به گزارش گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: ابعاد آموزشی مسجد پس از جنبه عبادی، بیش از هر جنبه دیگری برجسته و نمایان است. این نقش مسجد توجه همه پژوهشگرانی را که درباره مسجد، سخن گفته یا اثر علمی نگاشته اند به خود جلب کرده است البته با بررسی عملکرد و سخنان پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) به این نتیجه نیز می توان دست یافت که ابعاد آموزشی کاملا مورد توجه ایشان بوده است.
نقش مسجد در فعالیت های آموزشی پس از ورود پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) و بنای مسجد آغاز شد به طوری که با بنای مسجدالنبی، در واقع نه تنها پرستش گاهی برای مسلمانان ساخته شد که دانشگاهی فعال و سرشار از شور و نشاط علمی نیز پی ریزی شد.
جلسه های آموزشی پیامبر اسلام در مسجد
علاوه بر جلسات سخنرانی پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) که معمولا پس از نماز جماعت برگزار می شد کلاس های آموزشی نیز در اوقات گوناگون از سوی آن حضرت در مسجد تشکیل می یافت. این کلاس ها اختصاص به جوانان و نوجوانان نداشت، بزرگسالان و پیرمردان نیز در چنین جلساتی شرکت می کردند. در این جلسات مسایل گوناگونی به مسلمانان آموزش داده می شد مباحث اعتقادی و آموزش مبانی ایمان به خداوند، در شمار اولین مسایل بود که به مسلمانان و به ویژه آنان که تازه به آیین اسلام گرویده بودند، آموخته می شد. ابوذر می گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) ایمان را قبل از آموزش قرآن به ما می آموخت.
پیامبر اسلام در کنار آموزش مباحث دینی، مسلمانان را به مسایل تاریخی آشنا می کرد.عبدالله بن عمر گفته است: پیامبر شب ها، گاه تا دیروقت پیرامون تاریخ بنی اسرائیل برای ما سخن می گفت. استاد و مدرس کلاس هایی که در مسجد تشکیل می شد تنها پیامبر اعظم نبود. علی(ع) نیز گاه به فرمان پیامبر بر منبر می رفت و در حالی که یک پله پایین تر از جای پیامبر(ص) می نشست برای مردم سخن می گفت.
گروه های مختلف با اساتید معین در گوشه و کنار مسجد کلاس های آموزشی برگزار می کردند و علوم و فنون مختلف آموزش داده می شد. عبدالله بن رواحه در مسجد جلسات مربوط به توحید و معاد (مسائل اعتقادی) را اداره می کرد. او در غیاب پیامبر(ص) خود در چنین جلساتی شرکت می کردند.
روزی پیامبر (ص) در حلقه درسی که عبدالله بن رواحه در آن تدریس می کرد حضور یافنتد. با ورود پیامبر(ص) چنین انتظار می رفت که ایشان سخنران مجلس باشند، ولی پیامبر فرمودند: بدانچه مشغول بودید ادامه دهید، من نیز برای آموزش و تعلیم مبعوث شده ام نظیر همین ماجرا در مورد معاذ بن جبل نیز نقل شده است.
یکی دیگر از یاران پیامبر به نام عباده بن صامت، مامور آموزش قرآن و نوشتن به اصحاب صفه بود. اینان که بیشتر در مسجد به سر می بردند بسیاری از اوقات خود را به آموزش و کارهای علمی اختصاص می دادند. آنان در شب ها نیز به آموزش قرآن می پرداختند.شواهد موجود نشان می دهد برگزاری جلسات فقهی و آموزشی احکام در مسجد، گرمی و رونق ویژه ای داشته است. ابوسعید خدری گفته است: اصحاب پیامبر(ص) چون گرد می آمدند به سخن گفتن می پرداختند و گفتار آنان بیشتر پیرامون دانش فقه بود. گاهی هم پس از مباحث فقهی به کسی می گفتند تا سوره ای از قرآن را در میان جمع تلاوت کند.این کلاس های آموزشی با مایه های اخلاقی و پرورشی نیز همراه بوده است.
انس بن مالک از رسول خدا(ص) حدیثی این چنین نقل کرده است:
«نزد من نشستن با گروهی که از آغاز صبح تا طلوع آفتاب خدای را به یاد می آورند، دوست داشتنی تر از آزاد کردن چهار بنده است» .
بنابراین با توجه به بیانات گذشته و شواهد که در کتب مختلف نقل شده می توان گفت شور و نشاط علمی خاصی در زمان پیامبر(ص) خصوصا در سیره نبوی دیده می شود به طوری که از شواهد به دست می آید گاهی جلسات علمی از آغاز شب تا صبح به طول می انجامیده است و مشتاقان معارف اسلامی درباره علوم گوناگون به آموختن و فراگرفتن مشغول می شدند.
نظر شما