سازه ای چوبی اما مقاوم در برابر زلزله؛ تلفیقی از هنر و معماری نوین

 به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: مسجد چوبی که چندین سال قبل از سوی یکی از نوادگان آخوند خراسانی در نیشابور ساخته شده بود در واقع تلفیقی از هنر، صنعت و معماری نوین بود که از سوی مرحوم مهندس مجتهدی ساخته شد. فردی که سال های سال در ایالات متحده آمریکا به تحصیل پرداخته بود و در بسیاری از پروژه های معماری در آمریکا شرکت داشت.

خبرگزاری شبستان بعد از مصاحبه ای مفصل با هوشنگ میرزایی، مستندساز و کسی که از این مسجد مستندی با نام «سپیدار» را ساخته بود تصمیم گرفت تا با فرزند مرحوم مهندس مجتهدی مصاحبه ای داشته باشد.

محمدرضا مجتهدی، دانشجوی دکترای برنامه ریزی شهری است. آنچه که در ادامه می آید صحبت های او در مورد پدر و جریان ساخت مسجد چوبی است:

محمدرضا مجتهدی در گفت وگویی اختصاصی با خبرنگار شبستان در مورد فعالیت های پدرش، مرحوم مهندس مجتهدی گفت: پدرم متولد سال 1319 بود و از سن هجده سالگی به آمریکا مهاجرت کرد. او در دانشگاه برکلی مدرک تحصیلی خود را در رشته سازه های مقاوم در برابر زلزله می گیرد. البته پدر دو مدرک در رشته های خاک شناسی و البته پل سازی نیز داشت که تخصص او در ساخت پل های شناور و کابلی بود.

وی در ادامه می گوید: پدرم برای تحقیقات تکمیلی در سیر تحصیلات خود به آلاسکا شمالی ترین ایالات آمریکا می رود و در آنجا شروع به ساخت پل های خاصی برای شرایط یخ بندان می کند. پل سازی روی یخچال های قطبی شیوه خاصی داشت و پدر بابت ساخت آن پل ها در آنجا بسیار معروف شده بود.

فرزند مرحوم مجتهدی در بخش دیگری از صحبت های خود در مورد جریان برگشت پدر به ایران و تصمیم برای ساخت مسجد چوبی نیشابور ادامه می دهد: پدرم در سال 1361 به ایران بازگشت، درست در اوج جنگ و اتفاقا در جنگ هم شرکت کردند و به مدت کوتاهی کارهای مهندسی و پشتیبانی را انجام می دادند.

محمدرضا مجتهدی می افزاید: پدرم فردی میهن پرست بود. او بازگشت و در ملک پدری خود تصمیم به ساخت این مسجد گرفت، البته وقتی که پدرم به روستای محمدآباد آقازاده می آید، تمام املاک آنجا زمین های کشاورزی بود. به هرحال بعد از انقلاب سفید شاه و نابودی کشاورزی دیگر تمام سکنه رفتند و پدرم برگشت و در سال 1361 دوباره کار را از صفر آغاز کرد و نزدیک به دویست هکتار زمین را آماده سازی و شروع به کشاورزی کردند. ایشان سازه ای چوبی برای خودشان و برای خانه مسکونی اش ساخت که این جریان به سال 1366 بر می گردد یعنی قبل از ساخت دهکده و مسجد چوبی.

وی ادامه می دهد: این سازه که خانه مرحوم پدرم بود در واقع یک خانه سه طبقه چوبی مقاوم در برابر زلزله بود پدرم اصرار بر توسعه پایدار داشت و به دنبال آن بود که از محیط زیست حفاظت کند البته این مسئله را هم اضافه کنم که پدرم چندین سازه چوبی هم در جریان زلزله رامسر برای زلزله زدگان ساخت.

مجتهدی گفت: در حدود سال 1378 مسجدی که مرحوم آقازاده در روستای پدری ام بنیان نهاده بود و در واقع آخوند خراسانی آن را ساخته بود تخریب شد. پدرم خواست دوباره مسجد را بسازد. تفکر پدرم همواره آموزش محور بود لذا گفت می آیم و مسجد را می سازم ولی نه مسجدی معمولی بلکه مسجدی با روش و متد جدید تا مردم بدانند که می توانند خانه ای داشته باشند که 10 سال قبل آن خانه را کاشته باشند!(استفاده از چوب درختانی که خود کاشته اند) ضمن اینکه پدرم در ساخت جنگل های مصنوعی تلاش مضاعفی داشت. تمام تفکر او این بود که شما به عنوان انسان می توانید خانه خودتان را بکارید و هم از محیط زیست تان محافظ کنید.

فرزند مرحوم مهندس مجتهدی افزود: اما ایشان در سال 1387 از مجموع جنگل های مصنوعی که ساخته بود یک سری از درخت ها را اره و بعد این مسجد را ساخت که کلا ساخت مسجد شانزده ماه به طول انجامید. مسجدی که تفاوت بسیاری با سایر مساجد دارد، این مسجد چوبی است اما در برابر زلزله مقاوم است، اسکلت این مسجد با سایر سازه ها متفاوت است. مناره های آن به ستون وصل هستند. این سازه ها را فقط پدرم در سازه های پلی کابلی استفاده کرد.

محمدرضا مجتهدی تصریح کرد: پدرم برای ساخت این مسجد از سبک سازه هایی که مخصوص ساخت پل و و از طرفی سازه هایی که مخصوص ساخت سازه های مسکونی است استفاده کرد یعنی تلفیقی از این دو سازه و سازه های بخش های دیگر مسجد تماما چوب هستند. تنها تفاوتی که در این مسجد می بینیم مناره های آن است که چون در محور قائم و آزادی درجه ای در حد 15 درجه هستند وقتی بادهای شدید به آنها برخورد می کند نوک مناره ها تا هفت و نیم درجه به راست و چپ حرکت می کند اما هرگز کج نمی شود.

فرزند مرحوم مجتهدی در ادامه صحبت های خود گفت: بعد از ساخت مسجد پدرم مبادرت به ساخت یک کتابخانه در کنار مسجد داشت و چون تفکرش آموزش محور بود همواره تاکید داشت که باید هم دین داشته باشید و هم مطالعه کنید. آن کتابخانه ای که در مجاورت مسجد ساخته شد اسکلت دوبل دارد و این اسکلت در خود مسجد هم به کار رفته است اما ترکیب بندی اش تفاوت دارد، طبقه پایین کتابخانه مسجد یک موزه قرار دارد.

وی در ادامه با بیان اینکه نام اصلی این دهکده بنا به ساخت و سازهایی که صورت پذیرفت، دهکده چوبی نهاده شده است، می افزاید: من در این دهکده کار می کنم، اکنون دهکده تبدیل به یک مکان توریستی شده است ولی ما آن قدر بودجه نداریم که بخواهیم مجتمع های اقامتی برای آن بسازیم، با مسایل مالی درگیر هستیم.