به گزارش خبرگزاری شبستان، جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای ای است که از نظر جغرافیایی شرایط ویژه ای دارد. دسترسی به آب راه ها ، توسعه زیر ساخت های حمل و نقل و همچنین مرزهای خشکی گسترده درکنار همسایگان متنوع به ما این فرصت را داده است تا پتانسیل های گوناگونی در عرصه تولیدات نفت، گاز و پتروشیمی داشته باشیم.
طی سالهای گذشته و با توجه به تحریم های گسترده علیه ایران و همچنین تحریم های که به طور خاص از سال 1389 بر علیه اقتصاد ملی وضع شد جایگاه سوآپ به عنوان یکی از محل های در آمدی کشور با چالش های جدی رو به رو شد. به طور خاص اتحادیه صادرکنندگان فرآوردهای نفت ، گاز و پتروشیمی به عنوان بزرگترین نهاد اقتصادی خصوصی کشور همواره مناسبات نزدیکی را با نهاد های دولتی مربوط داشت اما رکود در عرصه سوآپ منجر به برآورده نشدن شاخصه های برنامه ریزی شده در این بخش را منجر شد.
ایران برای سوآپ از بشکه 1.1 دلار دریافت می‌کرد درواقع با سوآپ روزی 200 هزار بشکه نفت کشور می‌توانست 220 هزار دلار روزانه در آمد داشته باشد که با قطع سوآپ از این درآمد کلان محروم شدیم.
سوآپ به دلایلی شاید تصمیم غیر منطقی قطع شد و در نتیجه ایران 6 میلیارد دلار محکوم و طی سالهای 92 و 93 مجبور شد این رقم را پرداخت کند . در آن دوران نقش دولت در قطع سوآپ قابل ارزیابی است و نیازمند مطالعات جدی است که دراین بحث نمی گنجد اما شاید وزیر وقت احساس کرده 3 دلار برای سوآپ مبلغ کمی بود و باید به 7 دلار می رسید.
اما نتیجه این مساله چیزی جز از دست دادن بازار انرژی و سوآپ برای اقتصاد ملی نبود و مشتریانی که به سختی به بازار ما جذب شده بودند یک باره فاصله خود را زیاد کردند به سوی رقبای ما که با آغوش باز به استقبال آنها نشسته بودند شتافتند.
در همین حال بر اساس بروآوردهای صورت گرفته توسط کارشناسان و فعالان اقتصادی تصمیم بر قطع سوآپ علاوه بر کمرنگ کردن نقش ایران در مناسبات سیاسی و اقتصادی منطقه، ایران را از درآمدی معادل 880 میلیون دلار محروم کرد.
در این باره سوالاتی چون جایگاه ایران در حوزه انرژی، معطل ماندن ظرفیت خط لوله نکا-ری، و فرسوده شدن این خط لوله و تاسیساتی 168 میلیون دلاری بی پاسخ ماند .
سیاست های دولت نهم و دهم به گونه ای بود که با تلاش های تیم جدید وزارت نفت برای مذاکره با کشورهای حاشیه دریای خزر برای از سرگیری سوآپ نفت خام، این کشورها چندان تمایلی برای همکاری مجدد با ایران ندارند.
اکنون به نظر می رسد تحریم ها در حال رخت بستن از کشور باشند و در این مقطع زمانی توجه به سوآپ به عنوان یکی از مولفه های تجاری سود آور الزامی است.در این مرحله حضور فعالان اقتصادی داخلی از جمله اعضای اتحادیه و کمیسیون تخصصی سوآپ ضروری به نظر می رسد و تشکیل جلسات و تبعیین راهبرد کلان برای پیشبرد و حتی جبران دوران رکود سه ساله در این عرصه نیز می تواند اهمیت ویژه ای داشته باشد .
در این بین اما معادل سازی ازجمله مواردی است که تنها با حمایت و پیگیری های دولتی می تواند اجرایی شود و در حال حاضر انتظار داریم نگاه ویژهای نیز به معادلسازی صورت گیرد بطوری که سوخت مورد نیاز برای پالایشگاههای شمالی کشور را از کشورهای شمالی دریافت کنیم و در ازای آن بنزین و یا یک فرآورده نفتی دیگر را در جنوب کشور صادر کنیم.
هم اکنون از بخش خصوصی ایران انتظار می رود تا هم سوآپ و هم معادلسازی به مقدار بیش از آنکه هم اکنون انجام می شود صورت گیرد.
به عنوان مثال عراق می تواند نمونه خوبی برای این بحث باشد آنها انتظار دارند سوآپ سوخت مازوت و دیگر فرآوردههای نفتی مانند گازوئیل قطع شده و ما انتظار داریم ایران هر چه زودتر کار سوآپ را از سرگیری کند.
با رفع تحریم ها و عزم و اراده ای ملی سوآپ نفت در ایران دوباره جان می گیرد تا پس از چند سال بلاتکلیفی و چالش های ریز و درشت ، این فرآیند اقتصادی نقش ایران در معادلات منطقه ای را تقویت کند.
نظر شما