خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "اگر امروز بنده در مراسم پیاده روی و زیارت اربعین شرکت کرده ام، مسئولیت ام سنگین تر شده چون باید نشان دهم که می توانم آن آرمان ها و اهداف بلند را در رفتارم و شخصیت و دیدگاهم متجلی کنم، یعنی دیگران باید تفاوت و تغییر محسوس مرا ببینند که فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لاَ مَعَ غَيْرِكُمْ یا – عَدُوِّكُمْ - من این حقیقت را باید در زندگی خودم متجلی کنم که به حقیقت من با امام حسین (ع) هستم نه با اغیار و دشمنان ایشان. این تعبیر معیت، تعبیر بلندی است. ما در حقیقت خطی را می کشیم و ترسیم می کنیم که در یک سوی آن اهل بیت علیهم السلام قرار دارند و در سوی دیگرش دشمنان اهل بیت. در واقع این جا هم همان بحث تولی و تبری است، یعنی با همین زیارت اربعین که یکی از ذخایر مهم شیعه است می توان به بهترین شکل ممکن به اصل تولی و تبری عمل کرد و آن را دستمایه ای برای وحدت و همدلی میان مسلمانان و شیعیان برای مقابله با استکبار و یهود قرار داد."
آنچه در ادامه می آید گفتگوی خبرنگار سرویس قرآن و معارف با حجت الاسلام و المسلمین سیدرضا مودب، کارشناس علوم قرآن و حدیث درباره تحلیل بازتاب زیارت اربعین به عنوان یکی از مهم ترین سنت های شیعه است.
جناب مودب! چند روزی است که ما در تقویم از اربعین امام حسین علیه السلام فاصله گرفته ایم. برخی متأسفانه تصور می کنند که پیاده روی مربوط به اربعین حسینی یک حرکت حکومتی و معاصر است و گاهی ناآگاهانه آن را به یک قدرت نمایی حکومتی وصل می کنند، در صورتی که با کمی تورق متون تاریخی مسلم می شود که این حرکت پیشینه و ریشه تاریخی دارد. اگر مایل هستید در این باره قدری توضیح دهید؟
همچنان که استحضار دارید زیارت اربعین زیارت خاص و ویژه برای اباعبدالله الحسین (ع) است و آغازش به جابر ابن عبدالله انصاری می رسد. اما سنت پیاده روی برای امام حسین (ع) از همان زمان واقعه آغاز شده و تا زمان ما هم امتداد داشته است. علمای بزرگی هم در این سنت سهم و مشارکت داشته اند از جمله مرحوم شیخ انصاری که از بزرگ ترین عالمان جهان اسلام و تشیع است و این سنت را در زمان حیات شان انجام دادند و فاصله نجف تا کربلا را پیاده طی کردند. از نظر روایی هم مرور کنیم می بینیم که در کلام امام صادق علیه السلام چه ثواب های عجیب و قابل توجهی برای زیارت امام حسین (ع) در نظر گرفته شده است. همچنین در روایتی از امام حسن عسگری علیه السلام زیارت اربعین یکی از علایم مومن یاد شده است.
اما امروز در روزگار ما زیارت اربعین تابلویی بزرگ از تشیع است و می بینید که هم علمای بزرگ شیعه و هم آدم های معمول در این راهپیمایی که بزرگ ترین راهپیمایی دنیا از نظر حجم جمعیت و آداب و احترام و کرامت زائران است شرکت دارند و می شود این مراسم را افتخاری برای شیعه دانست. شما می بینید که رهبری معظم انقلاب هم عنایت خاصی به این رخداد مهم دارند و تعابیری که از ایشان در این باره مطرح شده، ویژه و قابل توجه است. ایشان چند سال پیش تعبیر خاصی در این باره داشتند و زیارت اربعین را از جمله جاذبه های بزرگ امروز دانستند که می تواند درهای معنویت و معنا را به روی مشتاقان باز کند. در جای دیگری حضرت آیت الله بهجت هم تأکید داشتند که هنوز همه مردم عالم امام حسین را نشناخته اند و زیارت اربعین فرصتی است که امام حسین علیه السلام به دنیا شناسانده شود چون همچنان که می دانید امام زمان (عج) موقع ظهور خودشان را به واسطه امام حسین (ع) به عالم معرفی می کنند. پس از این زاویه می شود گفت که اربعین در زمینه سازی ظهور امام زمان (عج) اهمیت دارد و ما باید تلاش بیشتری به خرج بدهیم که از طریق اربعین ایثارگری و حریت و معرفت امام حسین علیه السلام برای دنیا شناسانده شود.
چطور این خواسته می تواند محقق شود و در عمل شاهد این رخداد باشیم؟
زمانی این اتفاق می افتد که ما صرفا در الفاظ توقف نداشته باشیم. این که ما فی المثل زیارت اربعین را می خوانیم و در این حرکت سهیم هستیم، در جایی خودش بسیار پرارزش است اما یقینا زمانی می توانیم به آن افقی که عرض شد برسیم که معانی این الفاظ و آن افق و چشم اندازی که در این الفاظ ترسیم شده در جان و روح ما بنشیند .
این که ما در زیارت اربعین می خوانیم: "اشهد انک من دعایم الدین و ارکان المومنین و اشهد انک الامام البر التقی الرضی الزکی الهادی المهدی"، خب این الفاظ معانی بلندی دارد و نباید به راحتی از کنار این الفاظ عبور کنیم. در این زیارت می گوید شهادت می دهم که به راستی تو از پایه های دین هستی و از ستون های محکم مسلمانان و پناهگاه مردمان باایمان. توجه کنید که این الفاظ بار معنایی خودشان را دارند. وقتی می گوید شهادت می دهم که تو از ارکان مسلمین هستی، یعنی امام حسین (ع) برای همه مسلمان ها حتی از ادیان دیگر تکیه گاه است. البته در ادامه زیارت واژه مومنان آمده که مصداق مومنان می تواند پیروان اهل بیت علیهم السلام باشد. در ادامه می فرماید من شهادت می دهم که تو پیشوای پسندیده و پاکیزه و راهنمایی راه یافته ای. این عبارت ها جایگاه الگویی امام حسین علیه السلام را برای همه مردم نشان می دهد. پس وقتی بنده به عنوان کسی که در زیارت اربعین شرکت کرده ام این عبارت را می خوانم باید با خودم بگویم وقتی امام تو این خصلت ها را دارد یعنی امام البر التقی الرضی الزکی الهادی المهدی است تو نیز باید در همین مختصاتی حضور داشته باشی که امام تو ترسیم کرده است. یعنی من هم باید به رفتار خودم رجوع کنم که چقدر امام حسین علیه السلام برای من الگو بوده و چقدر رفتارهای من در این محدوده می گنجد.
یعنی شما می خواهید بگویید که ما از آن حالت فصلی و موسمی که گاه دچارش هستیم و زیارت اربعین را یک موعد و موسم خاص می دانیم که پرونده اش بسته می شود و می رود تا سال دیگر باید عبور کنیم؟
دقیقا همین طور است. می خواهم عرض کنم اگر امروز بنده در مراسم پیاده روی و زیارت اربعین شرکت کرده ام، مسئولیت ام سنگین تر شده چون باید نشان دهم که می توانم آن آرمان ها و اهداف بلند را در رفتارم و شخصیت و دیدگاهم متجلی کنم، یعنی دیگران باید تفاوت و تغییر محسوس مرا ببینند که فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لاَ مَعَ غَيْرِكُمْ یا – عَدُوِّكُمْ - من این حقیقت را باید در زندگی خودم متجلی کنم که به حقیقت من با امام حسین (ع) هستم نه با اغیار و دشمنان ایشان. این تعبیر معیت، تعبیر بلندی است. ما در حقیقت خطی را می کشیم و ترسیم می کنیم که در یک سوی آن اهل بیت علیهم السلام قرار دارند و در سوی دیگرش دشمنان اهل بیت. در واقع این جا هم همان بحث تولی و تبری است، یعنی با همین زیارت اربعین که یکی از ذخایر مهم شیعه است می توان به بهترین شکل ممکن به اصل تولی و تبری عمل کرد و آن را دستمایه ای برای وحدت و همدلی میان مسلمانان و شیعیان برای مقابله با استکبار و یهود قرار داد.
نظر شما