگردپرور بود. صدها نفر از فضلای معروف حوزه شاگرد درس ایشان بودند و طی این سال‌ها تحت تأثیر روحیات منحصر به فرد ایشان قرار گرفته بودند. پس از تبعید حضرت امام(ره) همین شبکه منسجم شاگردان ایشان توانستند بار اصلی مبارزه در داخل کشور را بر دوش بگیرند.
بنده همان سال ۴۲ به تهران آمدم. در طی همین سال‌ها نزدیک به ۱۰ نفر از شاگردان امام که در درس با آنها آشنا شده بودیم را به تهران دعوت کردم و هر یک در مسجدی مشغول فعالیت‌های دینی و مبارزاتی شدند.
به یاد دارم اواخر دهه چهل بود که شهید مطهری از شاگردان امام که ساکن تهران بودند ازمن دعوت کردند. بنده از شرق تهران، مرحوم انواری از غرب تهران و برخی دیگر از جمله آیت الله خامنه‌ای، رفسنجانی و… . ما جلسات منظمی داشتیم که در این جلسات مسائل مبارزاتی مطرح می‌شد و هرگاه امام اعلامیه‌ای صادر می‌کردند بلافاصله تکثیر و در کمترین زمان توسط اعضای همین جلسه در مناطق مختلف تهران توزیع می‌شد.
به برکت تبعید برخی دیگر از یاران امام همین دیدگاه‌های امام در مناطق دورافتاده کشور تبلیغ می‌شد. پس یکی از اقدامات بسیار مهم حضرت امام تربیت شاگردان فعال و انقلابی بود که علی‌رغم حضور ایشان در خارج از کشور، مسائل مبارزانی توسط آنها پیگیری می‌شد.
در زمان تشکیل حکومت هم همین شاگردان بودند که بار اصلی کارها را بر دوش گرفتند. در روزهای نخستین انقلاب بود که من واقعا مضطرب بودم که کارها چگونه خواهد شد. مگر کشورداری به این سادگی است؟ چه کسی کارها و مسئولیت‌ها را بر عهده خواهد گرفت؟ که خوشبختانه شاگردان امام در کنار ایشان بودند.
- حضرتعالی سالیان سال است که امام جماعت مسجد احمدیه نارمک یکی از مساجد فعال در شرق تهران هستید در مورد برنامه هایی که در این مسجد برای اقشار مختلف جامعه برگزار می شود، توضیحاتی بفرمایید؟
ما در جوار مسجد احمدیه حوزه علمیه ای داریم که قریب 250 طلبه در آن تحصیل می کنند.بنده 52 سال است که با حمایت هایی که امام خمینی (ره) از ما داشتند این حوزه علمیه را در کنار مسجد راه اندازی کردم که امروز یکی از حوزه های علمیه بالنده ای است که طلبه های بسیاری در آن مشغول به تحصیل هستند. این حوزه علمیه از تمامی مزایا و امکانات مورد تایید حوزه علمیه قم برخورداراست و با تأسیس مجتمع فقهی پژوهشی حوزه در سال 1386 پژوهشکده‌ای برای پاسخ به سوالات و شبهات دینی جوانان در این حوزه برقرار شده است و هم چنین امکان استفاده از کتاب‌خانه‌های مستقل این حوزه برای خواهران و برادران خدمات فراهم است.
به اعتقاد من باید حوزه های علمیه را به علم روز مجهز کنیم تا طلابی که در این حوزه ها مشغول به تحصیل هستند بعدها به عنوان امام جماعت در مساجد مشغول به فعالیت شوند. البته این نیازمند حمایت ها و سرمایه گذاری بیشتر از حوزه های علمیه است.
به غیر از برنامه های گسترده ای که در حوزه علمیه وابسته به مسجد برگزار می شود، برنامه های متنوع فرهنگی، مذهبی، اخلاق، دعای ندبه، توسل، سخنرانی در طول هفته در مسجد احمدیه برگزار می شود. روزهای دوشنبه برای طلاب درس اخلاق برگزار می کنیم و این دورس به صورت کتابی تحت عنوان گنجینه اخلاق آماده و پس از تدریس به صورت کتاب منتشر و در اختیار طلاب و علاقه مندان قرار می گیرد.
- به نظر شما مساجد همان کارکردهایی که در گذشته داشتند را امروز هم دارند به عنوان مثال در گذشته مراسم های عقد و ازدواج در مسجد برگزار می شد، امروز هم همین طور است؟
اینکه بگوییم همه کارکردهای سابق مسجد فراموش شده است صحیح نیست و من این صحبت شما را قبول ندارم. امروز هم بسیاری از مراسم های عقد در مساجد برگزار می شود، در مسجد احمدیه نارمک هفته ای نیست که کسی برای انجام مراسم عقد به این مسجد و به من مراجعه نکند. مضاف بر آن برخی که می خواهند به دین اسلام مشرف شوند در مسجد حضور می یابند و آیین تشرف به اسلام را در مسجد به جا می آورند.
-در پایان نکته و رهنمودی اگر دارید بفرمایید؟
امروز ما باید کمر همت را ببندیم، دشمن و وهابیت برای به انحراف کشیدن جوانان وارد عمل شده است بنابراین این وظیفه ما است که مساجد را آباد کنیم و با سعه صدرو برخورد خوب زمینه ساز حضور جوانان در مسجد شویم.
جای تاسف است کسی 50 سال همسایه مسجد است و در مسجد حضور نمی یابد. در روایت ها آمده است، نماز کامل نیست و ثواب ندارد برای همسایه مسجد مگر آنکه در مسجدنماز بخوانند هر چقدر اجتماعات و مساجد قوی تر باشند پیروزی و موفقیت ما در دنیا بیشتر است.
نظر شما