فرزانه رفیعی، برگزیده همایش نماز در آموزه های رضوی به خبرنگار خبرگزاری شبستان در زنجان اظهار کرد: یکی از استعدادهای نهفته در وجود انسان، استعداد اخلاقی است و برای پرورش این استعداد بایستی موانع کنار زده شود و امراضی که باعث می شود فعالیّت های تربیتی خنثی شود، درمان گردد.
وی با اشاره به اینکه برای امراض اخلاقی نیز باید برنامه پیشگیری و درمان، به موقع اجرا شود، ادامه داد: از این دو راه با موانع تربیت و خلقیّات ناپسند مبارزه شود تا افراد یک جامعه با سلامت اخلاقی زندگی کنند و از بیماری های اخلاقی مصون بمانند.
به گفته این محقق، کلمه اخلاق جمع «خُلق» است و به لحاظ معنی لغوی به معنی صفت انسانی و نفسانی است، به نحوی که خود منشأ صدور افعال و اعمال باشد.
رفیعی با اشاره به اینکه جوامع بشری در پرتو اخلاق می توانند پیوندهای دوستی را بین خود محکم کنند، افزود: اخلاق حالتی است درونی برای هر فرد، و دولت نمی تواند قوانین اخلاقی را به مردم تحمیل کند؛ بلکه هر کس باید لزوم نیکوکاری و پرهیز از بدی را بفهمد و خود را با کمک اراده به آن عادت دهد.
این پژوهشگر با یادآوری اینکه در آیین مقدس اسلام، مسئله ی اخلاق از جمله مسائل مهم دینی به حساب آمده و مورد کمال توجّه است، ادامه داد: تزکیه نفس و تخلّق به اخلاق حمیده عامل رستگاری و راه اصول به سعادت معرفی شده است.
وی با اشاره به تأثیر ایمان در اصلاح و تربیت اخلاق، اضافه کرد: اثراتی که ایمان در اصلاح فرد فاسد و منحرف، و تشویق افراد فداکار و لایق می تواند داشته باشد، به مراتب بیش از اثرات دادگاه ها و کیفرهای معمولی و بیش از پاداش ها و تشویق های عادی است.
برگزیده همایش نماز در آموزه های رضوی با بیان اینکه نماز که خود یکی از ارکان دین و نشانه ی ایمان به حساب می آید، موجب رشد فضایل اخلاقی و انسانی بوده و رذایل اخلاقی را از بین می برد، گفت: نماز عملی عبادی و توجّهی خاص به خداوند سبحان است و اثر طبیعی آن ایجاد روحیه ای است که انسان را از فحشا و منکر بازداشته و نفس را از زشتی های گناه پاک می کند.
به گفته وی، خودبینی و عُجب که خود امُّ لامراض و ریشه ی بسیاری از زشتی ها و پستی ها است، از خودخواهی نشأت می گیرد.
این پژوهشگر با یادآوری اینکه عُجب و خود بینی در فرهنگ اسلام به قدری نکوهیده است که آن را عامل حبط اعمال و ضایع گشتن خوبی ها و حسنات معرفی کرده اند، خاطرنشان کرد:عُجب آن است که انسان خود را بزرگ بداند و احساس ارزش کند، اعم از اینکه حقیقتاً کمالی داشته باشد یا خیال کند دارای کمال است.
رفیعی افزود: یکی دیگر از امراض اخلاقی و موانع تربیت که انسان را از قرب به خداوند عالمیان دور می کند و نزد امت و اجتماع بی ارزش می کند، صفت بخل است.
وی با اشاره به اینکه این بیماری مانعی است که باعث می شود بخشندگی که یکی از فضایل بزرگ انسانی است از بین برود و در مراحلی حتّی نسبت به خود شخص بخیل نیز نمایان شود و این نهایت مرتبه بخل است، گفت: انسان بخیل در دنیا از نظر روحی همیشه ناراحت است و همّ و غم او در نگهداری امکانات دنیایی است.
این پژوهشگر همچینی به مقوله حرص، به عنوان یک حالت روحی اشاره کرد که باعث می شود انسان از مال دنیا و آنچه را که نیازمند به آن نیست و به حال او مفید نمی باشد جمع آوری کند، بدون اینکه در آن محدودیتی قائل شود، اظهار کرد: حرص یکی از صفات مذموم روحی بوده و از لحاظ کیفیت و کمیت، بی پایان و مرز مشخصی ندارد و شخص حریص همواره در تحصیل مال و جمع آوری آن شب و روز می کوشد و در نهایت، در گرداب آن افتاده و غرق می شود.
رفیعی با بیان اینکه اثراتی که ایمان در اصلاح فرد فاسد و منحرف و تشویق افراد فداکار و لایق می تواند داشته باشد، به مراتب بیش از اثرات دادگاه ها و کیفرهای معمولی و بیش از پاداش ها و تشویق های عادی است، گفت: ایمان اگر در اعماق جان نفوذ کند، حتماً شعاع آن در اعمال اخلاقی انسان خواهد تابید و عمل او را عمل صالح می کند.
به گفته وی، اخلاقی که از ایمان حاصل می شود، متّکی بر جلب رضایت الهی و ادای تکالیف است و در مواقع اطمینان غرائز و تهییج شهوات و ارتکاب اعمال خلاف اخلاق، نیرویی بازدارنده است و از طرف دیگر برای فرد و اجتماع مایه ی سلامت و سعادت است و انسانی که در مسیر کمال قرار دارد و استعداد اخلاقی اش در حال شکوفا شدن است، توسط این عامل بهتر به هدف می رسد.
این پژوهشگر ادامه داد: نماز که خود جزیی از ایمان محسوب می شود، عملی عبادی و توجّهی خاص به خداوند سبحان است و اثر طبیعی آن ایجاد روحیه ای است که انسان را از فحشا و منکر بازداشته و نفس را از زشتی های گناه پاک می کند.
رفیعی با بیان اینکه طبیعت نماز، انسان را به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده، یعنی اعتقاد به مبدأ و معاد می اندازد، گفت: فرد روزی پنج مرتبه با بدن و لباس پاک به درگاه خدا روی می آورد، تکبیر می گوید و خدا را از همه چیز برتر و بالاتر می داند. امّا هر نماز به همان اندازه که از شرایط کمال و روح عبادت برخوردار است، نهی از فحشا و منکر می کند.
به گفته وی، هرچه توجّه به خدا در نماز افزایش یابد و خضوع و خشوع در آن کامل و اخلاص در آن بیشتر شود، اثر بازدارندگی آن نیز بیشتر می شود.
نظر شما