خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: خداوند متعال درباره شهیدان می فرماید: "وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ ... / ای پیامبر هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند مردگانند بلکه آنان زنده اند و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند." و نیز می فرماید: "وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً / آنان که خدا و رسول را اطاعت کنند البته با کسانی که خدا به آنان لطف و عنایت کامل کرده یعنی با پیامبران و صدیقان و شهیدان و نیکوکاران محشور خواهند شد و اینان رفیقان نیکویی هستند."
با ضمیمه کردن این دو آیه استفاده می شود که انسان های مطیع واقعی خدا و رسول با شهیدانند و شهدا نزد پروردگار متنعمند پس اینان نیز نزد پروردگارند.
همچنین با ضمیمه این دو آیه به آیه "وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ / و او با شماست هر جا که هستید." و نیز آیه "أَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْه اللَّه / هر کجا رو کنید همان جا وجه خداست" و نیز آیه "وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ / و ما از رگ گردن به او نزدیک تریم." با جمع بین این آیات استفاده می شود که اولیای الهی همانند خداوند در همه حال با شمایند. هرچند از دنیا رفته اند و همان گونه که خداوند متعال می فرماید: "يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ / خداوند چشم های خیانتکار را می داند و به آنچه دل ها نهان داشته اند آگاه است." آنان نیز چنینند و این غیر از علم غیب چیز دیگری نیست.
اما آنچه در ادامه می آید بحثی درباره ظرفیت های وجوی امامت به ویژه در حوزه اشراف به عالم غیب است. در نگارش این مطلب از مباحث کتاب "امامت در قرآن" تألیف علی اصغر رضوانی استفاده شده است.
ابن حجر هیتمی گوید: بین آیات "قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ" و "عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا" و بین علم انبیا و اولیا به پاره ای از غیب هیچ گونه منافاتی نیست زیرا علم آنان به اعلان از جانب خداوند متعال است و این غیر از آن علمی است که از صفات ازلی و ابدی خداوند است که از تغییر و تحول منزه است. و نیز ابن ابی الحدید معتزلی می گوید: ما منکر وجود افرادی که خبر از غیب داده و می دهد نیستیم ولی آن را مستند به خداوند باری تعالی می دانیم که با قدرت و تمکین و آمادگی اسباب آن به آنان عطا نموده است.
آیا امام (ع) همانند پیامبر (ص) از غیب مطلع است؟
سوال برخی این است که آیا امام نیز همانند پیامبر می تواند از غیب مطلع باشد؟ یا بالاتر از این آیا امام همانند پیامبر باید از علم غیب بهره مند باشد؟ این سوالی است که با بیان مقدماتی به آن پاسخ خواهیم داد:
- مقصود از امام در مورد بحث همان شخصی است که حجت خدا در روی زمین است. او کسی است که معرفت و طاعتش واجب و مردن با عدم معرفت او همانند مردن جاهلیت است و اینان کسانی جز اهل بیت معصوم پیامبر (ص) نیستند.
- در علوم نقلی ثابت شده که علم دو گونه است: علم حضوری و علم حصولی. مراد از علم حضوری علمی است که از طریق اکتساب به دست نمی آید و عبارت است از حضور معلوم نزد عالم به خلاف علم محصولی.
- علم حضوری خداوند با علم حضوری بندگان خدا فرق دارد زیرا علم خداوند سابق بر معلومات، عین ذات او و علت معلومات است. به خلاف علم حضوری اولیای الهی که در این جهات با خداوند شریک نیستند.
- مورد نزاع در علم غیب پیامبر موضوعات خارجی است نه احکام کلی. زیرا به اتفاق همه مسلمانان جهل به آن ها موجب نقص در رتبه و نقض غرض خواهد بود.
نگاهی به آیات قرآن و ارتباط آن با علم غیب
خداوند متعال می فرماید: "وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ / خداوند همه اسماء را به آدم یاد داد، آن گاه حقایق آن ها را بر فرشتگان عرضه داشت و فرمود: اگر شما در دعوای خود صادقید اسماء اینان را بیان کنید. فرشتگان عرضه داشتند پاک و منزهی تو. ما نمی دانیم جز آنچه به ما تعلیم فرمودی. همانا تویی دانا و حکیم."
و نیز می فرماید: "عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ / او دانای غیب است و هیچ کس بر عالم غیب او آگاه نیست به جز پیامبرانی که خود برگزیده است."
و نیز به نقل از حضرت عیسی علیه السلام می فرماید: "وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ / و به شما خبر می دهم که در خانه هایتان چه می خورید و چه ذخیره می کنید."
و نیز خداوند متعال درباره شهیدان می فرماید: "وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ ... / ای پیامبر هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند مردگانند بلکه آنان زنده اند و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند."
و نیز می فرماید: "وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً / آنان که خدا و رسول را اطاعت کنند البته با کسانی که خدا به آنان لطف و عنایت کامل کرده یعنی با پیامبران و صدیقان و شهیدان و نیکوکاران محشور خواهند شد و اینان رفیقان نیکویی هستند."
با ضمیمه کردن این دو آیه استفاده می شود که انسان های مطیع واقعی خدا و رسول با شهیدانند و شهدا نزد پروردگار متنعمند پس اینان نیز نزد پروردگارند.
همچنین با ضمیمه این دو آیه به آیه "وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ / و او با شماست هر جا که هستید." و نیز آیه "أَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْه اللَّه / هر کجا رو کنید همان جا وجه خداست" و نیز آیه "وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ / و ما از رگ گردن به او نزدیک تریم." با جمع بین این آیات استفاده می شود که اولیای الهی همانند خداوند در همه حال با شمایند. هرچند از دنیا رفته اند و همان گونه که خداوند متعال می فرماید: "يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ / خداوند چشم های خیانتکار را می داند و به آنچه دل ها نهان داشته اند آگاه است." آنان نیز چنینند و این غیر از علم غیب چیز دیگری نیست.
پایان پیام /
نظر شما