خبرگزاری شبستان- گرگان: دام ها هم چنان در جنگل ها جولان می دهند و نهال های نورس زیر سم هایشان جان می سپارند. هرچند بارها و بارها بر لزوم خروج دام از این عرصه ها تأکید شده است اما به نظر می رسد عزمی جدی برای اجرایی کردن طرحی که سالها از تصویب آن می گذرد، وجود ندارد.
جنگل های شمال کشور با وسعت حدود یک میلیون و 950 هزار هکتار بخشی از جنگل های هیرکانی به شمار می رود که بازمانده عصر یخبندان هستند. این مناطق از آستارا شروع شده و به جنگل های گلیداغی خاتمه پیدا می کند. قریب به 450 هزار هکتار از این جنگل ها در محدوده استان گلستان از نوکنده تا تنگراه واقع شده است. با توجه به توسعه بی برنامه مناطق مسکونی و تغییرات اقلیمی، فشار بر بدنه منابع طبیعی روز به روز افزایش پیدا می کند تا جاییکه بخشی از جنگل ها، هرساله به دلیل مسائل مختلف از بین می روند، موضوعی که امروز در سطح جهانی نیز به عنوان یک بحران عظیم از آن یاد می شود.
در کنار تمام مسائل و عواملی که منجر به نابودی مناطق جنگلی می شود، به عقیده کارشناسان حضور دام ها یکی از مهم ترین موضوعات در این حیطه است که متأسفانه علیرغم تصویب طرح خروج دام از جنگل های کشور در دهه 80، هنوز هم دام ها به همراه دامداران در این مناطق جولان می دهند.
بر اساس آمار پايه سال 1364 حدود 4 و 370 هزار واحد دامي در جنگل‌هاي کشور وجود داشته است که تا پايان سال 1390 تنها يک ميليون و 290 هزار واحد دامي از جنگل‌هاي شمال خارج شد. این در حالیست که از سال 68 که این طرح تهیه و به تصویب رسیده بود تا زمان اجرایی شدن، فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر هم چند سالیست که اعتباری برای این طرح پیش بینی نمی شود و هنوز هم بخش زیادی از جنگل ها، توسط دام ها تخریب می شود.
پیر شدن جنگل ها، پیامد حضور دام در این عرصه ها
رئیس جامعه جنگلبانی گلستان در این باره به خبرنگار خبرگزاری شبستان می گوید: " طی سال های اخیر سطح زیادی از جنگل های کشور کاهش یافته است، بنابراین لازم است تا بازمانده این مناطق به طور جدی حفظ و حراست شود".
صفرقلی خواجه با اشاره به تهدیدات جدی برای عرصه های جنگلی تصریح می کند: " جنگل ها به دلیل روند شتابان تغییر کاربری ها و تبدیل آن به اراضی زراعی و باغی، خشکسالی های مداوم و طولانی مدت و البته فعالیت های عمرانی مانند سد سازی و راه سازی و مهم تر از همه به واسطه حضور دام ها به شدت در حال تخریب و نابودی است".
وی با اشاره به خسارت هایی که حضور دام می تواند بر پیکره جنگل ها وارد کرده است، خاطر نشان می کند: " حضور دام موجب از بین رفتن نهال های نورس شده و جنگل ها را به مرگ نزدیک تر می کند. از بین رفتن تعادل موجود در جنگل ها شده و هر روز آنها را به سن پیری نزدیک می کند. این مسئله موجب می شود که جایگزینی برای جنگل ها وجود نداشته باشد و این امر حیات جنگل ها را به خطر می اندازد".
به گفته مدیرکل اسبق منابع طبیعی و آبخیزداری استان، کوبیدگی ناشی از حضور دام می تواند منجر به وقوع و بروز رواناب ها و سپس سیلاب هایی شود که خسارت های جدی را در پایین دست سبب می شود.
خواجه در این زمینه تصریح می کند: " از سویی دیگر سطح اتکای دام (سم حیوان) کوچک است و این کار باعث کوبیدگی و فشار وارده بر خاک می شود و تهویه خاک نیز صورت نمی گیرد. این امر به تدریج موجب ضعف فیزلوژیکی گیاهان شده و کم کم خشکیدگی آنها را در پی خواهد داشت و دیگر آب هم به راحتی در خاک نفوذ نخواهد کرد".
وی به راه افتادن رواناب و سیلاب ها را تهدید جدی برای مناطق پایین دست برشمرد و گفت: " ادامه این روند تا جایی پیش می رود که موجب افزایش تعداد رواناب ها شده و فرسایش نیز در خاک جنگل ها بیشتر می شود و در نتیجه تشدید سیلاب ها را به دنبال خواهد داشت".
خروج 330 هزار واحد دامی از جنگل های استان
اهمیت خروج دام از عرصه های جنگلی با توجه به نظراتی که کارشناسان امر در این زمینه دارند، یکی از ضرورت های اساسی برای حفظ جنگل های هیرکانی است تا به روزگاری که جنگل های زاگرس دچار شده، نیفتد، هرچند ادغام برخی از طرح های علمی با مسائل غیرکارشناسی می تواند پیامدهای سوئی داشته باشد.
مدیرکل منابع طبیعی آبخیزداری استان تخریب و از بین بردن نهال های جوان، کوبیدگی خاک، افزایش بیماری و انتقال آفات، دیرزیستی جنگل ها، تنش در سفره های آب زیرزمینی، افزایش فرسایش خاکی، به راه افتادن سیلاب های متعدد را از جمله اثرات منفی حضور دام در عرصه های جنگلی برمی شمارد.
ابوطالب قزلسفلو نیز در این باره با تاکید دام تهدیدی جدی برای عرصه های جنگلی استان است، خاطرنشان می کند: " عده ای تصور می کنند از طریق بهره برداری از جنگل و طرح های جنلگداری خسارت های جدی به جنگل ها وارد می شود در حالیکه باید دام را به عنوان تهدیدی جدی و انکارناپذیر به شمار آورد".
وی با اشاره به اقداماتی که طی سال های گذشته برای خروج دام از این عرصه ها انجام شده است، یادآور می شود: " بعد از تصویب طرح خروج دام از جنگل های شمال و پیش از اجرای برنامه چهارم توسعه کشور، براساس آمارهای وقت بیش از 580 هزار واحد دامی در سطح جنگل های استان حضور داشت که با تخصیص به موقع و کافی اعتبارات تا پایان برنامه چهارم قریب به 330 هزار واحد دام از این عرصه ها خارج شده است".
قزلسفلو با اشاره به کم شدن اعتبارات این طرح در برنامه پنجم توسعه تصریح کرد: " بعد از پایان برنامه چهارم توسعه، اعتبارات برای اجرای این طرح در زمان تدوین برنامه پنجم در نظر گرفته نشد و به عبارتی دیگر اعتبارات آن به شدت کاهش یافته و همین مسئله موجب شده که هنوز 250 هزار واحد دامی هم چنان در جنگل های استان حضور داشته باشد که همین مسئله منجر به تشدید خسارت ها در این عرصه ها می شود".
نظر شما