به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، آیین بزرگداشت روز جهانی فلسفه با حضور رضا داوری اردکانی رییس فرهنگستان علوم ایران، علی اصغر مصلح، دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و محمدرضا حسینی بهشتی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و جمعی از اندیشمندان و اهل فلسفه از سوی انجمن فلسفه میان فرهنگی ایران و گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران صبح امروز سه شنبه، 19 آبان ماه در دانشگاه تهران برگزار شد.
بنا بر این گزارش، رضا داوری اردکانی، رییس فرهنگستان علوم ایران با موضوع «عقل و طبیعت» در این نشست اظهار کرد: بسیار مناسب است که یک روز جهانی به فلسفه اختصاص یافته و اگرچه تشریفات خیلی مناسب نیست اما در برخی شرایط اگر تشریفات باطن و روح داشته باشد، مغتنم است.
وی ادامه داد: در باب طبیعت و مابعدالطبیعه می توان سخنان زیادی بیان کرد؛ فلسفه با طرح طبیعت آغاز می شود و طبیعت یکی از مسایل فلسفه نیست البته نه به معنای آنکه اصلا نیست بلکه مسئله ای است که در آغاز آن قرار دارد.
وی با بیان این مطلب که معتقدم حکمت و تفکر اعم از فلسفه است، افزود: سوفسطاییان و سقراط آغاز کننده فلسفه بودند و فلسفه را با بحث طبیعت شروع کردند؛ اینکه در زمان ما طبیعت آیا تعبیر مناسب و معادل مناسبی است و فسوس برای یونانیان جای صحبت دارد.
داوری اردکانی با بیان اینکه وقتی فلسفه آمد طبع و طبیعت معنای دیگری پیدا کرد، تصریح کرد: در این زمان تا یک میزانی از معنی تلقی یونانی در معنای فلسفه وارد شد و پیش از آن وقتی علمی در باب عقل سخن بکرِ بدیعی می گوید عقل را به مطبوع و مسموع تقسیم می کند که مطبوع بر مسموع مقدم شده و تا مطبوع نباشد از این مسموع کاری برنمی آید.
وی با بیان اینکه در زبان ما طبیعت معنای بدی ندارد و مثلا شعر از طبع می آید، بیان کرد: گاهی هم طبیعت آنچنان معنای محمود و پسندیده نداشته یا مثلا در تقابل با جان بیان شده است.
رییس فرهنگستان علوم ایران با بیان اینکه درک و دریافت یونانی از طبیعت آن چیزی نیست که در طبیعت آمده، بیان کرد: وقتی از فلسفه طبیعی سخن می گوییم نباید به سمت هگل و امثال او برویم بلکه طبیعتی که بخشی از فلسفه است در عرض الهیات و ریاضیات قرار دارد.
وی تاریخ فلسفه را به فلسفه علمی و نظری تقسیم کرد و گفت: فلسفه نظری به سه قسم الهیات (اعم و اخص)،ریاضیات و طبیعت تقسیم می شود؛ موضوع علم طبیعت در این تقسیم پایین تر از موضوع علم الهی و ریاضی قرار می گیرد و شرف هر علم هم بستگی به شرف موضوعش دارد.
رییس فرهنگستان علوم ایران ابراز کرد: زمانی که به ملاصدرا می رسیم او طبیعت را تنزل می دهد و می گوید علم طبیعت، فلسفه طبیعی مرسوم علم به اعراض ذاتی طبیعت و حرکت و سکون در مقولات واقع می شود؛ در ارسطو نیز هنوز مبحث نفس جزء طبیعیات است حتی در فلسفه اسلامی و قرون وسطی در بسیاری از فلسفه ها نفس جزء مباحث طبیعی است و وقتی به ملاصدرا می رسد او نفس را جدا می کند. در نظر ارسطو نفس مبدا حرکت است و آن را در طبیعیات نمی آورد و ملاصدرا نفس را میان الهیات و طبیعیات قرار می دهد.
به گفته وی، این موارد تغییراتی است که در تلقی از طبیعت حاصل شده و با همه اینها تا دوره جدید طبیعت معنای ماده و جسم و امری که قابل تصرف ما باشد و به هر صورت که بخواهیم او را درآوریم و هر معامله ای که بخواهیم با آن داشته باشیم، تعریف شده است.
این چهره فلسفه برجسته کشور با بیان اینکه سوفسطاییان نخستین کسانی نبودند که مسئله طبیعت را مطرح کردند و پیش از آنها و سقراط طبیعت در شعر یونانی آمده بود، ابراز کرد: اما آنها نخستین کسانی بودند که از قانون بحث کردند البته نه به این معنا که پیش از این قانون نبوده بلکه سوفسطاییان مطرح کردند قانون چیست.
وی با بیان اینکه شاید زمینه های این موضوع پیش از آن نیز وجود داشت اما به نظر می رسد بحث رسمی از قانون از زمان گرگیاس آغاز شد، ادامه داد: مرحوم دکتر صدیقی استاد فلسفه ما و جامعه شناس یک روز در کلاس درس جمله ای گفت که من هیچگاه از یاد نمی برم و درباره آن بارها فکر کرده ام اما به جایی نرسیده ایم، جمله ای با این عنوان که فلسفه افلاطون به ذات سیاسی است.
داوری اردکانی بیان کرد: البته من اجمالا این سخن را قبول دارم و اگر حمل بر جسارت نشود و اگر سیاست را به معنای متداول آن نگیریم، فلسفه به ذات سیاسی است.
وی یادآور شد: ارسطو این مطلب را می خواهد بگوید که فلسفه در مدینه به وجود می آید، اگرچه هموست که می گوید انسان حیوان مدنی به بالطبع و حیوان سیاسی است اما اینکه رابطه مدینه و سیاست چیست باید در مورد آن تفکر کرد.
داوری اردکانی با تاکید دوباره بر اینکه سوفسطاییان بودند بحث از طبیعت را شروع کردند، خاطرنشان کرد: آنها بودند که گفتند قانون، قانون طبیعت است و حرف عدل را نزنید چرا که قانون طبیعت غلبه می کند و حق، حق قوی است و قوی همیشه پیروز است.
ادامه دارد/
نظر شما