شبکه های اجتماعی سازنده اما آسیب زا

به گزارش خبرنگار شبستان: فناوری های نوین به شرط اینکه شیوه استفاده صحیح از آنها را بدانیم ابزار بسیار مفیدی برای زندگی افراد محسوب می شوند این در حالی است که دولت ،مراکز فرهنگی و رسانه ملی نیز باید قبل از ورود یک تکنولوژی مانند کشورهای اروپایی استفاده درست از آن را فرهنگ سازی کنند ولی متاسفانه در کشور ما حتی بعد از ورود یک تکنولوزی هم  تلاشی برای فرهنگ سازی صورت نمی گیرد چه رسد به اینکه قبل از ورود آن چنین اقدامی کنند.

امروزه شبکه های اجتماعی در گوشی های موبایل مانور می دهند و اغلب افراد جامعه به ویژه جوانان در عضویت حداقل یک شبکه هستند. متاسفانه با بررسی  های صورت گرفته مشخص شده است بیش از حدود ۵۰% از موجودیت این شبکه ها به طنزهای هدفدار، شوخی های بی معنی ،عکس ها و فیلم های غیرمتعارف و ترانه های غربی وابسته است.افرادی که در این شبکه ها  عضو می باشند یا به صورت انفرادی و یا گروهی خود را سرگرم می کنند برخی شبکه ها متشکل از دوستان است و بعضی دیگر بطور ناشناس عضو گیری می کنند که خطر و آسیب دسته دوم به مراتب بیشتر احساس می شود.

یکی از آسیب های جدی در زمان حال این است که بعضی اعضاء و یا اغلب کسانی که در این شبکه ها عضویت دارند ادعای باسوادی می کنند و این به خودی خود خطرناک است چه رسد به اینکه این افراد به ظاهر باسواد تحت الشعاع اهداف شوم و پلید این شبکه ها نیز قرار گیرند.

در این خصوص حجت الاسلام پوریانی ،مدیر مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار شبستان  می گوید: شبکه های اجتماعی نظیر وایبر، واتس آپ و  ... هم کارکردهای مثبت و مفید دارند و هم منفی و نامطلوب، کارکرد مثبت این تکنولوژی ها، بُعد اطلاع رسانی و آگاهی بخشی آنها و ایجاد یک نوع تعامل و کنش میان افراد جامعه است که در پیشرفت آن نقش موثری می تواند داشته باشد.

کارکرد منفی شبکه های اجتماعی بیشتر پررنگ می شود

این روانشناس تصریح کرد: اما متاسفانه در جامعه ما کارکرد منفی این شبکه ها بیشتر بُلد و پررنگ است و بسیاری از جوک ها و به تمسخر گرفتن ها و نگاه های ناصحیح به مسائل و جهت گیری های نادرست در این فضا مطرح می شود و به نظر می رسد افراد آن آگاهی لازم و کافی را در خصوص این شبکه ها ندارند، یعنی اعضای خانواده و به ویژه نوجوان ها و جوان ها تحت تاثیر ابعاد منفی این شبکه ها قرار گرفته و در درازمدت مرزهای عفت و حیا و روابط انسانی از بین رفته و دریده می شود و شان و شئون و منزلت و جایگاه و موقعیت اجتماعی افراد سخیف می شود. بنابراین، استفاده صحیح از تکنولوژی باید در جامعه فرهنگسازی و نهادینه شود و افراد نسبت به آثار سوء آن باید آگاهی جمعی پیدا کنند، در غیر این صورت عامل تخریب کننده فضای مجازی نقش منفی را در تغییر و دگرگونی سبک زندگی افراد رقم خواهد زد.

حجت الاسلام پوریانی با بیان اینکه به نظر می رسد در سطح خرد و کلان باید برنامه ریزی در این راستا صورت بگیرد، عنوان کرد: رسانه ها به ویژه رسانه ملی، وزارتخانه های علوم، آموزش و پرورش و دستگاه های مدنی این فرهنگ سازی و آموزش صحیح را باید بر عهده گیرند تا جامعه در برابر آثار و  پیامدهای منفی استفاده از شبکه های اجتماعی واکسینه شود.

 در این خصوص مصطفی فروتن، روانشناس و محقق علوم رفتاری در گفتگوی اختصاصی به خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان می گوید: در صورتی که زندگی خانوادگی زوجین دارای چارچوب درستی باشد از شبکه های اجتماعی تأثیر نمی پذیرد.

 وی با بیان اینکه غیر خردمندانه است اگر بگوییم شبکه های اجتماعی عامل فروپاشی و افزایش طلاق میان زوجین است، تصریح کرد: در زندگی هایی که آبستن حوادث زیادی است و از چارچوب مناسب و صحیحی برخوردار نیستند شبکه های اجتماعی نقش کبریتی را بازی می کنند که باعث ایجاد انفجار در انبار باروت می شوند.بنابراین می خواهیم شفاف کنیم این شبکه های اجتماعی نیست که همه چیز را خراب می کند بلکه فقدان غنای کافی زندگی، فقدان مهارت های زندگی و صمیمیت و اصولی که رعایت آنها در زندگی زناشویی الزامی است، باعث می شود تا مولفه هایی مانند شبکه های اجتماعی تا حدی افزایش باید و در نهایت به جدایی زوجین منتهی شود.

همچنین سلمان کونایی، آسیب‌شناس علوم رفتاری نیز در این خصوص به خبرنگار اجتماعی شبستان با اشاره به آسیب‌های سایت‌های اینترنتی (همسریابی) گفت: در میان اغلب آقایان که از باب تفنن، سرگرمی و گذران زمان، وارد فضای مجازی می‌شوند اما زنان با یک نیت صادقانه و از باب اینکه فرصتی برای ازدواج پیدا کنند به فضای مجازی روی می‌آورند.

وی با بیان اینکه ورود آقایان به فضای مجازی از باب سرگرمی و تفنن بیانگر دامنه احترام‌گذاری و تعریف ارزش آنها برای کاربران بالقوه (زنان)است، اظهار کرد: بنابراین برخی از خانم‌هایی که با نیت پاک و محترمانه وارد سایت‌های همسریابی می‌شوند باید دقت داشته باشند که در این فضای مجازی می‌خواهند دنیای خود را با یک فرد دیگری تقسیم کنند، بنابراین باید حواس‌شان به مردهایی که از سر تفنن به سایت‌ها روی می‌اورند، باشند.

لزوم حفظ و مراقبت از فایل شخصی زنان در فضای مجازی

کونایی بر حفظ و مراقبت از فایل شخصی زنان در فضای مجازی تاکید کرد و افزود: یکی از موارد بسیار مهمی که خانم‌ها باید در فضای مجازی به آن توجه داشته باشند این است که مراقب فایل شخصی خود و قول و قرارهایی که می‌گذارند، باشند زیرا این آقایان از اینکه به فایل شخصی یا عکس شما دسترسی پیدا کنند هیچ ابایی ندارند و به بهانه‌های مختلف از جمله ازدواج و دوست‌شدن ،سعی می‌کنند با دست‌یابی به عکس یا سایر موارد محرمانه‌تان در اولین فرصت از شما سوءاستفاده کنند.

این آسیب‌شناس ادامه داد: بنابراین این‌گونه هم نباید تصور کنیم و بگوییم که هر آقایی در فضای مجازی سیر می‌کند، بدبین است و یا هر خانمی که به فضای مجازی ورود پیدا می کند با نیت پاک وارد می شود.

وی با اشاره به اینکه سوءاستفاده‌هایی از قبیل باج‌گیری و کلاه‌برداری از مهم‌ترین خطراتی است که در کمین کاربران فضای مجازی سیر می‌کنند، می‌باشد، تصریح کرد: بنابراین به مراودات و مفاد ارتباطی فضای سایبری نباید اعتماد کرد.

90درصد ازدواج های ناشی از فضای مجازی به طلاق می‌انجامد 

کونایی با بیان اینکه نخستین سایت همسریابی در ایران در سال 1379 توسط حجت‌الاسلام اردبیلی تحت عنوان وب‌سایت همسریابی و تشکیل خانواده راه‌اندازی شد، اظهار کرد: تحقیقات صورت‌گرفته از زمان راه‌اندازی این سایت‌ها در کشور مبنی بر این است که نزدیک به 90 درصد ازدواج‌هایی که در فضای مجازی صورت گرفته به طلاق انجامیده است.

راه حفظ سبک زندگی در شبکه های اجتماعی

سیدسعید زاهد زاهدانی، عضو انجمن جامعه شناسی بریتانیا (BSA) در گفتگو با شبستان با اشاره به تاثیرات شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی گفت: سبک زندگی بر اساس فرهنگ به وجود می آید و فرهنگ نتیجه همدلی و همفکری و همکاری یک گروه از مردم است.وقتی افرادی در یک جامعه همدل، همفکر و همکار شوند، گفته می شود فرهنگ واحدی به دست آورده اند؛ از سوی دیگر گاهی اوقات برای ورود عناصر جدید فرهنگی به یک مجموعه می توان از همکاری شروع کرد و گاهی از همفکری و گاهی از همدلی.

رییس کمیسیون جامعه شناسی اسلامی کنگره دائمی بین المللی علوم انسانی اسلامی اظهار کرد: بنابراین، ورود عناصر جدید به فرهنگ می تواند هم از طریق فکر باشد هم از راه تاثیرگذاری های قلبی و عاطفی و هم ایجاد زمینه های همکاری که وقتی تغییری در فرهنگ اتفاق افتد، سبک زندگی هم تغییر می کند.

وی تلاش شبکه های مجازی را در راستای ایجاد همدلی و همفکری با ارسال پیام و بحث های میان کاربران ارزیابی کرد و گفت: در این زمینه گاه کاربر در برابر مسائلی که مطرح می شود، قانع شده بنابراین در اینجا همفکری صورت می گیرد و گاه از نظر قلبی و عاطفی تحت تاثیر قرار می گیرد که در این صورت همدلی رقم خواهد خورد و اگر پس از آن زنجیره همدلی و همفکری کامل شود، یعنی همکاری را نیز به دنبال داشته باشد، تغییر در سبک زندگی رخ می دهد.