به گزارش خبرگزاری شبستان، متن ذیل جواب مرکز پاسخگویی به سوالت دینی به پرسش «امام جواد (ع) كه در كودكي به مقام امامت رسيدند، چگونه به مشكلات ديني و اجتماعي مردم رسیدگی می کردند؟» است که مرور می شود:
علوم و دانشي كه امامان شيعه علیهم السلام از آن برخوردار بوده‌اند، دو دسته است:
نخست دانشي كه از طريق غيرعادي و به طور مستقيم از منبع فيض الهي يا از طريق امام پيش از خود دريافت مي‌كردند كه چگونگي آن بر ما روشن و نمايان نيست.
هر امام و پيشوا، دانش‌هايي را كه از امام پيش از خود دريافت كرده بود، به طريقي غير عادي به امام بعدي منتقل مي‌نمود، به همان شكل و گونه‌اي كه امیرمومنان علي(ع) فرمودند: "پيامبر در گوش من نجوا نمود، به گونه‌اي كه هزار باب علم بر من گشود. از هر بابي هزار باب علم باز شد".(1)
ما دقيقاً از كيفيت آن آگاهي نداريم، اما مي‌دانيم به صورت عادي نبوده است. از اين نوع علم، گاهي در منابع شيعي به "علم لدني" ياد مي‌شود.
دانش‌هايي كه مربوط به امامت و رهبري ديني انسان‌ها هستند، در اين بخش جاي مي‌گيرند. بيان احكام الهي، هدايت ديني مردم، مرجعيت ديني و تفسير آيات الهي و هر آنچه كه مربوط به هدايت انسان‌ها است، در اين طبقه قرار دارد.
دريافت اين نوع دانش، شرط سني خاصي ندارد، هر گاه خداوند اراده نمايد و شرايط براي امامت و پيشوايي ديني براي امام فراهم شود، چنين دانشي به او افاضه خواهد شد، و از اين باب است پاسخ دادن امام جواد عليه السلام به سي هزار مساله در يك جلسه.(2)
دوم دانش‌هايي كه از طريق عادي به دست مي‌آيند. اين نوع از علوم مي‌تواند متفاوت باشد و سن در آن تأثير داشته باشد، اما اين بخش از علوم، مربوط به هدايت و راهنمايي ديني نيست. اگر بخشي از اين علوم براي هدايت و امامت و پيشوايي لازم باشد، از همان طريق اوّل به امامان معصوم (ع) افاضه مي‌شود و شرط سني در آن لحاظ نمي‌شود. برخي از خدمات علمي و اجتماعي حضرت امام جواد (ع) به قرار زير است:
1) پاسخگويي به مسايل و شبهات اعتقادي: اين مهم در قالب پرسش و و مناظره و گفتمان و نامه‌نگاري صورت مي‌گرفت.
2) تشكيل مكتب علمي و تربيت شاگردان: امام شخصيت‌هاي مهم علمي مانند علي بن مهزيار، احمد بن ابي نصر بزنطي و زكريا بن آدم تربيت كرد كه هر كدام در گسترش معارف و علوم اسلامي بسيار تأثيرگذار بودند.
3) فعاليت‌هاي سياسي: اين مهم نيز در قالب‌هاي مختلف از جمله نفوذ به درون حكومت صورت مي‌گرفت؛ بدين معنا كه امام به هواداران خود اجازه مي‌داد به حكومت نفوذ كرده و مناصب و سمت هاي حساس را در دست بگيرند.
4) حمايت از شيعيان: اين رويكرد نيز در قالب‌هاي مختلف مانند حمايت‌هاي مالي و جلوگيري از ظلم بر آنان شكل مي‌گرفت. مرحوم كليني نقل مي‌كند كه حضرت جواد، بنا به درخواست يكي از شيعيان سيستان، طي نامه‌اي به والي اين منطقه سفارش كرد كه در اخذ ماليات، بر او سخت نگيرد. والي كه از پيروان امام بود، نه تنها بدهي او بابت خراج را نگرفت، بلكه اعلام كرد تا آن زمان كه بر سركار است، او را از پرداخت خراج معاف خواهد كرد. علاوه بر اين دستور داد براي او مستمرّي نيز تعيين كردند.
پي نوشت:
1. مفيد، الارشاد، قم ، كنگره شيخ مفيد، 1413ق، ج1، ص186
2. كليني، اصول كافي، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1365ش، ج1، ص496
نظر شما