به مناسبت شهادت امام حسن(ع)؛ در اوج غربت

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ این روزها هرچه عتبات عالیات و مشهد مقدس مملو از عاشقان اهل بیت علیه السلام هستند تا عشق و ارادت خود را به ساحت این بزرگوارن نشان دهند اما شهر مدینه خالی از شور شیعیان است و ائمه مظلوم بقیع غریبانه و زائری ندارند. آنهم در ایامی که شهادت امام حسن مجتبی(علیه السلام) است.

امام حسن مجتبی(علیه السلام) یکی از مظلوم‌ترین امامان معصوم است که دوران مظلومیتش مختص به زمان حیاتش نیست و در این روزگار نیز ادامه دارد به مناسبت فرارسیدن، 28صفر، سالروز شهادت امام حسن مجتبی(علیه السلام) به گوشه‌ای از ابعاد زندگی آن امام همام می پردازیم؛

امام حسن مجتبی(علیه السلام) در پانزدهم رمضان سال سوم هجرت به دنیا آمدند، وی از همان دوران کودکی به امام ایثار و اسوه، جود و بخشش و الگوی کرامت و بزرگواری معروف و مشهور بودند؛ باید توجه داشت که عطاها و بخشش‌های امام حسن(علیه السلام) بی هدف و بی حساب نبود و آن حضرت بدنبال هر کمکی آموزه جدیدی را به نمایش می‌گذاشتند تا درسی برای آیندگان ترسیم کرده باشند.

حسن بن علی(علیه السلام) چند سال بيشتر از دوران جد بزرگوارش را درک نكرد و هنگامی که هفت ساله بود، پیامبر(صلی الله علیه و آله) رحلت یافت. این امام همام پس از درگذشت رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، حدود ۳۰ سال در كنار پدرش امیرالمومنین(علیه السلام) حضور داشت و پس از شهادت پدر بزرگوارش (در سال ۴۰ هجری) به مدت ۱۰ سال امامت امت را به عهده داشت.

آن حضرت در مدت زندگانی پر برکت خويش فعاليت ها و اقدامات فراوانی داشت که می‌توان به عنوان مثال به حضور ایشان در جهادهایی نظیر جمل و صفين اشاره کرد. همچنین مناظرات كوبنده‌ امام حسن(علیه السلام) با بنی امیه از دیگر اقداماتی است که به فرموده مقام معظم رهبری چنان تیز و برنده است که نظیرش را در تاریخ سراغ نداریم.

امام حسن(علیه السلام) از جان بازی در راه خدا و سعادت مسلمین دريغ نداشت و از برادر بزرگوارش چیزی کم نداشت منتها آن حضرت با بصیرت خود به بهترین شکل اوضاع زمان خود را رهبری کرد و جان خود را در جهادی خاموش و آرام و به قول مقام معظم رهبری نرمشی قهرمانانه فدا كرد و چون وقت شكستن سكوت رسيد، واقعه شهادت در كربلا واقع شد. قیام کربلا همانقدر که حسینی بود، حسنی هم بود.

واقعيت فداكاری در روز «ساباط» و صلحی که زمینه ساز قیام کربلا بود و موجب شد این قیام به بهترین شکل اسلام را زنده نگه دارد و از روز «عاشورا» ريشه دار تر بود، زيرا امام حسن(علیه السلام) آن روز در صحنه فداكاری خویش، نقش يک قهرمان شكيبا و پايدار را در چهره يک شكست خورده از پای در آمده ايفا كرد. این امام حسن (علیه السلام) بود كه در واقع شالوده نهضت عاشورا را ريخت.

در پرتو روشنگری امام حسن(علیه السلام) بود كه امام حسين(علیه السلام) توانست به آن پيروزی پرشكوه و نمايان دست پیدا کند. گویی این دو امام بزرگوار دو نقش هدفمند را در به ثمر رساندن رسالت و هدف یکسانشان برگزیدند. پس از صلح ساباط و قیام عاشورا بود که مردم به فکر فرو رفتند و ماهیت بنی امیه بر ملا شد.

اما بارها در روضه‌ها شنیده ایم که وقتی می‌خواهد روضه غربت امام حسن را برایمان بخوانند، از نداشتن گنبد و بارگاه مصیبت می‌خوانند، در حالی که شاید مهمترین مصداق بر غربت حسن بن علی علیه السلام غربت سیاسی باشد نه غربت درخانه و نداشتن حرم!

غربت حسن بن علی در جامعه ای است که در آن زندگی می کند و غربت حسن بن علی در میان یارانش، بسیار ناگوارتر از غربت او در منزل است و اگر به حسن بن علی در خانه ظلم شده است این بازتاب غربت جامعه است که در خانه حسن بن علی منجر به شهادت حضرت می شود.

یارانی که برای جسارت به امام حسن علیه السلام به این نگره کلامی تمسک جستند که حسن بن علی کافر شده است، آن هم کافر حربی! پس جان و مال او در امان نخواهد بود پس به سمت خیمه او هجوم بردند و اموالش را غارت کردند تا جایی که سجاده از زیر پای حضرت کشیدند و ربودند و وقتی که حضرت سوار بر اسب بود کسی به سمت ایشان نزدیک شد و لجام اسب ایشان را گرفت و با خنجری زهر آلود به سمت حضرت حمله کرد که ضربه ی او بر پای حضرت خورد و آنقدر این ضربه شدید بود که خنجر به استخوان رسید. او به حضرت حسن می گفت تو هم مانند پدرت کافر شده ای.

بخش دیگری از یاران حضرت کسانی بودند که مانند خود فروشان، حاضر به فرار و ترک لشکر امام حسن نشدند. بلکه آنان در لشکر حضرت حضور داشتند اما قائل به جنگ با معاویه نبودند. اینان محبت معاویه را بر محبت حسن بن علی ترجیح دادند و نامه ها زیادی به معاویه نوشتند که تو غصه نخور ما حسن بن علی را دست بسته اسیر خواهیم کرد و به تو تحویل خواهیم داد.

وجود کثیری از همین خائنان سبب شده بود تا امام حسن وقتی که برای نماز تشریف می‌آوردند زیر لباسشان زره به تن نمایند چرا که امکان اینکه کسی از اینان در اطرف کمین کند و بخواهد حضرت را با تیر بزند زیاد بود. حتی تیری هم به سمت حضرت زدند که به زره ایشان خورد و به ایشان آسیبی نزد. غربت امام حسن علیه السلام تا به این اندازه است که تیم حفاظت هم خائن شده اند. آنقدر اوضاع  نا‌امن شده است که عده زیادی می خواهند ایشان را بکشند چون قصد دارد با معاویه صلح کند. و عده دیگری قصد دارند ایشان را اسیر نمایند و یا به قتل برسانند چون می خواهند به معاویه وفاداری خود را ثابت کنند. چنانچه در نامه به معاویه گفتنه بودند به محض ورود تو در کوفه برایت تضمین می کنیم که حسن بن علی را دست بسته به تو تحویل دهیم و اگر امام حسن صلح نمی کرد آنان چنین کاری می کردند و حضرت عزت صلح را بر چنین ذلتی ترجیح دادند.

دسته دیگر از یاران امام حسن دلسوزان و محبین کم معرفت بودند برخی از اینان که معرفت کاملی نسبت به امام حسن نداشتند همواره امام حسن را به خاطر صلح کردن مورد مذمت قرار می دادند و امام در جوابشان فرمود: «مردم جنگ را دوست نمی‏داشتند، و من کراهت داشتم که آن را بر آنان تحمیل کنم و من می‏خواستم جانها و خونها را از خطر برهانم... اگر یارانی یک دل و صمیم داشتم که به من کمک می‏کردند با معاویه صلح نمی‏کردم».

اینها فقط نمونه های کمی از غربت سیاسی امام حسن علیه السلام است که تا امروز ادامه دارد و بسیاری از ما گریه بر گنبد نداشتن حضرت را بر گریه غربت سیاسی او ترجیح می دهیم. آنچه مصیبت اصلی است بی یاوری امام است که عده ای از یارانش او را کافر بدانند و به دنبال قتلش باشند عده ای دیگر دنبال اسارت و ترور او باشند و عده ای هم که او را دوست دارند همواره به او زخم زبان بزنند و او را روسیاه کننده و ذلیل مومنین بدانند. یا مذل المومنین(ای ذلیل کننده مومنین) تبدیل به شعاری شده بود که بسیاری از یاران با وفای حضرت به ایشان گفته اند.این غربت امام حسن جانسوز ترین غربت یک امام جامعه است.

درست است که امام حسین در کربلا غریب بود اما امام حسین در میان یاران خود غریب نبود، یاران امام حسین به او زخم زبان نزدند، یاران امام حسین به عمر سعد نامه ننوشتند که ما امام حسین را اسیر می کنیم و به تو تحویل می‌دهیم.

جانسوز ترین غربت امام حسن (علیه السلام) غربت معماری و ساخت و ساز نیست! جانسوز ترین غربت امام حسن غربت خانوادگی در برابر همسرش نیست! جانسوز ترین غربت امام حسن غربت سیاسی اوست که در تشییع جنازه او، با تیر باران جنازه اش ادامه پیدا کرد و سالها قبل با تخریب بقیع، باز ما را به یاد غربت او در میان یارانش انداخت.

در پایان باید گفت بسياري از مردم، شخصيّت آن حضرت و تأثير بسيار حسّاس و فوق العاده صلح آن حضرت را در حفظ اسلام، آن‌گونه كه بايد نمی‌شناسند؛ امام حسن (علیه السلام) به تمام معانی مظلوم اجتماعی بود زیرا او برای حفظ دیانت اسلام تمام مصائب را بر خود تحمل کرد و دوست و دشمن حضوراً و غیاباً به او شماتت می کردند و آزار و اذیت نمودند و همه را با بردباری و شکیبایی تحمل و تلقی فرمود اما هنوز شأن و منزلت و سيره آن حضرت، مجهول مانده است.

یادداشت: زهرا مهرور