خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: پس از توافق هسته ای و لزوم طرفین بر اجرای مفاد ارایه شده در برنامه جامع مشترک روند تعامل و ارتباطات خارجی ایران با سایر کشورها گسترش یافت البته این روند صعودی با روی کار آمدن دولت روحانی نیز در مسیر رو به بالا قرار داشت چرا که دولت افزایش تعامل با سایر کشورها را به عنوان الگویی در سیاست خارجی خود درنظر گرفته بود. حال با برخی تغییرات سیاسی در سایر کشورها نیز این مسیر تعامل و ارتباط بیش از پیش باز و هموار شده است به طوری که اخیرا نخست وزیر جدید کانادا مباحثی را درباره بازگشایی سفارت کشورش در ایران مطرح کرده است.
خبرگزاری فارس گزارش داده است: "جاستین ترودو که به تازگی به نخست‌وزیری کانادا انتخاب شده، در جریان تبلیغات انتخاباتی درباره «برجام» و بازگشایی سفارت کشورش در تهران اظهار نظر کرده است. شبکه خبری العربیه بامداد دوشنبه گزارش داده «ترودو» در مصاحبه‌ای در زمان تبلیغات انتخاباتی‌اش، محتاطانه درباره «برجام» ابراز خوش‌بینی کرده و گفته است: احساس می‌کنم که خیلی خوب است که امید داشته باشیم که زمانی این سفارت را باز کنیم، چون ما فقط برای دوستانمان سفارت نباید داشته باشیم، بلکه باید برای کسانی که با آنها مخالف هستیم هم سفارت داشته باشیم."
خبرگزاری فارس چندی پیش نوشته بود: «پاتریک مارتین» خبرنگار حوزه بین‌الملل در یادداشتی به بررسی روابط ایران و کانادا و وعده نخست‌وزیر جدید کانادا «جاستین ترودو» مبنی بر برقراری دوباره روابط با تهران پرداخته است.
مارتین در این یادداشت که در پایگاه «گلوب اند میل» منتشر شده به انجام رسانیدن وعده بازسازی روابط تهران - اوتاوا از سوی رییس جمهور تازه منصوب کانادا را بسیار سخت‌تر از تحقق سایر وعده‌هایش ارزیابی می‌کند و می‌نویسد کانادا در سپتامبر 2012 سفارتش در تهران را بست و تمام روابط دیپلماتیک با ایران را به بهانه «نقض حقوق بشر»، «بلندپروازی در برنامه هسته‌ای»، «پشتیبانی از بشار اسد رییس جمهور سوریه» و «تهدید علیه اسرائیل» به عنوانی اقدامی سرزنش آمیز علیه تهران به حال تعلیق درآورد و به کارکنان سفارت ایران در کانادا مهلتی 5 روزه برای ترک خاک کانادا داد. این در حالی است که از آن زمان تاکنون تهران، کانادا را به دلیل این اقدام مورد انتقاد بسیار قرار داده است.
مارتین به سخنان ترودو، نخست‌وزیر تازه منصوب شده کانادا اشاره می‌کند که در گفتگوی ماه ژوئن (خرداد) خود با شبکه خبری «سی‌بی‌اس» گفته بود امیدوار است که کانادا بتواند دوباره سفارت خود در تهران را بازگشایی کند. ترودور زمانی این سخنان را ابراز داشته بود که تهران با جمع‌بندی مذاکرات با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای‌‌اش، با کاهش تحریم‌های اقتصادی فرصتی برای از سرگیری روابط تجاری. بدست آورده بود. ترودور اطمینان داده بود که می‌توان راهی برای از سرگیری روابط با تهران یافت.
مارتین می‌نویسد البته که این امر امکان‌پذیر است ولی حرف زدن در این باره از عمل کردن بسیار ساده‌تر است. وی سپس به سخنان «جان ماندی» سفیر کانادا در تهران در سال 2007 اشاره می‌کند که گفته است: «وقتی روابط دیپلماتیک تعلیق می‌شود، از سرگیری آن بسیار سخت خواهد بود».
ماندی عملکرد سال 2012 دولت کانادا در بستن سفارتش در تهران را «یک اشتباه» ارزیابی می‌کند و می‌گوید در بیش از نیم قرن رابطه پر فراز و نشیب ایران و کانادا، اوتاوا بارها سفیر خود را از تهران فراخواند، دوبار نامزد معرفی شده تهران به عنوان سفیر سفارت ایران در کانادا را رد کرد و سیاست «روابط کنترل شده» با ایران را که تماس مقامات کانادایی با همتایان ایرانی‌شان را محدود می‌کرد، در دستور کار قرار داد و حتی علیه تهران به اعمال تحریم روی آورد. اما قطع تمام روابط دیپلماتیک حتی در روزهای پر تب و تاب سال 57 پس از ماجرای گروگان‌گیری هم که از تاریک‌ترین روزها در روابط ایران و کانادا به شمار می‌رود، صورت نگرفته بود.
در بسیاری موارد، حتی در شرایط جنگی نیز دو طرف البته نه در سطح سفیر ولی روابط دیپلماتیک را حفظ می‌کنند کما اینکه در طول هشت سال جنگ خونین میان ایران و عراق که میلیون‌ها نفر در آن کشته شدند، دو کشور روابط دیپلماتیک را حفظ کرده بودند.
مارتین در ادامه یادداشت به سخنان «پیتر جونز» متخصص امور ایران در دانشگاه اوتاوا اشاره می‌کند که گفته بود در 2012 دلایل قطع روابط بیش از آنکه «تاثیر دیپلماتیک» داشته باشد «بیانیه‌ای ایدئولوژیک» بود. در حالی که آن زمان، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل، حرکت کانادا در قطع روابط با تهران را «ستوده» بود و آن را نه یک اقدام دولتی بلکه «اقدامی در راستای شفافیت اخلاقی» برشمرده بود. اما در ادامه جونز بر این باور است که «کانادا توانایی خود برای همیاری با اسرائیل را از دست داد».
«میشل دی سلابری» سفیر پیشین کانادا در ایران می‌گوید ایران ممکن است چندان علاقمند به بازسازی روابط با اوتاوا نباشد. با توافق هسته‌ای اخیر، روابط تجاری ایران با قدرت‌های اروپایی بزودی از سر گرفته می‌شود و حتی ایالات متحده نیز در روند توسعه روابط با تهران قرار خواهد گرفت. وی در ادامه می‌افزاید کانادا در موقعیت خوبی برای ارائه درخواست قرار ندارد و این در حالی است که «ایران نیز انگیزه چندانی به از سرگیری روابط با اوتاوا ندارد.. در بهترین حالت گفتگوها برای ایجاد روابط حسنه با تهران به کندی پیش خواهد رفت».
مارتین سپس به برداشت پیتر جونز از «خوشآمد» یکی از روزنامه‌های میانه‌رو تهران در واکنش به سخنان «جاستین ترودو» درباره بازسازی روابط با ایران، در مقایسه با سخنان «ضدایرانی» سلفش «استیفن هارپر» اشاره می‌کند. جونز می‌گوید: «میانه‌روها در ایران می‌خواهند ایران تا آنجا که ممکن است با گروهی گسترده از شهروندان مسئول روابط ایجاد کند... و این شامل کانادا هم می‌شود».
مارتین در ادامه یادداشت به سوی دیگر ماجرا و اختلاف بر سر مبانی حقوق بشر میان ایران و برخی کشورها اشاره می‌کند و از آن با عنوان مانعی بر سر تحکیم روابط تجاری و «ترس سرمایه‌گذاران» یاد می‌کند. وی همچنین به نظر پیتر جونز اشاره می‌کند که به رسمیت نشناختن تابعیت دوگانه از سوی ایران را مانعی بر سر ورود سرمایه‌گزاران ایرانی خارج از کشور برمی‌شمرد.
«جیسون مایرز» مدیر اجرایی تولیدکنندگان و صادرکنندگان کانادا می‌گوید موقعیت‌های تجاری فوق‌العاده‌ای برای ورود به بازار ایران به خصوص در بخش فناوری انرژی، تجهیزات کشاورزی و زیرساخت‌ها، «هر چیزی از خدمات مهندسی و حمل و نقل شهری گرفته تا حوزه سلامت و فناوری پزشکی» وجود دارد. وی در ادامه می‌گوید جامعه کسب و کار ایرانی-کانادایی گسترده است و ما به آنها برای ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنیم «ولی نه با خطر دستگیر شدن». این امر بر اهمیت بازگشایی هرچه سریعتر سفارت کانادا در تهران می‌افزاید.
یادآور می شود: استیون هارپر نخست وزیر وقت کانادا در سپتامبر 2012 دستور قطع روابط سیاسی اوتاوا با تهران را صادر کرد و پس از روی کار آمدن دولت روحانی در تهران نیز علاقه‌ای به تجدید رابطه نشان نداد. او حتی پس از توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5 و اعلام تمایل دولت روحانی به تعامل با همه کشورها گفته بود: «ما مایل نیستیم هیچ بخشی از توافق برای عادی شدن روابط ایران با غرب باشیم». دولت کانادا پس از قطع رابطه با تهران از دیپلمات‌های ایرانی نیز خواست این کشور را ترک کنند و سفارت جمهوری اسلامی ایران در اوتاوا نیز به حال تعطیل درآمد و در اطلاعیه‌ای که بر روی درِ ورودی سفارتخانه نصب شد این نکته آمد که این تصمیم دولت کانادا بوده است.
این گزارش می افزاید: میزان مراودات تجاری ایران و کانادا در سالی که بخش صدور ویزا در سفارت این کشور تعطیل و به ترکیه منتقل شده در حدود 109 میلیون دلار بوده است. در این سال حدود 76 میلیون دلار کالا از کانادا به ایران صادر و در مقابل 33 میلیون دلار کالا از ایران به کانادا صادر شده است. پس از آن، در سال 92 میزان مراودات تجاری ایران و کانادا به حدود 98 میلیون دلار کاهش یافت. در آن سال بیش از 10 میلیون دلار این مبادله، صادرات و مابقی واردات از کانادا را شامل می‌شد.
در سال 93 نیز 69 میلیون دلار کالا از کانادا وارد شد. این کالاها عمدتا مکمل‌های دارویی، فیلتر‌های ماشین، دستگاه‌های تولید نوشابه، خمیر چوب شیمیایی، ماشین‌آلات تقطیر و تصفیه، اسپرم گاو، ماشین آلات پرس و فشردن و له کردن میوه، دستگاه ساخت آب میوه یا نوشابه‌های همانند به‌جز شراب و شراب سیب، اسید بریک و غیره بوده است. همچنین در این سال 15.5 میلیون دلار کالای ایرانی به کانادا شامل خرما، انواع پسته، تیزابه دانه، انواع سبزیجات، کف‌پوش، رب گوجه فرنگی، مخلوط میوه‌های خشک، پنیر تازه، شیرینی، زعفران، خیار و خیارترشی و موارد دیگر صادر شده‌است.
مجموع مراودات تجاری در این سال 84 میلیون دلار بوده و مقایسه آمارهای تجاری در این سال‌ها گویای روند نزولی تجارت بین ایران و کانادا پس از تعطیلی سفارت این کشور در ایران بوده‌است. به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر اتاق مشترک ایران و کانادا از آن دست اتاق‌های مشترکی بوده که هم به دلیل تحریم‌ها و هم تعطیل شدن سفارت این کشور در ایران نتوانسته فعالیت چشمگیری از خود نشان دهد.
نظر شما