به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان کمبود فضای اجرای آثار نمایشی همواره یکی از دغدغه های کارورزان تئاتر کشور بوده که با توجه به تعداد بالای فارغ التحصیلان نمایش به ویژه در سال های اخیر، مشکلی به مشکلات معمول اجرای یک اثر نمایشی اضافه کرده است.
این مشکل در شهرستان ها که تا همین چند وقت پیش و قبل از اجرای طرح تئاتر شهرِ استانها، گاهی از یک سالن مناسب اجرا هم برخودار نبوده اند، همواره یکی از دلایل کوچ اهالی تئاتر به سمت پایتخت بوده است.
پایتختی که پیش از آغاز موج تاسیس تماشاخانه های خصوصی و بهره مندی از سالن های «پردیس تئاتر تهران» ظرفیتِ محدودی در برابر تعداد بالای درخواست اجرای نمایش از طرف گروه های حرفه ای، دانشجویی و آماتوری داشت.
بار سنگینی که در دهه های اخیر بر دوش اندک سالن های دولتی قدیمی و شناخته شده ای بود که گاه با تعطیلی «تالار مولوی» به بهانه تعمیرات و بهره وری نامناسب از تالارهایی نظیر «سنگلج» و «محراب» صف نوبت اجرا در مجموعه تئاتر شهر را سنگین تر می کرد.
تلاش ستودنی اعضای «گروه تئاتر آو» در جهت ایجاد محلی برای اجرای نمایش های خود به تاسیس «تماشاخانه آو» منجر شد که آغازی دوباره برای فعالیت تماشاخانه های خصوصی بعد از تعطیلی سالن های پیش از انقلاب بود.
تلاشی که بعدتر دیگر علاقه مندان تئاتری را به بخش پلاتوداری و سالن داری تئاتر جذب کرد و به تولد سالن هایی نظیر «تئاتر باران»، «تماشاخانه استاد مشایخی»، «تماشاخانه سه نقطه»، «تماشاخانه استاد فنی زاده»، «تماشاخانه موج نو» و... انجامید.
تماشاخانه ای با ظرفیت چهل تماشاگر
تازه ترین اتفاق در زمینه سالن داری بخش خصوصی، تاسیس «تماشاخانه پندار» است. تماشاخانه ای که یک سالن بلک باکس پنجاه متری دارد که صحنه آن با پنج متر عرض و ده متر عمق برای اجرای هر نمایش، می تواند روزانه چهل نفر تماشاگر به ظرفیت تئاتر تهران اضافه کند.
تالاری که به گفته مدیرش با استفاده از امکاناتی نظیر کف لمینت، عایق بندی نور و صدای سقف و دیوارها با آگوستیک حرفه ای و دانسیت بالا، اتاق فرمان نسبتاً حرفه ای، سیستم گرمایشی و سرمایشی مطلوب و سیستم صوتی مناسب و نور کافی قرار است مکان قابل توجهی برای اجرای تئاترهای دانشجویی باشد.
کیانوش بابادی مدیر و موسس این تماشاخانه درباره اینکه چرا تصمیم به تاسیس یک سالن خصوصی گرفته است، می گوید: این تصمیم در حقیقت به دلیل میلِ من برای کمک به فضای تئاتر بود. البته این طور نیست که این تصمیم فی سبیل الله باشد. من به قضیه شکل حرفه ای تری نگاه کردم و دوست دارم سالن من محل اجرای نمایش آثار بچه هایی باشد که اتفاقاً گروه های نسبتاً حرفه ای تری دارند.
این فارغ التحصیل شاخه بازیگری رشته نمایش دانشگاه آزاد اراک با اشاره به اینکه در فراخوان دریافت آثار نمایشی برای تماشاخانه اش روی جذب آثار متفاوت تاکید داشته است، ادامه می دهد: بخشی از نقطه نظر من برای اجرای آثار در تماشاخانه پندار، متوجه گروه های دانشجویی و غیر دانشجویی است که کارشان به جشنواره ای نرسیده اما ارزش دیده شدن دارد. سعی می کنیم گروه هایی را پیدا کنیم که استعاطت مالی چندانی ندارند اما اثرشان می تواند توجه مخاطبان را جلب کند.
عدم حمایت از تماشاخانه های خصوصی می تواند باعث تعطیلی شان شود
اگرچه تولد یک سالن نمایشی به ویژه در بخش خصوصی اتفاق مبارکی برای تئاتر ایران است اما عدم حمایت دولت و شهرداری ها شبیه آنچه در کشورهای پیشرفته و صاحب تئاتر اتفاق میفتد، می تواند در آینده ای نه چندان دور موجِ تاسیس پلاتوها و سالن ها را به موج تعطیلی بکشاند.
بر اساس آنچه که در کشورهای اروپایی اتفاق میفتد، معمولاً شهرداری ها بودجه قابل توجهی را سالیانه در اختیار مدیران تماشاخانه های خصوصی می گذارند که بتوانند با حمایت از گروه های حرفه ای تئاتر به روشن ماندن چراغ تئاتر در آن کشور کمک کنند.
پس مدیران بخش خصوصی تئاتر مثلا در اروپا، با دریافت مستمر این یارانه ها با گروه های نمایشی قرارداد حرفه ای می بندند و اگر قرار بر سود بردن باشد آن را از احتمال موفقیت نمایش در گیشه بدست می آورند و احتمالِ ضرر و زیان شان هم با حمایت دولت به حداقل رسیده است.
عدم حمایت مالی دولت و شهرداری ها در ایران شبیه آنچه که گفته شد، مدیران تماشاخانه ها که تماماً ملک های استیجاری دارند را وادار می کند بار تامین هزینه های سنگین تاسیس و اجاره سالن های شان را از طریق دریافت کف فروش ثابت از گروه های نمایشی دریافت کنند.
مسئله ای که با توجه به هزینه بالای تولید اثر نمایشی و میزان فروش اندک با توجه به تعداد کم اجراها و تبلیغات محدود، گروه های تئاتری به ویژه جوان ترها را از ادامه فعالیت باز می دارد و یا دست کم رغبت شان را کاهش می دهد.
سالن دار نمی تواند مسائل مالی را لحاظ نکند
بابادی در این باره اذعان می کند: دیدگاه سالن دارها و پلاتوچی ها نمی تواند صرفاً هنری باشد و بحث درآمد هم مهم است، چرا که سرمایه اولیه بالایی برای تاسیس سالن های مان گذاشته ایم و مثل هر فرد دیگری هم به امرار معاش نیازمندیم.
وی درباره اینکه چطور می شود راه حلی برای بالانسِ این قضیه ایجاد کرد، افزود: من به دنبال ایجاد ارتباط با گروه هایی هستم که استعاعت مالی بالایی ندارند اما کارشان قابل اجراست و می تواند بخشی از هزینه ها را از طریق جذب تماشاگر برگرداند.
کیانوش بابادی ادامه داد: اگرچه پیدا کردنِ گروه هایی که آثار متفاوتی دارند کار آسانی نیست اما به نظر می رسد در بین آثاری که متقاضی اجرا در تماشاخانه های مختلف هستند، می شود برای هر ماه دست کم یک نمایش پیدا کرد.
وی با بیان اینکه دوست دارم آن نمایش متفاوت، سهمِ تماشاخانه من باشد، ابراز تمایل می کند: می خواهم با امکاناتی که فراهم کرده ام و همچنین تبلیغات و اطلاع رسانی مناسب، بتوانم وظیفه ام را در برابر نسل تازه تئاتری ها انجام بدهم و اگر کار متفاوتی ببینم، در جایگاه یک تماشاخانه دار سعی می کنم از آن ها دست گیری کنم. در واقع دوست دارم تماشاخانه من رونق اقتصادی هم داشته باشد، اما اولویت من استفاده بچه های مستعد تئاتر در تماشاخانه است.
اختصاص سالن به نمایش های جذاب، ایده آل مدیران تئاتر خصوصی
لازم به ذکر است که ایده پذیرایی از نمایش های متفاوت و اجرای آثار ویژه، آرزوی اولیه دیگر مدیران تئاتر بخش خصوصی هم بوده که معمولاً به دلیل عدم وجود نمایش های خوب و یا ضرورت های اقتصادی به نتیجه نرسیده است، بابادی در این باره اذعان می کند: ممکن است گاهی آثار متفاوتی برای اجرا پیدا نکنیم و بنا به ضرورت مالی، پذیرای آثار معمولی تر هم باشیم اما تمایل من به اجرای آثار متفاوت است، اگر بود که من به ایده آل هایم نزدیک شده ام و اگر نه باید به هر نحو چرخه اقتصادی تماشاخانه ام را بگردانم. در غیر این صورت قبل از این که گروه های نمایشی با لحاظ مالی زمین بخورند، این تماشاخانه دار است که ناچار به تعطیلی سالن اش می شود و در نتیجه یک سالن از سالن های تئاتر در سطح شهر کم خواهد شد.
فشار اقتصادی و ضرورت های تامین هزینه ی ماهیانه اجاره ملک و یا دستمزد کارمندان تماشاخانه ها، یکی از دلایل تمایل مدیران به برگزاری کلاس های مختلف، اجاره سالن به گروه های غیر تئاتری و یا اختصاص دو یا سه نوبت اجرا در روز به گروه های مختلف است که بابادی هم آن را تایید می کند و می گوید: من از همه ظرفیت های تماشاخانه ام استفاده می کنم. اگر بتوانیم روزانه دو اجرا داشته باشیم استقبال می کنیم و همینطور برگزاری کارگاهای مختلف تئاتری را پیگیری خواهیم کرد.
کیانوش بابادی که حدود ده روز از انتشار فراخوان اجرا در تماشاخانه اش می گرد درباره آثاری که متقاضی اجرا در این سالن بوده اند، می گوید: تماشاخانه من آماده اجراست و در این مدت کارهایی به ما پیشنهاد داده شدند، اما با آثار متفاوتی که اتفاق ویژه ای در آن صورت گرفته باشد هنوز به نتیجه نرسیده ایم. بنا بر این جدول اجراهای ما همچنان باز است و اولویت مان اجرای نمایش های خاص و متفاوت خواهد بود.
تشکیل صنف تماشاخانه های خصوصی راه گشاست
یکی از برنامه هایی که با پیگیری مدیران تئاتر خصوصی و حمایت مرکز هنرهای نمایشی برای گره گشایی از مشکلات این بخش وجود دارد، تشکیل صنف تماشاخانه ها خصوصی تئاتر است که با همراهی مسئولان وزارت کار در حال پیگیری است که مدیر تماشاخانه تازه تاسیس پندار با اظهار بی اطلاعی از این اقدام اظهار می کند: این اتفاق نیکویی است، چرا که تئاتر خصوصی نوپاست و مشکلات بسیاری دارد و اگر تیمی از خود بچه ها جمع شوند که بتوانند هماهنگ عمل کنند بخشی از این مسائل قابل حل است.
تئاتر پندار با در اختیار داشتن پلاتوهای ۳۰، ۲۵ و ۵۰ متری، در خیابان انقلاب، خیابان نجات الهی (ویلا)، بعد از خیابان فلاح‌پور، پلاک ۶۹ واقع شده است.
گزارش از علی یزدان دوست
نظر شما