به گزارش خبرنگار شبستان، همایش پژوهشی نمایش و جلوه های آیینی حج عصر دیروز در سالن امیرحسین فردی هنر حوزه هنری برگزار شد و دکتر علی اصغر فهیمی فر با موضوع نسبت آیین و مناسک با نمایش در این همایش به سخنرانی پرداخت.
دکتر علی اصغر فهیمی فر در این همایش گفت: در مطالعات مربوط به نمایش شنیدیم که منشأ بسیاری از نمایش ها حتی نمایش های مدرن به آیین ها برمی گردد، ما یک چیز به نام دین و یک چیز به عنوان آیین داریم.
دکتر فهیمی فر در تعریف دین عنوان کرد: دین به یک تعبیر عبارت است از مجموعه ای از گزاره های هستی شناسانه، انسان شناسانه و اخلاقی، هر دین جامع و کاملی که هم برای دنیا و هم برای آخرت برنامه دارد چند سوال بنیادی دارد، 1- هستی چیست 2- انسان چیست؟ وقتی به این دو جواب داد به سوال دیگری می رسد نسبت هستی و انسان چیست؟
وی با اشاره به اینکه دین از کلام، اخلاق و فقه تشکیل شده است، اظهار داشت: منشأ دین خداست، آیین تبلور بیرونی دین است و مظهری از ارزش های دینی است. آیین تا حدود زیادی با مناسک منطبق می شود در حقیقت آیین صورت تجسم یافته و کالبدی دین است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نماز نوعی آیین است، تصریح کرد: انسان می تواند نماز بخواند و اهل آیین باشد اما مؤمن نباشد اما نمی شود مؤمن وجود داشته باشد و به آیین بی توجه باشد.
دکتر فهیمی فر با اشاره به اینکه اعیاد مذهبی آیین است، یادآور شد: ریشه های عید نوروز دینی است، زیارت مقابر آیین است، راهپیمایی اربعین آیین است، حج هم یک آیین است، حج گسترده ترین و حجیم ترین آیین اسلامی است.
وی آیین ها را یکی از نقاط تلاقی دین با هنر دانست و افزود: آیین ها گرچه صورت محسوس ارزش های دینی هستند اما دارای نظم و منطق هنری هم هستند مثل نماز جماعت که در آن هارمونی، ریتم، توازن و بافت را می بینیم، عناصر زیباشناسی بر فرم را در آیین ها می توان دید.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه منشأ بسیاری از نمایش ها را می توان در مناسک دینی دید، گفت: تمام آیین ها در آموزه های ابتدایی و اصیل دین نیامده است، بسیاری از آیین ها ابداع شده اما برخی مثل حج اصیل و متعلق به دین است و ابداع خداوند سبحان است.
فهیمی فر با بیان اینکه برخی آیین ها مثبت و برخی دیگر منفی هستند، عنوان کرد: قربانی کردن یکی از کهن ترین آیین های بشری است، معنی قربانی یعنی قربانی نفس که صورت های مختلف پیدا کرده است، زیارت اهل قبور در شب های جمعه جزو مناسک مثبت است اما قمه زنی جزو آیین های منفی است.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه حج یک پدیده عبادی است، اظهار داشت: کانت کل دین و خدا را متنزل به اخلاق می کند و پای دین را از حوزه های اجتماعی قطع می کند، این بزرگترین تاثیر منفی کانت بود.
وی تصریح کرد: حج دین اسلام کاملا سیاسی و اجتماعی است، همه انسان ها دور هم جمع می شوند و تبادل افکار می کنند، اگر حج درست هدایت شود می تواند جریان ساز باشد.
این استاد دانشگاه حج را بزرگترین کنفرانس اسلامی دانست که از بعد هنری یک نمایش تمام عیار است و بازیگران آن تمام طبقات اجتماعی از جمله سیاه و سفید، زن و مرد، پیر و جوان و بچه هستند.
وی با بیان اینکه حج تماشاگر ندارد، عنوان کرد: بازیگران حج همان تماشاگران هستند، همه در حج لباس متحدالشکل دارند، در حج رویدادها بر اساس یک نظم اجرا می شود.
فهیمی فر خاطرنشان کرد: در حج همه انسان ها قهرمان هستند، روزهای سختی را آغاز می کنند، حتی با وجود پیشرفت و تکنولوژی سفر حج آسان نیست، رنج یکی از ویژگی های این سفر است، رنج یکی از راه های شناخت هویت است، در فرآیند رنج است که گوهر وجودی انسان نمایان می شود، ملاصدرا هفت بار پای پیاده به حج رفت و در سفر آخر در بصره دار فانی را وداع گفت.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: آنهایی که با معرفت به حج می روند با خود دچار چالش می شوند در سفر حج قهرمانان مسیر طولانی را آغاز می کنند، از میقات ها، منازل، مشعرها و منا می گذارند که همه اش شعور، درک و شناخت است؛ نفس شیطانی خود را سه مرتبه رمی می کنند تا مجوز ورود به حریم الهی را پیدا کنند.
وی با بیان اینکه حج به ظاهر سفر فیزیکی اما در واقع سفر درونی است، گفت: در واقع حج یک تحول است و در درون اتفاق می افتد، مادامی که نفس را نکشیم اگر هزار شتر قربانی کنیم فایده ندارد زیرا اصل تحول درونی است در واقع به مسلخ بردن علایق و آرزوهاست تا همه چیز رنگ خدا شود.
نظر شما