به گزارش خبرگزاری شبستان، تردید نکنید که نمایش های آئینی و سنتی پشتوانه واقعی و تکیه گاه تئاتر امروز ما هستند و بدون توجه جدی و شناختمند به آن ها امکان برنامه ریزی و مهندسی تئاتر میسر نیست. برگزاری جشنواره نمایش های آئینی و سنتی که به صورت دوسالانه به توسط مرکز هنرهای نمایشی کشور برگزار می شود، اگرچه حرکتی جریان ساز و موثر است، اما کافی نیست و می طلبد تا متولیان امور نگاه ویژه تری به گونه نمایشی در سطوح مختلف اعم از برنامه ریزی ، سرمایه گذاری، پژوهش و اجرا و جشنواره داشته باشند.
کارشناسان و صاحب نظران بر این باورند توجه به تئاتر آئینی و سنتی و تقویت و گسترش آن باعث ارتقای روحیه همگرایی و دوستی در کشور می شود. همدلی و همگرایی هنرمندان و اهالی رسانه برای رسیدن به میراث مشترک که ریشه در قرن ها و سده ها دارد با طراحیهای فرهنگی و هنری و تعاملات گسترده و تبادل تجارب، دیدگاهها و همکاریها امکان پذیر است و قطعاً با برگزاری چنین جشنواره ای و هماندیشی اهالی فرهنگ و هنر می توان به این اهداف رسید.
محمدحسین ناصربخت، نویسنده و کارگردان تئاتر مدیری که سابقه دبیری جشنواره آئینی و سنتی را هم در کارنامه اش دارد معتقد است جشنواره نمایش های آیینی سنتی، در دوره پس از انقلاب، یکی از جاهایی بوده که گروههای نمایش آیینی توانستند تلاش هایشان را به عرصه ظهور برسانند.
وی با اشاره به اینکه داشتن یک پژوهشکده و یک تماشاخانه دائمی اجرا برای نمایشهای سنتی یک آرمان است، اضافه می کند: جشنواره در نبود تماشاخانه و بنیادی برای نمایشهای سنتی، سعی کرده وظایف آن دو را انجام دهد؛ هرچند که این کار ایده آل نیست، اما حداقل این مناسبت باعث شده برخی از این گروهها امید داشته باشند که هر سال یا هر دوسال، توجهی به آنها می شود.
ناصربخت اجرای عمومی در طول سال نمایشهای آیینی را آرمان برگزارکنندگان جشنواره برشمرد و توضیح داد: باید به سمتی برویم که نمایشها فقط به زمان برگزاری جشنواره محدود نشود و در تمام طول سال هم اجرا شود؛ هرچند که این اتفاق در سالهای اخیر افتاد و به آثار بخش صحنه ای اجرای عمومی داده شد.
وی بر وجود سالنی ویژه نمایشهای آیینی سنتی تاکید می کند و می افزاید: ما باید سالن ویژه نمایشهای آیینی سنتی داشته باشیم که معماری آن هم با این قبیل نمایشها بخواند تا فرصتی برای گروهها به وجود آید و اینها بتوانند برای اجرای عموم تولید مستمر داشته باشند.
دبیر سابق جشنواره نمایشهای آیینی سنتی، نقش جشنواره در جلوگیری از فراموش شدن برخی نمایشهای ایرانی را موثرمی خواند و اظهار می دارد: جشنواره نمایش های آیینی سنتی به طور نسبی و در نبود بنیاد و پژوهشکده مربوطه، کارهایی را انجام داده و به خصوص در مورد برخی اشکال مثل تعزیه مثمر ثمر بوده؛ اما در مورد برخی اشکال هم مثل نمایشهای شادی آور کمتر توانسته تاثیرگذارباشد زیرا شرایط طبیعی حضور آن نمایشها فراهم نبوده است.
وی با بیان اینکه جشنواره نمایشهای آیینی سنتی به تنهایی نمی تواند در حفظ نمایشهای ایرانی تاثیرگذار باشد، خاطرنشان می سازد: باید حتما بنیاد نمایشهای آیین سنتی و پژوهشکده آن تشکیل شود و همواره گروههای نمایشی که در این زمینه فعال هستند، این امکان را داشته باشند تا کارهایشان را عرضه کنند.
رحمت امینی، نویسنده و کارگردان تئاتر معتقد است نمایشهای آیینی و سنتی باید مستحکم‌ترین جایگاه را بین انواع نمایشی در کشور داشته باشد؛ چراکه شیوه‌های اجرا همراه با مضامین، کاملا برآمده از فرهنگ، سنت و آیین‌های خودمان است و زادبوم این نوع نمایشها در همین کشور است.
وی با بیان اینکه ورود تئاتر غربی از دامنه نفوذ نمایشهای کهن ایرانی کاسته است خاطرنشان می سازد : با کمی توجه می‌توانیم بهره‌های زیادی از نوع نمایشی آیینی و سنتی ببریم ولی غافلیم؛ البته بخشی از رفع این تغافل و زنده کردن این نمایشها توسط جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی انجام می‌شود وبرگزاری چنین جشنواره‌ای این فرصت را فراهم می‌آورد تا یادمان نرود دارای پیشینه قابل توجه نمایش ایرانی بوده و هستیم.
امینی ابراز امیدواری می کند در کنار جشنواره نمایش آیینی و سنتی، جریان عمومی این نوع نمایش نیز حفظ شود و افزود: مرکز هنرهای نمایشی در حوزه نمایش آیینی و سنتی تلاش‌هایی کرده و مثلا تالار سنگلج قرار است جایگاهی برای نوع تفکر نمایش ایرانی باشد که خوب است؛ ولی به نظرم کم است و این نوع نمایش جای آن را دارد که در محیط‌های شهری و فرهنگسراها نیز اجرا شود.
این مدرس تئاتر پیشنهاد می دهد: جشنواره نمایشهای آیین و سنتی از معدود جشنواره‌هایی است که باید در طول سال به معنای درست کلمه فعال باشد؛ یعنی دبیرخانه داشته باشد، نه فقط برای دریافت و ثبت متون، بلکه دبیرخانه‌ای که مدام با گروههای آیینی سنتی در تماس باشد، به آنها سر بزند و در جریان مشکلاتشان قرار بگیرد تازمانی‌که جشنواره برگزار شود و در این حالت است که یک جشنواره عالی خواهیم داشت که از دل آن تعدادی کار در می‌آید که در طول سال اجرا می‌شود و بخش عمده‌ای از نیاز مخاطبان را پر می‌کند.
امینی همچنین خواستار فعالیت یک دبیر در چندین دوره از جشنواره شد.
عادل بزدوده، نویسنده و کارگردان تئاتر یکی از محاسن جشنواره نمایش های آیینی و سنتی را این می داند که دست‌اندرکاران متوجه می‌شوند در اقلیم‌های مختلف چه سنت‌ها و آیین‌هایی وجود دارد و این آیین‌ها در جشنواره به مردم معرفی می‌شود.
وی خواستار اختصاص جایگاه و پایگاه اساسی برای انواع نمایشها می شود و می گوید: باید در طول سال این نوع نمایشها در سراسر ایران و نه فقط در تهران به اجرا دربیاید؛ در حالی که متاسفانه هنوز چنین برنامه‌هایی فقط در مرکز اتفاق می‌افتد و به نظر من باید هرازگاهی جشنواره‌ها به یکی از شهرستان‌ها داده شود و شهرهای بیشتری در طول سال درگیر شوند.
بزدوده همچنین با اشاره به زحمتی که گروهها برای آماده‌سازی نمایشها متحمل می‌شوند، اظهار می دارد: باید این گروهها با برنامه‌ریزی دقیقی در طول سال در سالن‌هایی که مورد نظرشان است، در شهرستان‌های مختلف به اجرای مستمر و یک ساله بپردازند تا هم به لحاظ درآمدزایی برای گروه خوب باشد و هم این فرهنگ و سنت که تبدیل به یک نمایش دیداری شده، جای خود را باز کند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر با تاکید بر نقش جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی در جلوگیری از فراموش شدن برخی آیین‌های کهن ایرانی، تصریح می کند: کسی نمی‌تواند منکر اثر مثبت جشنواره نمایش آیینی و سنتی باشد؛ اما مهم این است که بعد از جشنواره چه اتفاقی می افتد و با تمام شدن جشنواره، بعد از آن چه می‌شود و گروهها چه می‌کنند؟ فقط دو اجرا در جشنواره یا بیست و سی اجرا برای نمایشها کافی نیست و به عبارتی هم هدر دادن بیت‌المال است و هم اینکه گروه در طول سال علاف می‌ماند.
رهام مخدومی از کارگردانان تئاتر بر این باور است جشنواره نمایشهای آئینی سنتی پس از جشنواره تئاتر فجر، جزء معتبرترین جشنواره‌ها محسوب می‌شود.
وی می افزاید: «جشنواره نمایشهای آئینی سنتی پس از جشنواره تئاتر فجر، جزء معتبرترین جشنواره‌ها محسوب می‌شود زیرا با رویکرد کاملاً تخصصی به این سبک نمایشی می‌پردازد و آثار کسانی را که سال‌ها به این شیوه کار کرده‌اند را معرفی می‌کند.»
وی در ادامه به لزوم آموزش این شیوه نمایشی در فضاهای آکادمیک و دانشگاهی اشاره می کند و خاطر نشان می سازد: «امروزه به دلیل ناآگاهی برخی از هنرجویان و هنرمندان، نمایشهای آئینی سنتی و تخت حوضی با تئاتر آزاد اشتباه گرفته می‌شود؛ در صورتی که تئاتر آزاد بیشتر جنبه سرگرمی دارد و حتی ممکن است پیام و مفهومی را از نظر اجرایی برای مخاطب به همراه نداشته باشد.»
مخدومی می گوید: «نمایشهای آئینی سنتی پشتوانه، تاریخچه و متدولوژی دارد و قصد دارد در اجرای خود پیام و مفهومی را در زمینه‌های مختلف از جمله فرهنگی و اقتصادی به مخاطب منتقل کند. همچنین گاه با زبان طنز، حرف‌های فلسفی مهمی را با تماشاگران در میان می‌گذارد.
رسول نجفیان، نویسنده و کارگردان تئاتر عقیده دارد جشنواره آیینی و سنتی باید به گونه‌ای برگزار شود که مخاطب آن از اقصا نقاط دنیا متوجه شوند این نمایشها پر از المان‌های ایرانی است و مانند شناسه هر فرد در انگشت شست که مختص خودش است، باید هویت داشته باشد.
وی می افزاید: ما به تئاتری آیینی و سنتی می‌گوییم که ریشه در خاستگاه فرهنگ عزیز ایرانی داشته باشد و خوشبختانه آنقدر این ریشه غنی و قوی است که در برابر فرهنگ اروپایی، گویی فردی هزاران ساله را در کنار یک جوانه قرار داده‌ایم.
نجفیان تاکید می کند: نمایشهای جشنواره آیینی و سنتی باید با آگاهی و بامعرفت، عطر و رنگ هویت ایرانی را داشته باشد و تقلیدی نباشد؛ زیرا من برخی نمایشهای آیینی و سنتی را می‌بینم که به شدت تحت تاثیر مدرن‌ترین نمایشهای خارجی است؛ در حالی که باید توجه کرد نباید رنگ ایرانی تا به این حد گم شود.
وی به نگاه صاحبنظران غربی درخصوص نمایش ایرانی اشاره می کند و یادآور می شود: وقتی پیتر بروک به ایران آمد، از دیدن تعزیه و تئاتر روحوضی شگفت زده شد و گفت من فاصله‌گذاری را در این تئاتر دیدم؛ اما متاسفانه اکنون نمایش‌هایی دیده می‌شود که گویی هیچ اطلاعی از نمایشهای آیینی و سنتی خودمان ندارند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر برگزاری جشنواره نمایشهای آیینی سنتی را در پرهیز از فراموش شدن گونه‌های نمایشی ایرانی موثر می داند و تاکید می کند: این جشنواره باید برای مخاطبان خود این نمایشها را احیا کند؛ ضمن آنکه باید رنگ و بوی ایرانی داشته باشد تا بتواند این معرفت را به مخاطب بدهد که فرهنگ ما چقدر غنی و باارزش است. در واقع این جشنواره‌ها باید باشد و این نمایشها باید در عزا و عروسی و سور و سوگ برگزار شود تا جوانان ما نسبت به آن معرفت پیدا کنند.
پایان پیام/
نظر شما