حقیقت نماز، فراسوی ذوب در مال و فرزند

خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: طبق نظر  امام علی علیه السلام کسی می تواند به حقیقت بندگی و نماز دست یابد و حق نماز را به جا بیاورد که بین خود و مال و فرزند، فاصله ای قرار دهد و آن قدر در عواطف گرد آوردن مال و فرزند غرق نشود که تمام ذهن و روح و ضمیرش در اشغال این مفاهیم باشد. آیه ای که امام علی علیه السلام در ادامه همین فراز به آن استناد می کنند به روشنی و زیبایی این حقیقت را بیان می کند: "يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / خداوند سبحان می فرماید: مردانی هستند که تجارت و داد و ستد آن ها را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات بازنمی دارد." این جا هم اشاره وحیانی اشاره کاملا روشن و معناداری است. مردان خدا و نمازگزاران حقیقی خود را از معادلات دنیا و خرید و فروش ها و کسب و کارها کنار نمی کشند اما تفاوت بزرگ آن ها با سایران در این است که  این تجارت ها و داد و  ستدها آن ها را از یاد حق غافل نمی کند و اصلا همین تجارت ها و داد و ستدهای آن ها از آن جایی که به خاطر خداست، صورت دیگری از بندگی و عبودیت است.

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در فرازی دیگر از خطبه 199 نهج البلاغه درباره اهمیت و جایگاه نماز این گونه می فرمایند: "وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال. يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / گروهی از مؤمنان که زینت و متاع این جهان و چشم روشنی آن یعنی فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند. خداوند سبحان می فرماید: مردانی هستند که تجارت و داد و ستد آن ها را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات بازنمی دارد. رسول خدا (ص) بعد از اشارت به بهشت، خویش را در مورد نماز به تعب و مشقت انداخته بود زیرا خداوند به ایشان می فرماید: خانواده خویش را به نماز فرمان ده و در برابر آن شکیبا باش. لذا آن حضرت پی در پی اهل بیت خود را به نماز امر می کرد و خود نیز در انجام آن شکیبایی داشت و بدانید که زکات همراه نماز مایه تقرب مسلمانان به خداوند است ..."

در ابتدای این فراز امام علی علیه السلام می فرماید:  "وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال. يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / گروهی از مؤمنان که زینت و متاع این جهان و چشم روشنی آن یعنی فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند. خداوند سبحان می فرماید: مردانی هستند که تجارت و داد و ستد آن ها را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات بازنمی دارد."

مسلما برای همه کسانی که می خواهند به حقیقت عبودیت و بندگی دست یابند، این پرسش مهم مطرح می شود که  چگونه می شود حق نماز را شناخت؟ این سوال از آنجا مهم می نماید که بارها از زبان معصومین علیه السلام مطرح شده است که قبولی اعمال انسان در درگاه الهی در گرو قبولی نماز است و اگر کسی می خواهد رسم بندگی را به جا بیاورد باید که حق نماز را به جا بیاورد. اما چگونه می توان حق نماز را به جا آورد؟

نماز حقیقی در گرو فریفته نشدن به زینت و متاع دنیا

در این جا امام علی علیه السلام راه و رسم رسیدن به این مقصود را نشان می دهند: "وقد عرف حقها رجال من المؤمنين الذين لا تشغلهم عنها زينة متاع ولا قرة عين من ولد ولا مال / گروهی از مؤمنان که زینت و متاع این جهان و چشم روشنی آن یعنی فرزندان و اموال آنان را به خود مشغول نداشته است حق نماز را خوب شناخته اند." در واقع پاسخ ضمنی امام علی علیه السلام به این پرسش این گونه است که اگر کسی می خواهد به حقیقت بندگی و ادای حق نماز برسد، راهی و چاره ای ندارد جز این که فریفته زینت و متاع دنیا نشود." در همین فراز امام علی علیه السلام دو زینت و عالم فریب از سوی دنیا را این گونه بیان می کنند: "مال و فرزند." همچنان که قرآن در آیه 20 سوره حدید این گونه به این حقیقت اشاره می کند که: "اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ / بدانيد که زندگی اينجهانی بازيچه است و بيهودگی و آرايش و فخر فروشی ، وافزون جويی در اموال و اولاد همانند بارانی به وقت است که روييدنيهايش کافران را به شگفت افکند سپس پژمرده می شود و بينی که زرد گشته است و خاک شده است و در آخرت نصيب گروهی عذاب سخت است و نصيب گروهی آمرزش خدا و خشنودی او و زندگی دنيا جز متاعی فريبنده نيست."

دو حجاب بزرگ میان خلق و خالق

حقیقت آن است که چه مال و چه فرزند، محل فتنه و آزمایش هستند و می توانند بین خداوند و انسان حجاب ایجاد کنند و مانع قرب باشند. امام علی علیه السلام در یکی از حکمت های نهج البلاغه دو حجاب بزرگ در چشم مردم را که آن ها را از وصول به حقیقت باز می دارد تندرستی و مال می داند چرا که فرد تندرست آرام آرام ممکن است دچار این وهم شود که به حول و قوه خود برمی خیزد و می نشیند یا فرد توانگر دچار این توهم می شود آنچه از مال دنیا جمع کرده ماندگار است و او حالا بی نیاز و غنی است در حالی که در حقیقت فقط خداوند غنی و بی نیاز است.

نمازگزارانی که تجارت، آن ها را از یاد حق بازنمی دارد

بنابراین طبق این نظر کسی می تواند به حقیقت بندگی و نماز دست یابد و حق نماز را به جا بیاورد که بین خود و مال و فرزند، فاصله ای قرار دهد و آن قدر در عواطف گرد آوردن مال و فرزند غرق نشود که تمام ذهن و روح و ضمیرش در اشغال این مفاهیم باشد. آیه ای که امام علی علیه السلام در ادامه همین فراز به آن استناد می کنند به روشنی و زیبایی این حقیقت را بیان می کند: "يقول الله سبحانه: " رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ ولا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وإِقامِ الصَّلاةِ وإِيتاءِ الزَّكاةِ / خداوند سبحان می فرماید: مردانی هستند که تجارت و داد و ستد آن ها را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداخت زکات بازنمی دارد." این جا هم اشاره وحیانی اشاره کاملا روشن و معناداری است. مردان خدا و نمازگزاران حقیقی خود را از معادلات دنیا و خرید و فروش ها و کسب و کارها کنار نمی کشند اما تفاوت بزرگ آن ها با سایران در این است که  این تجارت ها و داد و  ستدها آن ها را از یاد حق غافل نمی کند و اصلا همین تجارت ها و داد و ستدهای آن ها از آن جایی که به خاطر خداست، صورت دیگری از بندگی و عبودیت است.

پایان پیام /