جای خالی آموزش بازیگری کودک/ رونمایی از آموزش بازیگری استانیسلاوسکی برای نوجوانان

سامی صالحی ثابت، کارگردان نمایش «دشمن بچه های شهر» درباره اجرای این نمایش به خبرنگار تئاتر شبستان گفت: در ادامه ی مسیری که سال گذشته با اجرای نمایش «دو نوجوان در انتظار گودو» آغاز کردیم، بین چند نمایشنامه دست به انتخاب زدیم تا نمایشنامه ای را برای اجرا انتخاب کنیم که تجربه متفاوتی نسبت به اثر «بکت» برای بچه ها باشد.

وی درباره انتخاب «دشمن مردم» نوشته «هنریک ایبسن» تاکید کرد: این نمایشنامه یک اثر واقع گرای کلاسیک است که فرم خاص آن و از همه مهم تر مسئله ی عمومی که در آن مطرح می شود یعنی دعوای یک فرد با یک جمع بر سر مسئله ای که منافع اکثریت در آن دخیل است، برای بچه ها جذابیت دارد چون آنها را در معرض انتخاب و مواجهه قرار می دهد.

صالحی با بیان اینکه به فراخور اجرای بازیگران نوجوان، قصه دستخوش تغییراتی شده، ادامه داد: قصه اصلی ایبسن را حفظ کرده ایم اما زاویه روایت با نگاه و زبان بچه ها تغییر کرده. یعنی مسئله ای که شهر را درگیر کرده بچه های داستان ما را هم با خود همراه می کند، آنها باید تصمیم بگیرند که با این مسئله که همان آلودگی آبهاست چطور برخورد کنند.

این کارگردان تئاتر درباره اینکه چرا سراغ آموزش و کار با نوجوانان رفته است، توضیح داد: کار اصلی من نقد و پژوهش تئاتر بود که از سال 86 این کار را به صورت حرفه ای دنبال کردم متوجه این مسئله شدم که نیازهای تئاتر ایران در زمان حاضر چه چیزهایی است و چه راه حل هایی می شود برای آن پیدا کرد. یکی از این نیازها که متاسفانه به آن خیلی توجه نمی شود مسئله تئاتر کودک است. مشتاق شدم مطالعه جدی در این زمینه داشته باشم که از سال 89 آن را شروع کردم و به یک مقاله پژوهشی با این رویکرد که چگونه می توان شاهکارهای ادبیات نمایشی جهان را برای کودکان تنظیم و اجرا کرد، شاهکارهایی که واجد ویژگی هایی هستند که آنها را از زمان عبور داده است.

صالحی ثابت افزود: ویژگی مشترک متن های بزرگ دنیا این است که در زمان های مختلف و در جاهای مختلف اجرا شده و امتحان پس داده اند پس برای کودکان که باید بهترین خوراک را برایشان فراهم کنیم انتخاب های خوبی هستند چرا که آنها را با مسایل حیاتی بشر مواجه می کنند. وقتی که مقاله منتشر شد به دوستان مختلفی که در زمینه تئاتر کودک فعال هستند پیشنهاد شد اما خیلی با استقبال مواجه نشد تا خودم زمینه اجرایی شدن این ایده را فراهم کنم. نتیجه این پیگیری اجرای نمایش در انتظار گودو در سال گذشته بود و امسال در ادامه این مسیر دشمن مردم ایبسن را روی صحنه خواهیم برد.

صالحی درباره انتخاب بازیگران هم گفت: در طی این مسیر مدام نیازها را بررسی کردیم و متوجه شدیم که باید به شیوه کارگاهی پیش برویم متاسفانه از جایی که آموزشگاهی برای آموزش کودکان وجود ندارد خودمان دست به کار شده برای اجرا و تولید اثری در قواره نمایش های بزرگ جهان خلا آموزش داشتیم که در واقع آموزش چه بلندمدت و چه آکادمیک که تئاتر برای کودکان وجود نداشت. آموزشگاه های ما معمولا با سنین بیشتر از 18 سال را می پذیرند که برای شروع بازیگری سن دیری است و برای مطرح کردن و برطرف کردن این نیاز باید از سنین پایین تر شروع کرد نه اینکه دانشجو در دانشگاه اولین بار با آموزش بازیگری مواجه شود.

این کارگردان با بیان اینکه ما در این روند با پروسه آزمون و خطا مواجه شدیم، تاکید کرد: از نیازهای این شیوه یکی آموزش مستمر بچه هاست که خوشبختانه همزمان با اجرای دشمن بچه های شهر از آموزش شیوه استانیسلاوسکی به بچه ها با رویکردی که منتقدین به این سیستم پربار داشته اند رونمایی می کنیم، سیستمی که با زبان و ادبیات کودکان تنظیم شده است. کار ساده ای نیست که چیزی که برای بزرگسالان نوشته شده را بی کم و کاست به جهان کودکان ببرید و با زبان ساده و قابل فهم برای کودکان منتقل کنید.

وی همچنین درباره اینکه مخاطبان این نمایش صرفا باید کودکان باشند هم توضیح داد: تعریفی که امروز از کودک می شود بر پایه تعاریف نوپای جامعه شناسی کودک جهان این است که سن دیگر عامل تعیین کننده شخصیت نیست چرا که شرایط محیطی، اقلیمی و جغرافیایی تعاریف را عوض می کنند، گاهی کودک 9 ساله به استقلال مالی می رسد و گاه در خانواده هایی یک جوان 25 ساله هنوز وابسته به خانواده هاست. به همین دلیل سن خیلی وقت است که دیگر عامل تعیین کننده نیست و اینطور نیست شما بگویید چون کودک سن کمی دارد نمی تواند با بزرگترهای خود ارتباط بگیرد.

صالحی ثابت با بیان اینکه ما باید یاد بگیریم که به ویژگی های کودک توجه کنیم و ظرفیت ها و توانایی های ناشناخته او را پیدا کنیم تاکید کرد: مخاطب ما کودک و خانواده است و دعوت می کنیم از جامعه بزرگسال که به تماشای این اثر بیایند که نه تنها برای آنها جذاب خواهد بود بلکه معتقدیم برای اینکه جامعه ما به گفت و گوی پیش برنده ای برسد به شنیدن حرف های کوچک تر از خودمان نیز نیاز داریم و باید نیازها و خواسته های آنها را بشنویم تا خودمان را بهتر بشناسیم و مسئولیت های خودمان را مدام مورد بازیابی قرار دهیم.