حجت الاسلام ابوالفضل ساجدی، عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) در گفت و گو با خبرنگار قران و معارف خبرگزاری شبستان ضمن اشاره به برخی خصایص ویژه پیامبر گرامی اسلام صل الله علیه وآله و نقش آن حضرت در ایجاد تمدن اسلامی گفت: در باب ویژگی های اخلاقی آن حضرت به گمانم این آیه شریفه قرآن «إِنَّک لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ» ناظر به اخلاق اجتماعی رسول گرامی اسلام صل الله علیه وآله است که نوع برخورد با مردم و اخلاق اجتماعی ایشان را بیان می کند. البته پیامبر ما از همه جهات الگو و نمونه بوده اند و در مقایسه با سایر معاصران خود برجستگی های ویژه ای به لحاظ اخلاقی و رفتاری داشته اند که از جمله آنها می توان به ابعاد اجتماعی رفتار آن حضرت اشاره کرد.
وی افزود: رسول گرامی اسلام با توجه به این که در دوران جاهلیت حضور داشتند رنج های فراوانی را متحمل شدند چرا که هرچه انسان آگاه تر باشد از شرایط جاهلی شکنجه بیشتری را احساس می کند و ایشان به دلیل شرایط خاص محیطی، بیش از هر فرد دیگری نسبت به آنچه می گذشت احساس مسئولیت می کردند و تحت فشار اجتماعی بودند.
حجت الاسلام ساجدی به علت نامگذاری آن دوران به جاهلیت اشاره کرد و گفت: دلیل این نامگذاری آن است که مردم آن روزگار هم به لحاظ تعاملات اجتماعی و هم به لحاظ دانشی در سطح پایینی قرار داشتند. در عین حال پیامبر ما صل الله علیه وآله یک جامعه تاریک را به جامعه ای متمدن تبدیل کردند و یک گام مهم آن حضرت تبدیل جامعه جاهلی به یک جامعه متمدن در عصر خویش بود.
ساجدی در ادامه با بیان این که ایجاد تغییر تمدنی در یک جامعه کار بسیار مشکلی است، تصریح کرد: گاهی فردی خودش به تنهایی، بسیار خوب و ارزشمند است اما اگر بخواهد یک جامعه را تغییر دهد مشقات فراوانی را باید متحمل شود. آن حضرت علاوه بر اینکه خود شخصیت برجسته ای بود توانست در مدت کوتاه حیات خود در جامعه تغییرات گسترده ای را ایجاد کرده و جامعه جاهلی را به یک جامعه متمدن مبدل سازد. به عبارت دیگر جامعه ای را که ارزش های جاهلی در آن حاکم بود به جامعه ای تبدیل کردند که در طول تاریخ الگویی برای سایر جوامع باشد.
این کارشناس دینی افزود: هر چقدر اطلاعات و آگاهی های ما از دوران جاهلیت و اوضاع مردم آن زمان بیشتر باشد به عظمت پیامبر اسلام بیشتر پی می بریم. اما باید توجه داشت که تبدیل جامعه جاهلی به یک جامعه متمدن، در سایه ارتباط با خدا میسر شد. در شرایط کنونی نیز ما اگر بخواهیم از حضرت رسول صل الله علیه وآله الگو بگیریم باید با تکیه بر خدا برای تغییر وضعیت جامعه حرکت کنیم.
عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) تصریح کرد:پیامبر(ص) تسلیم محض خدا بودند. ایشان با وجود اینکه پرچمدار دوران تاریک تاریخ عرب به شمار می روند اما این کار را از طریق عبودیت محض الهی به انجام رساندند. رسول خدا صل الله علیه وآله کسی است که فرمود: «... وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمين» و تردیدی نیست که حضرت از طریق تسلیم بودن در برابر خدا توانستند به این جایگاه بلند برسند.
وی یادآور شد: موضوع تسلیم بودن در برابر پروردگار را در امور مختلف آن حضرت می توان مشاهده کرد از فرمایشات حضرت است که فرمود نماز نور چشم من است؛ یعنی آنچه او را خوشحال می کرد نماز بود؛ به بلال می فرمود: « مرا با اذان آرامش بده».
حجت الاسلام ساجدی افزود: پیامبر اسلام بالاترین ارزش را ، ارتباط با خدا می دانستند و نماز و ارتباط با پروردگار بزرگترین محبوب نزد ایشان تلقی می شد. امروز اگر بخواهیم در مسیر رسول گرامی اسلام حرکت کنیم باید عواطف و هیجانات خود را به گونه ای هدایت کنیم که بالاترین امری که ما را خوشحال می کند و به ما ارزش می دهد، ارتباط با خدا باشد. هرچه پیوند با خدا بیشتر شود به همان میزان می توان به احیای تمدن اسلامی مورد نظر حضرت رسول نزدیک شد.
این کارشناس دینی تصریح کرد: از دیگر ویژگی های حضرت رسول(ص) توکل به خداوند است که به معنای واقعی متوکل بودند. همچنین شجاعت فوق العاده ای داشتند. تمدنی که ما امروز به دنبال احیای آن هستیم، با تکیه بر خداوند محقق می شود و با شجاعتی الگو گرفته از حضرت رسول می توان این تمدن را زنده کرد. ما به دنبال تمدن الهی هستیم که ارزش های آن متفاوت از سایر ارزش ها است. تمدنی که در آن بالاترین محبوب مردمان، خداوند باشد نه پیشرفت های مادی و جامعه ای که با توکل به خدا و با شجاعت در مسیر پیشرفت حرکت می کند.
حجت الاسلام ساجدی گفت: رسول خدا صل الله علیه وآله برای رسیدن به اهداف الهی خود بسیار خویشتن را به رنج می انداخت و فردگرا نبود. حضرت جمع گرا بود و برای رسیدن به اهداف الهی خود از هیچ کوشش و زحمتی دریغ نمی کرد. بر همین اساس می توان گفت یک جامعه متمدن جامعه ای جمع گراست نه فردگرا؛ و منظور نوعی از فردگرایی مذموم است که در فرهنگ غربی در قالب مادی گرایی غربی تعریف می شود.
وی اذعان کرد: در تمدن اسلامی جمع گرایی ارزش است؛ امر به معروف و نهی از منکر ارزش است، هدایت دیگران ارزش محسوب می شود؛ حتی به زحمت انداختن خود برای هدایت دیگران ارزشمند تلقی می شود. اما در جامعه ای که تمدن مادی در آن رشد کرده، «فردگرایی مادی» ارزش شمرده می شود و در چنین جامعه ای کسی به این ارج نمی نهد که خود را برای هدایت دیگران به مشقت اندازد در حالی که پیامبر (ص) اینگونه بود و روحیه هدایتگری داشت و به هدایت دیگران اهمیت بسیار می داد.
حجت الاسلام ساجدی خاطرنشان کرد: برخلاف «جامعه تمدنی مادی» که هرگونه سخن گفتن برای هدایت را خلاف فردگرایی و ضد ارزش می داند، ما «امر به معروف و نهی از منکر» را یک ارزش اجتماعی می دانیم نه دخالت در امور شخصی دیگران! از نگاه ما این کار به منزله اهمیت دادن به سرنوشت و سعادت دیگران است. همچنان که سلامت جسمی و مادی افراد برای ما مهم است سلامت معنوی و اخلاقی آنها نیز برای ما ارزشمند است. لذا بیماری های جامعه را بیماری خود تلقی می کنیم و همچنان که برای بیماری خودمان تلاش می کنیم برای رفع بیماری های جامعه نیز نیازمند تلاش هستیم.
وی گفت: مباحثی که برشمرده شد از ویژگی های بارز پیامبر (ص)، جامعه اسلامی و تمدن اسلامی در برابر تمدن غربی است که اخلاق و تقدسات جامعه را رها می کند و هرگونه توجه به دیگران را خلاف فردگرایی و ارزش های لیبرالیستی می شمارد. همگان می دانند میزان توجه رسول خدا به مستمندان و نیازمندان تا حدی بود که پیوند میان خود با مساکین را پیوندی قلبی می دانستند و از سوی دیگر آن غنای مادی را که موجب عذاب آخرت شود، تنها منشا عذاب می شمردند نه غنا و ثروت! و تاکید می کردند از ثروت دنیا به گونه ای استفاده کنید که موجب عذاب آخرت نشود.
نظر شما