به گزارش خبرنگار کتاب شبستان، در روابط بین الملل، امنیت ملی مفهومی فراتر از بقاء و صیانت کشور دارد، زیرا جدا از حفظ تمامیت ارضی و استقلال و حاکمیت،حفظ ارزش ها و منافع،زندگی سیاسی و اجتماعی و ساختار فراهنگی نیز در چارچوب ساختارهای امنیت قرار می گیرد. همچنین منافع ملی هم لا تاثیر از برداشت ها و ادراک واحدهای سیاسی از اهداف و منافعدر محیط بین الملل، ابعاد بسیار وسیعی را شامل می شود. منافع ملی گاه مترادف امنیت ملی است که در این تعبیر قدرت ملی و کوشش برای دستیابی و حفظ و توسعه آن، محور و اساس قرار می گیرد. از آنجا که قدرت و امنیت مفاهیم و پدیده های نسبی هستند و طیف مسایل می باشد و منافع ملی هم به طبع آن همین ویژگی ها را دارد.
با این وجود در روابط بین الملل کنش اصلی بسیاری از بازیگران بر پایه تامین امنیت و منافع ملی صورت می گیرد. به رغم گستره تعاریف منافع ملی این مفهوم هنوز از اهمیت بسیاری در توصیف، تبیین و تجویز رفتارهای بین المللی برخوردار است. محققان و دست اندر کاران روابط بین الملل تقریبا اتفاق نظر دارند که منافع ملی توجیه اصلی کنش دولت ها را تشکیل می دهد. اختلاف هنگامی بر می خیزد که مسایل مفهومی یا ماهوی در مورد منافع ملی مطرح می شود: چگونه می توان به تعریف واحد و همه پذیری از منافع ملی دست یافت؟ در مورد اولویت های کشورچه نهادها و یا کسانی تصمیم می گیرند و این تصمیمات کی و چگونه اجرا می شود؟ دوستان و دشمنان چگونه و به وسیله چه کسی تعیین می شوند؟ در صورت بروز اختلافات جدی داخلی در مورد اهداف و ارزش ها ملی نقش حکومت چیست؟.
اکثر دانشمندان مفهوم منافع ملی را با ارزش های حیاتی جامعه مترادف دانسته وعناصرمتشکله آن را رفاه عمومی، تامین ایدلوژی سیاسی، راه و روش زندگی ملی، تمامیت ارضی و صیانت ذات کشور دانسته اند. از نظر این گونه افراد کشورها در راه حفظ منافع ملی ممکن است در صحنه سیاست بین الملل هدف ها و سیاست های مختلفی را دنبال کنند. برخی از آنها از سیاست حفظ وضع موجود و برخی دیگر از سیاست های استعماری یا توسعه طلبی و ایجاد نفوذ پیروی می کنند. کشورها همین به جهت حفظ منافع ملی خود ممکن است. سعی نمایند که بر کشورهای ضعیف و با همسایه های خود نفوذ و تسلط پیدا کنند. گروهی از کشورها از سیاست های بی طرفی یا عدم تعهد و یا بستن قرارهای نظامی دو جانبه و چند جانبه در صحنه بین الملل حمایت کنند. این سیاست ها همه در جهت حفظ، کسب و یا ازدیاد منافع ملی صورت می گیرد.
امنیت ملی نیز مفهومی است که معانی متفاوتی از آن به عمل می آید ولی همه آنها در یک چیز اشتراک دارند و آن حفظ وجود خود است که گاهی از آن به منافع حیاتی نیز تعبیرمی شود که بالاترین و اساسی ترین هدفی است که همه کشور ها بدون استثنا در صدد حفظ و کسب آن در صحنه بین المللی می باشند. حفظ وجود خود یعنی امنیت، اگر به مخاطره افتد مردم و دولت حاضر به فداکاری در راه آن بوده و اقدامات جنگی را مجاز می شمارند. تنها معدودی از سیاستمداران و تصمیم گیرندگان را می توان یافت که تصمیمی در جهت مخالفت امنیت ملی اتخاذ نمایند. این امر معنای خاص خارجی به شمار آمده است.ولی امنیت در یک معنای موسع و عام دیگری نیز شامل موارد متفاوتی چون آزادی از ترس و فقدان خطر، امنیت اجتماعی، امنیت زیست محیطی و موارد متعدد دیگر را نیز شامل می شود. در این کتاب سعی شد است. این دو مفهوم به طور کاملا دقیق مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.
کتاب حاضر در سه بخش، «منافع ملی»،«هدف های سیاست خارجی» و «امنیت ملی» یاسخی به پرسش های خوانندگان در زمینه های یاد شده می باشد.
در بخشی از مقدمه این کتاب می خوانیم:« با توجه به سیاست امنیتی جهان و نظام بین الملل پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی بلوک شرق متحول گردیده و به طبع آن روش ها و رویکردهای سنتی در رابطه با منافع ملی و حفظ و تحکیم امیت ملی نیز دگرگون گردیده است، لذا کشورها نمی توانند تهدیدات ناشی از توسعه طلبی های سرزمینی دیگران، ناآرامی های داخلی، یا حتی منازعات میان کشورهای دیگر را نادیده بگیرند آنها ناگزیر باید اقداماتی صورت دهند و به طور فزاینده ای احتمال می رود که این اقدام در سطح منطقه ای صورت گیرد. در آینده ای نزدیک مناقشات خشونت آمیز، بیشتر ازنگرانی های منطقه ای نشات خواهد گرفت و بازیگران سیاسی از نظرهای منطقه ای و نه جهانی به آنها خواهند نگریست. تلاش و اقدام برای مقابله با مناقشات خشونت آمیز و دستیابی به نظم و امنیت، اساسا از طریق ترتیبات فعالیت هایی انجام خواهد شد که در سطح منطقه ای تعبیه و اجرا می شود.
نشر قومس کتاب«منافع ملی وامنیت ملی» نوشته دکتر جعفر قامت را برای نخستین بار با شمارگان یک هزار نسخه روانه بازار نشر کرده است.
نظر شما