لالایی های قشقایی؛ روایت هایی که با صدای خوش مقام موسیقی شدند

دامون شش بلوکی، پژوهشگر موسیقی  نواحی درباره گردآوری لالایی های قشقایی  و انتشار آنها به خبرنگار فرهنگی شبستان گفت: ما در این سی دی یک سری از لالایی ها داستان‌دار ایل قشقایی را گرد آوری کردیم و به زودی آن را منتشر می کنیم. لالایی در موقعیت خواباندن کودک کاربرد دارد؛ با این تعریف می توان گفت در حوزه جامعه عشایری به تعداد مادران لالایی های مختلف وجود دارد، فرمت لالایی به این شکل است که مادر به صورت بداهه شعری می گوید و برای آن آهنگی می سازد.

وی افزود: در موسیقی قشقایی لالایی هایی را داریم که اینها شکل یک مقام موسیقیایی را پیدا کرده اند از این جهت که آن لالایی را یک فرد خاصی بر اساس اتفاق خاصی خوانده است؛ این لالایی ملودی اش معروف شده است، ملودی داریم به نام «لالا بهمن» که این ملودی بر اساس اتفاقی که برای مادر بهمن رخ داده ساخته شده است، هنگام تولد بهمن مادر بهمن را آل می برد؛ مادربزرگ بهمن در فضای این سوگ لالایی را می خواند که این لالایی هم برای آرام کردن بهمن است هم برای دخترش است که از دنیا رفته است. این لالایی هم سوگ هم لالایی کودک است. راوی این لالایی را چنان اجرا می کند که بر شنونده تاثیر زیادی بر ذهن مردم می گذارد و همین باعث تکرار و ماندگاری آن شده است.

این پژوهشگر موسیقی نواحی اظهار داشت: لا لایی های داستان دار به مرور از فرمت لالایی فراتر می روند و به شکل مقام موسیقیایی درمی آیند و به عنوان مقام آوازی خوانده می شوند؛ خانم پروین بهمنی در تحقیقی لالایی های از این دست را در ایل قشقایی جستجو کرد، در این تحقیقات تعدادی از  لالایی ها برای اولین بار شنیده می شوند.

دامون شش بلوکی درباره راز ماندگاری لالایی ها در گذر زمان گفت: یک لالایی هایی داریم که یک خواننده خوش صدایی آنها را خوانده است به همین خاطر این لالایی از فرمت لالایی خارج شده و به یک مقام موسیقایی که همه آن را می خوانند، تبدیل می شوند به دلیل اینکه راوی این لالایی ها خواننده رسمی یا خواننده خوش صدابوده است. لالاییهای «آفتاب»،«ماه پرویز» چون خوانندگان رسمی و خوش صدا آنها را می خوانده اند روایت موسیقایی می شود که همراه با ساز اجرا می شده است.لالایی «ارغناز» (اغی) لالایی که دایه پروین بهمنی برای وی می خوانده و لالایی معصومه بی بی بهمنی از جمله لالایی هایی هستند که چون خوانندگان آن خوش صدا بوده اند در اذهان عمومی ماندگار شده اند. همچنین لالایی هایی که راویان آن مرده بوده اند و در موقعیت سوگ اجرا می شده اند  از این جمله اند.

این پژوهشگر موسیقی نواحی گفت: ما در این سی دی مجموعه ای از لالایی های معروف را از لالایی «خاور بی بی» برای اولین بار گردآوری کرده ایم.

وی خاطر نشان کرد:  پروین بهمنی  برخی از این لالایی ها را با صدای راوی اصلی در سی دی آورده است و برخی لالایی ها تاریخی را با صدای خود بازخوانی کرده است.

دامون شش بلوکی یادآور شد: در این سی دی یک سری آوازهای موسیقیایی را که در فضای آوازی لالایی استفاده می شود را نیز برای نخستین بار آورده ایم. این سی دی در حدود یک ساعت است   و توسط مرکز گسترش موسیقی ایرانی در پاریس تا سه هفته دیگر منتشر می شود.  به همراه این سی دی کتابچه راهنمایی منتشر می شود که در آن هر کدام از مقام های آوازی و کارکرد لالایی و مفهوم لالایی و طبقه بندی و اجرای آن مقام توضیح داده شده است.

شش بلوکی افزود: در این سی دی سعی کرده ایم نمونه های اورجینال  و همچنین در کارهای بازخوانی را در شکل فضای موسیقایی با تار و کمانچه و سه بدون ساز  منتشر کنیم.

این پژوهشگر موسیقی نواحی از جمع آوری و انتشار لالایی های تمامی نواحی ایران در یک سی دی خبر داد و گفت:   در آینده نزدیک  لالایی مناطق و نواحی ایران را که گردآوری کرده ایم منتشر می کنیم.