آیین علم بندان در بافت تاریخی گرگان

به گزارش خبرگزاری شبستان از گرگان و به نقل از روابط عمومی وامور فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان، با توجه به ثبت مراسم علم بندان در فهرست آثارملی و میراث معنوی کشور،  این آیین در ایام محرم در بافت تاریخی گرگان برگزار می شود.

بنا به این گزارش بارزترین نشانه و درواقع هویت میراث معنوی هریک از محلات، طوق و علم هرمحله است و آئین علم بندی و بستن طوق از آیین های اصلی، مهم و پرشور ماه محرم در بافت تاریخی گرگان است.

فرهنگ و آداب و آیین مردم استان گلستان در مناسبت ها، باورها و مراسم مختلف سوگواری همگی سینه به سینه از زبان مردم قدیم منتقل شده اند و بیانگر آداب و رسوم مردم این استان اند، از جمله این مراسم، آیین ها و آداب و رسوم مردم استان در ایام محرم است،که در واقع بازسازی و یادآوری واقعه خونین کربلاست و پرشورترین این ایام از یکم تا دهم محرم به ویژه در روز نهم و دهم این ماه و اربعین امام حسین(علیه السلام) و یارانش است که در این ایام با برگزاری مراسم سینه زنی و زنجیرزنی، علم گردانی و تعزیه خوانی، واقعه خونین کربلا را در اذهان متبادر می کنند.

در این ایام در همه شهرها و روستاهای گلستان در غم و ماتم فرو رفته و اقشار جامعه با پوشیدن لباس مشکی و آویز کردن پرچم سیاه برسر درب خانه و مکان کسب تجاری، سردرب مساجد و حسینیه ها خود را در ایام سوگواری سهیم می دانند.

در این استان اقوام متعددی چون بومی ها، شاهرودی، کاشمری و نیشابوری، ترک، قزاق، قزلباش، سیستانی، بلوچ، مازنی و... به صورت مسالمت آمیز درکنار یکدیگرزندگی می کنند و این اقوام در ایام محرم با عادات و آداب خاص خود به عزاداری می پردازند.

یکی از نشانه های مهم کربلا، را علم و یا طوق است که در این راستا نیزمردم گلستان در عصر روز پنجم محرم مراسم علم بندان یا طوق بندان را اجرا می کنند.

دسته های عزاداری- که هر مسجد، هیئت و دسته ای برای خود یک علم دارد- علم را در خیابان ها و کوچه های اطراف می گردانند و هنگام شکل گیری دسته ها، ابتدا علم و پرچم ها را پیشاپیش دسته به حرکت درمی آورند و پشت سر آنان سینه زنان به صورت دایره وار به حرکت خود ادامه می دهند و پشت سر مردان، زنان وکودکان حرکت می کنند و اشعاری که از سوی مرثیه خوانان خوانده می شود به طور هم صدا می خوانند.

دسته به هر خانه ای که می رسند اگر اهالی آن خانه نذری داشته باشند دستمال، روسری و یا شالی به علم یا طوق می بندند و اسفند دود می کنند که به این کار علم بندان یا طوق بندان می گویند. همچنین برخی از خانواده ها اگر نذر داشته باشند، به هنگام ورود علم گوسفند قربانی می کنند.

بافت تاریخی گرگان با وسعت 160 هکتار از بافت های ارزشمند تاریخی است که دارای چندین محله است که محور مرکز محلات، تکایا است.